مشکلات ریوی در نوزادان، برونکیولیت چیست؟
برونکیولیت یک عفونت شایع ریه در کودکان خردسال و نوزادان است. برونکیولیت باعث ایجاد التهاب و احتقان در راه‌های هوایی کوچک ریهها می‌شود.
برونکیولیت یک عفونت شایع ریه در کودکان خردسال و نوزادان است. برونکیولیت باعث ایجاد التهاب و احتقان در راه‌های هوایی کوچک (برونکیولها) ریهها می‌شود. برونکیولیت تقریباً همیشه توسط یک ویروس ایجاد می‌شود و به طور معمول اوج ابتلاء به آن مربوط به ماههای زمستان است.
برونکیولیت با علایمی مشابه سرماخوردگی معمولی شروع شده اما در ادامه به سرفه، خس خس سینه و گاهی از اوقات بروز دشواری تنفسی منجر می‌شود. علایم برونکیولیت ممکن است به مدت چند روز، چند هفته تا چند ماه ادامه داشته باشد.
اغلب کودکان با مراقبت خانگی بهبود مییابند. درصد کوچکی از کودکان نیاز به آن دارند که در بیمارستان بستری شوند.
علایم برونکیولیت
در طول چند روز نخست، نشانهها و علایم برونکیولیت مشابه موارد مربوط به سرماخوردگی است:
- آبریزش بینی
- گرفتگی بینی
- سرفه
- تب خفیف (در تمامی موارد دیده نمیشود)
پس از گذشت چند روز نخست، ممکن است بچه دچار ضعف یا دشواری در تنفس یا بروز خس خس سینه در هنگام عمل بازدم شود.
بسیاری از اطفال در عین حال به عفونت گوش (اتیت میانی) دچار میشوند.
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اگر غذا خوردن یا نوشیدن مایعات در بچه دچار مشکل شود یا تنفس وی سریعتر شده یا توأم با مشقت شود، بچه را باید به دکتر رساند. این موضوع به ویژه هنگامی که سن نوزاد کمتر از ۱۲ هفته بوده یا دارای دیگر ریسک فاکتورهای مربوط به برونکیولیت، شامل تولد زودرس یا اختلالات قلب یا ریه باشد، اهمیت دارد.
وجود هر یک از علایم و نشانههای زیر دلیل قانع کنندهای برای ارجاع فوری بچه به پزشک محسوب می‌شود:
- استفراغ
- صدای خس خس قابل شنیدن از سینه
- تنفس خیلی سریع - بیش از ۶۰ تنفس در هر دقیقه (تاکیپنه) و تنفس سطحی
- زجر تنفسی - چنین به نظر میرسد که ناحیۀ دندهها در بچه در هنگام عمل دم به سمت داخل کشیده می‌شود
- ایجاد حالت لتارژی یا کسالت شدید در بچه
- امتناع بچه از خوردن مایعات یا نفس نفس زدن در هنگام نوشیدن
- ایجاد حالت کبودی در پوست به ویژه در لبها و ناخن انگشتان (سیانوز)
علل برونکیولیت
برونکیولیت هنگامی ایجاد می‌شود که یک ویروس برونکیولها را که کوچکترین راه‌های هوایی ریهها محسوب میشوند، عفونی میکند. عفونت باعث ایجاد ورم و التهاب برونکیولها می‌شود. مخاط در این راه‌های هوایی تجمع میکند که این وضعیت سبب دشواری ورود و خروج آزادانه هوا به ریهها می‌شود.
اغلب موارد برونکیولیت بر اثر ویروس سینسیشیال تنفسی (RSV) ایجاد می‌شود. RSV یک ویروس شایع است که تقریباً هر کودکی را تا رسیدن به سن دو سالگی آلوده میکند. موارد طغیان RSV در فصل زمستان بروز مینماید. برونکیولیت در عین حال ممکن است بر اثر سایر ویروسها شامل ویروسهای مسبب سرماخوردگی و آنفولانزا ایجاد شود. امکان عفونت مجدد نوزادان با RSV حداقل توسط دو گونه ویروس وجود دارد.
ویروسهای مسبب برونکیولیت به آسانی گسترش پیدا میکنند. فرد ممکن است از طریق استنشاق ذرات معلق در هوا در هنگامی که فردی آلوده به ویروس سرفه، عطسه یا صحبت میکند، به این ویروس مبتلا شود. در عین حال احتمال آلوده شده از طریق استفاده مشترک از اقلامی مثل ظروف غذاخوری، قاشق و چنگال، حوله یا اسباب بازی و سبب مالش چشم، بینی یا دهان مطرح است.
ریسک فاکتورهای برونکیولیت
نوزادان سنین زیر سه ماه در بالاترین ریسک ابتلاء به برونکیولیت قرار دارند زیرا در این گروه سنی ریهها و سیستم ایمنی هنوز به طور کامل توسعه نیافته است.
علل دیگری که با افزایش ریسک برونکیولیت در نوزادان یا ناخوشی شدیدتر ناشی از برونکیولیت مرتبطند موارد زیر را شامل میشوند:
- تولد زودرس
- وجود یک اختلال زیربنایی در قلب یا ریه
- دپرس شدن سیستم ایمنی
- قرار گرفتن بچه در معرض دود سیگار و دیگر انواع دخانیات
- عدم تغذیۀ نوزاد با شیر مادر - نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میشوند فوایدی را در زمینۀ ایمنی به دست میآورند
- تماس با تعداد زیادی بچه مثل موارد مرتبط به شیرخوارگاهها
- زندگی در محیط شلوغ
- داشتن برادران و خواهرانی که به مدرسه یا مهد کودک میروند و ناقل عفونت به خانه میشوند
عوارض برونکیولیت
عوارض برونکیولیت شدید شامل موارد زیر است:
- کبود شدن لب یا پوست (سیانوز). سیانوز بر اثر کمبود اکسیژن ایجاد می‌شود.
- مکث در تنفس (آپنه). آپنه به بیشترین میزان در نوزادان زودرس و نیز در نوزادان زیر سن دو ماهگی بروز میکند.
- دهیدراسیون.
- کمبود میزان اکسیژن و نارسایی سیستم تنفسی.
اگر بچه دچار موارد مزبور گردد نیاز به بستری کردن وی در بیمارستان مطرح خواهد بود. نارسایی شدید تنفسی ممکن است به کارگذاری لوله به داخل تراکئا برای کمک به تنفس بچه تا زمان رفع عفونت نیاز داشته باشد.
اگر نوزاد به صورت زودرس متولد شده یا دچار ناراحتی قلبی یا ریوی بوده یا به اختلالات سیستم ایمنی مبتلاء باشد، باید از نزدیک برای علایم برونکیولیت مورد پایش قرار گیرد. در این شرایط امکان شدتگیری سریع عفونت مطرح است. در چنین مواردی بچه نیاز به بستری شدن بلافاصله در بیمارستان خواهد داشت.
پیشگیری از برونکیولیت
از آنجا که ویروسهای مسبب ایجاد برونکیولیت از فردی به فرد دیگر منتقل میشوند، یکی از راه‌های پیشگیری از این بیماری شستشوی مکرر دستها به ویژه پیش از لمس کردن در هنگام ابتلاء به سرماخوردگی یا دیگر ناراحتیهای سیستم تنفسی است. در صورت لزوم مراقبان بچه میتوانند از ماسک برای پوشاندن صورت استفاده نمایند.
اگر بچه دچار برونکیولیت باشد، باید وی را تا زمان رفع کامل عفونت و برای پیشگیری از انتقال بیماری به دیگران در محیط خانه نگهداری کرد.
دیگر راه‌های رایج برای کنترل عفونت شامل موارد زیر است:
- محدود کردن میزان تماس با مردم دچار تب یا سرماخوردگی. اگر بچه تازه متولد شده باشد و به ویژه در مورد نوزادان نارس، باید در طول دو ماه اول پس از تولد بچه از تماس وی با افراد دچار سرماخوردگی پیشگیری شود.
- نظافت و ضد عفونی سطوح. سطوح و اشیائی مثل اسباببازی و دستگیرهها را که بچه مداوماً آنها را لمس میکند نظافت و ضد عفونی کنید. این موضوع به ویژه در هنگام مریض بودن یکی از اعضاء خانواده مهم است.
- عطسه و سرفه کردن در پوشش. در هنگام عطسه و سرفه کردن جلو دهان خود را بپوشانید. پارچه یا دستمال مورد استفاده برای این موارد باید دور انداخته شوند و دستها را باید با استفاده از شوینده دارای پایۀ الکلی شستشو داد.
- استفاده از لیوان شخصی برای نوشیدن. مردم باید از استفادۀ مشترک از ظروف و لیوان به ویژه در هنگام مریض بودن فردی از اعضاء خانواده خودداری کنند.
- شستشوی مکرر دستها. مکرراً دستهای خود و بچه را بشویید. از مواد ضد عفونی کنندۀ بر پایه الکل برای دست خود و بچه در هنگام حضور در فضای بیرون از محیط خانه استفاده کنید.
- شیردهی از پستان. عفونتهای سیستم تنفسی به شکل قابل ملاحظهای در بچههای برخوردار از تغذیه با شیر پستان مادر کمتر است.
واکسیناسیون و دارو
هیچ واکسنی برای شایعترین علل بروز برونکیولیت (یعنی RSV و رینوویروس) وجود ندارد. به هر حال، تزریق سالانه واکسن آنفولانزا برای تمامی افراد در سنین بالای 6 ماه توصیه می‌شود.
برای نوزادان در معرض ریسک بالاتر عفونت RSV مثل نوزادان دارای تولد نارس یا اختلالات قلبی - ریوی یا اختلال سیستم ایمنی ممکن است داروی پالیویزومب (سیناجیس) تجویز شود تا احتمال ابتلاء به عفونت RSV کاهش یابد.
تشخیص برونکیولیت
استفاده از عکسبرداری اشعه X و دیگر تستها برای تشخیص برونکیولیت معمولاً نیاز نیست. پزشک معمولاً قادر است تا مشکل را با مشاهدۀ بچه و گوش دادن به صداهای ریه وی از طریق استتوسکپ تشخیص دهد. به هر حال، ممکن است برای تمیز دادن برونکیولیت از دیگر اختلالات دارای علایم مشابه مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا به بیش از یک ویزیت نیاز باشد.
اگر بچه در معرض ریسک برونکیولیت شدید باشد، یا اگر علایم در وی رو به تشدید بروند یا اگر ظن به وجود اختلال دیگری نیز مطرح باشد پزشک ممکن است استفاده از دیگر تستها شامل موارد زیر را در دستور کار قرار دهد:
- تست اشعه X قفسه سینه. پزشک ممکن است این تست را برای بررسی نشانههای پنومونی درخواست کند.
- تست ویروسی. دکتر ممکن است نمونهای از مخاط بچه را برای بررسی ویروس مسبب برونکیولیت گردآوری کند. این کار از طریق فرو بردن سواب به درون بینی بچه انجام می‌شود.
- آزمایش خون. گاهی از اوقات احتمال استفاده از آزمایش خون برای بررسی وضعیت تعداد گلبول‌های سفید خون بچه مطرح است. افزایش سلولهای سفید خون به طور معمول نشانهای از تقابل بدن با عفونت است. یک تست خون میتواند در عین حال تعیین کند که آیا سطح اکسیژن در جریان خون بچه کاهش یافته است یا خیر.
پزشک در عین حال ممکن است در مورد نشانههای دهیدراسیون سؤال کند به ویژه اگر بچه از نوشیدن یا خوردن امتناع کرده یا دچار استفراغ شده باشد. نشانههای کمآبی بدن شامل گود رفتگی چشمها، خشکی دهان و پوست، کسالت عمومی و کمبود یا فقدان ادرار است.
درمان برونکیولیت
برونکیولیت به طور معمول به مدت دو تا سه هفته ادامه پیدا میکند. اغلب بچههای دچار برونکیولیت را میتوان در محیط خانه با مراقبت حمایتی درمان کرد. هشیار بودن در مورد علایم هشدار دهنده مرتبط به دشواری تنفسی مثل تقلا کردن برای تنفس، ناتوانی در صحبت یا گریه کردن به دلیل مشکل تنفسی یا ایجاد صدای خس خس با هر بار تنفس مهم است.
از آنجا که برونکیولیت بر اثر ویروسها ایجاد می‌شود استفاده از آنتیبیوتیک بر علیه این بیماری هیچ فایدهای ندارد. اما اگر بچه در کنار بیماری مزبور دچار یک عفونت باکتریایی مثل پنومونی باشد، دکتر ممکن است برای درمان آن آنتیبیوتیک تجویز کند.
داروهای باز کننده راه‌های هوایی (برونکودیلاتورها) به طور معمول مفید نشان نداده‌اند. اما این احتمال وجود دارد که دکتر یکی از آنها را برای بررسی فایده احتمالی دارو تجویز کند.
داروهای کورتیکوستروئیدی خوراکی و مالیدنی به روی قفسه سینه برای شل کردن مخاط (فیزیوتراپی قفسه سینه) درمانهای مؤثری برای برونکیولیت نشان نداده‌اند و تجویز نمیشوند.
مراقبت بیمارستانی
درصد کوچکی از کودکان برای مدیریت اختلال در آنها نیاز به بستری شدن در محیط بیمارستان دارند.
سبک زندگی و مداوای خانگی
اگرچه ممکن است کوتاه کردن دوره بیماری بچه ممکن نباشد، امکان آرامتر کردن او در دسترس است. در اینجا مواردی برای امتحان فهرست شدهاند:
- مرطوب کردن هوای محیط با استفاده از دستگاه رطوبتساز
- راست نگه داشتن بچه برای تسهیل تنفس
- سیراب نگه داشتن بچه برای پیشگیری از دهیدراسیون
- استفاده از قطرههای شستشوی بینی برای رفع احتقان
- استفاده از داروهای ضد درد غیر نسخهای
- عاری نگه داشتن محیط زندگی بچه از دود مواد دخانی/
منبع:
مهرین
نظر کاربران
سلام