خشکی واژن زنان، یکی از مشکلات دوران یائسگی

خشکی واژن مشکل شایع در زنان پس از یائسگی است که تا ۵ برابر افراد غیر یائسه شایع است. اگر چه فقدان نرم کنندگی واژن در هر سنی ممکن است رخ دهد ولی خشکی واژن یک علامت شاخص و نشانه آتروفی واژن در اثر نازکی و التهاب واژن در اثر کمبود استروژ ن است.
معمولاً یک لایه نازک مخاطی و نرم کننده روی دیواره واژن را می پوشاند. در زمان مقاربت، جریان خون بیشتری به سمت اجزاء لگنی کشیده شده و موجب افزایش ترشحات نرم و آبکی در واژن می شود. اما تعییرات هورمونی ناشی از سیکل قاعدگی ، سن، یائسگی ، تولد زنده و شیردهی می تواند در میزان و تداوم این رطوبت موثر باشد.

علائم
خشکی واژن با علائم و نشانه هایی از قبیل زیر توام هستند:
-خشکی و قرمزی اطراف دهانه واژن و قسمت تحتانی واژن
-سوزش
- خارش: از نکات مهم است زیرا با خاراندن احتمال عفونی شدن دیواره واژن تشدید می گردد.
-درد یا خونریزی روشن توام با مقاربت: زیرا واژ ن نازک تر و تنگ تر شده و به علت نبود هورمون شکننده تر شده و در حوالی یائسگی از حالت لزج و نرم کنندگی کمتری برخوردار خواهد بود و شکنندگی پوست اطراف واژن این مسئله را تشدید می کند.
- ترشحات واژن: گاهی از اوقات به علت شکنندگی و نازکی جدار واژن ترشحات عفونی و زرد رنگ دیده می شود.
-دفعات زیاد ادرار و نیاز اورژانس به ادرار کردن
-عفونت راجعه ادراری

علل
کاهش سطح استروژن :
شایع ترین علت خشکی واژن، کاهش سطح استروژ ن یکی از هورمون های زنانه است که با تاثیر بر ترشحات سلول های سطحی واژن و بافت های اطراف واژن، آن ها را سالم نگه می دارد. قبل از یائسگی پوست و بافت های اطراف واژن بواسطه ترشحات و مخاط مرطوب نگاه داشته می شوند. استروزن با تاثیر بر روی بافت های اطراف واژ ن موجب ضخیم تر و الاستیسیته بیشتر این بافت ها می شوند. استروژن سلول های پوششی واژن را وادار به تولید گلیکوژن ( ترکیبی که موجب جمع شدن میکروارگانیسم های مفید در واژن شده و لذا باعث جلوگیری از عفونت می گردد این فاکتورها شما را در مقابل عفونت های واژن و ادرار مقاوم می کنند. اما وقتی سطح استروژن شما کاهش می یابد، این عامل دفاع طبیعی، نازک تر شده خاصیت الاستیک ان کمتر شده و شکننده شده و موجب افزایش عفونت دستگاه ادراری می شود. این تعییرات بین ماه ها تا سال ها پس از یائسگی متفاوت است و بین افرد مختلف فرق می کند .
سطح استروژن به دلایل مختلفی افت پیدا می کند:
-یائسگی یا انتقال زمان قبل از یائسگی( پری منوپوز)
-تولد زنده
-شیردهی
-تاثیر درمان های مختلف سرطان مثل رادیوتراپب و شیمی درمانی بر هورمون های تخمدان
-برداشتن تخمدان ها از طریق جراحی
-اختلالات ایمونولوژیک
-سیگار کشیدن
-درمانهای مختلف :
برخی از درمان های مختلف مثل درمان موارد آلرژی و سرماخوردگی مثل دترژانت ها ممکن است موجب کاهش میزان رطوبت در بخشی ار قسمت های بدن شما از جمله واژن باشد. داروهای ضد استروژن از قبیل درمان سرطان پستان منجر به خشکی واژن می شود.
سندر م شوگرن: در یک بیماری اتوایمون به نام سندرم شوگرن، سیستم ایمنی بیمار به بافت های سالم حمله می کند و علاوه بر خشکی چشم و خشکی دهان در این سندرم باعث خشکی واژن هم می شود.
دوش واژن: شستشوی واژن با یک فراورده مایع ( دوش واژن) موجب از بین رفتن تعادل شیمیایی واژن شده و می تواند منجر به ایجاد التهاب واژن( واژینیت) شود. این موارد موجب احساس خشکی واژن و التهاب آن می شود .
واژن آتروفیک چقدر شایع است؟
تقریبا این عارضه در نیمی از زنان یائسه دیده می شود و بسیاری از زنان حتی به علت شرم و حیا از مراجعه به پزشک خودداری می نمایند و لذا شیوع آن بسیار بالاتر از آمار اعلام شده است.

درمان ها و داروهای موجود
به طور کلی درمان واژن آتروفی و خشکی واژن یا فراورده های موضعی مثل استروژن موضعی بهتر از استروژن عمومی و سیستمیک یعنی از طریق خوراکی یا مالیدن به پوست می تواند موثر باشد. هر چند که تجویز استروژن موضعی هم می تواند موجب جذب هورمون به گردش خون شود ولی مقدار آن آن قدر کم و ناچیز است که قابل اغماض می باشد. استروژن های موضعی به اشکال مختلف کرم، قرص ، حلقه ، اسپری و ژل در دسترس می باشد.
استروژن واژینال موجب کاهش تستوسترون می شود که اهمیت زیادی در عملکرد جنسی دارد و از طریق همان استروژن عمل می کند. همچنین استروژن واژینال موجب کاهش ریسک عفونت ادراری می شود و در مورد دوز و طول مدت درمان با پزشک خود مشاوره نمایید فراوردهای واژینال هم انواع مختلفی دارد:
کرم های واژینال استروژ ن : می توان از این کرم ها در داخل واژن در هنگام خواب بهره برد و پزشک بایستی بهترین کرم موجود و نحوه استفاده از آن را برای بیمار انتخاب کند.
نوع دیگری از استروژن ها نوع حلقه ای استروژنی است که می توان آن ها را داخل واژن قرار داد. حلقه های نرمی هستند که به تدریج دوز کم و پایداری را در داخل واژن آزاد می کند . و هر سه ماه می توان آن را تعویض نمود.
قرص های واژیفم که قرص های کوچکی هستند که در داخل واژن قرار می دهند و به آرامی استروژن را آزاد می کند و بسیار تمیز و بهداشتی است و مثل کرم برای بیمار آزار دهنده نخواهد بود.
اگر خشکی واژن با علائم دیگر یائسگی مثل گر گرفتگی متوسط تا شدید همراه است، ممکن است پزشک نوع خوراکی استروژن را به تنهایی و یا در صورت داشتن رحم، توام با پروژسترون تحویز نماید. استروژن های سیستمیک به صورت قرص خوراکی، چسب های پوستی، ژل یا حلقه های با دوز استروژن بالاخواهد بود. به عبارت دیگر پروژسترون زمانی لازم است که بیمار رحم خود را خارج نکرده باشد.
پزشک در مورد بهترین روش درمان و نیز بهترین نوع روش مصرف تصمیم گیری نماید. در صورت داشتن سابقه سرطان سینه ، تخمدان یا سرویکس استروژن واژینال مجاز است، ولی بایستی در موردخطرات و مزایای آن با بیمار به خوبی و روشنی بحث شود .
روش های غیر هورمونی
معمولا اگر شکایت بیمار فقط خشکی واژن در زمان مقاربت باشد ، استفاده از لوبریکانت ها مفید خواهد بود و در صورتی که شکایت اصلی بیمار خشکی واژن در تمام و موارد باشد استفاده از مرطوب کننده های واژن برای اثر دراز مدت موثر تر خواهد بود.

نحوه زندگی و اقدامات بهداشتی
استفاده از مرطوب کنند ه های مختلف
ممکن است توام با استفاده از هورمون های استروژن واژینال، در مورد داروهای موجود در بازار آزاد به عنوان کمک به درمان خشکی واژن استفاده نمایید.
لوبریکانت( آستروگلاید) یک لوبریکانت محلول در آب است که واژن را برای چندین ساعت مرطوب نگاه می دارد . هیچ گاه نباید از فراورده های حاوی گلیسرین برای نرم کردن استفاده شود. در هنگام مقاربت، لوبریکانت باید داخل واژن و یا برروی آلت تناسلی همسر استفاده شود. لوبریکانت های حاوی روغن موجب اختلال در کاندوم شده و احتمال عبور از آن وجود خواهد داشت.
رطوبت کننده ها: این فراورده ها رطوبت واژن را حفظ نموده و خشکی واژن را تا سه روز پس از به کارگیری دارو کاهش می دهد. از این فراورده ها به منظور محافظت از التهاب واژن استفاده می شود.
فراورده های پروپیلن گلیکول یا الکل نباید در افرادی که دچار درد ناحیه تناسلی هستند استفاده شود زیرا واژن را تحریک نموده و درد را تشدید می کند.
قبل از استفاده از داروهای مکمل دیگر و یا ویتامین ها و یا مواد دیگر محتوی استروژن با پزشک خود در مورد خطرات و اثر بخشی آن مشاوره نمایید.
توجهات خاص در مقاربت
گاهی از اوقات خشکی واژن در حین مقاربت نشانه عدم ارضای شما در حین مقاربت است. زمان مناسب مقاربت را انتخاب نمایید و اجازه بدهید تحریک جنسی رخ دهد. بهتر است با همسر خود در مورد نیازهای جنسی خود صحبت کنید. دفعات مرتب و منظم مقاربت به مرطوب شدن واژن کمک می کند.
از فراورده های حاوی مواد زیر پرهیز نمایید :
از داروهایی که حاوی مواد زیر هستند برای خشکی واژن پرهیز نمایید زیرا موجب تحریک واژن می شود
سرکه، ماست و دیگر مواد غذایی
لوسیون و نرم کننده های دست
حمام روغن و کف های حمام
مواد معطر مثل دستمال و شستشو دهنده های معطر