دهان و دندان کودکان، پاسخ به پرسش‌های متداول

از آنجا که رعایت بهداشت دهان و دندان از همان دوران رویش دندان‌ها اهمیت زیادی دارد، در این مقاله به تعدادی از رایج‌ترین سوالات والدین در زمینه بهداشت دهان و دندان کودکان پاسخ می‌دهیم.
دکتر پریسا مهراشتیاق؛ دندانپزشک کودک و نوجوان
از آنجا که رعایت بهداشت دهان و دندان از همان دوران رویش دندان‌ها اهمیت زیادی دارد، در این مقاله بر آن شدیم تا به تعدادی از مهم‌ترین و رایج‌ترین سوالات والدین در زمینه بهداشت دهان و دندان کودکان پاسخ دهیم.

با رویش اولین دندان شیری که معمولا بین 6 تا 12 ماهگی است مسواک زدن را برای کودک شروع می‌کنیم.
معمولا مسواک‌های انگشتی خیلی مناسب این کار نیستند و بهتر است از مسواک‌های دسته‌دار مخصوص سن کودک استفاده کنیم.

وقتی مطمئن شویم که کودک‌مان قادر است تمام آب دهان خود را تف کند.
چون خمیردندان‌های کودکان حاوی حداقل ۵۰۰ واحد فلوراید هستند و اگر کودک هر از گاهی آن را قورت بدهد عوارض جبران ناپذیری خواهد داشت.

تقریبا از ۲ سالگی برای کودک نخ دندان می‌کشیم. مسواک سطوح جونده دندان را تمیز می‌کند و نخ دندان از پوسیدگی‌های بین دندان جلوگیری می‌کند.
بهتر است از نخ دندان‌های دسته‌دار با کیفیت استفاده کنیم تا مجبور نشویم دستمان را داخل دهان کودک بکنیم.

تا زمانی که کودک قادر باشد بند کفش خود را به صورت پاپیونی ببندد. در این سن است که دست او مهارت لازم جهت مانور‌های مسواک را پیدا کرده است.
تا قبل از این توانایی مسواک زدن به عهده والدین است.

روزی ۲ بار مسواک ۱ بار صبح و 1 بار شب لازم است. قبل از خواب هم از نخ دندان استفاده شود.

دهانشویه را از چه سنی برای کودک شروع کنیم؟
معمولا بالای هفت سال است که کودک قادر است دهانشویه را سی ثانیه در دهان خود قرقره کند و تا نیم ساعت بعد هم چیزی نخورد.
در استفاده از دهانشویه حتما باید به دستورالعمل آن توجه کنیم.

جهت بالا بردن سطح بهداشت در کودکان و به خصوص در بچه‌هایی که میزان پوسیدگی در دندان‌های آنها بالا است ماده جدیدی به نام توت موس وارد بازار شده است که از کازئین شیر گاو تهیه شده است، البته استفاده از آن در کودکانی که به پروتئین گاوی حساسیت دارند ممنوع است.
این ماده حاوی منیزیم، فسفر و کلسیم و سایر مواد ضد پوسیدگی است و محیط دهان را از حالت اسیدی خنثی می‌کند.
این ماده به صورت کرم‌های موضعی و به شکلی شبیه خمیردندان است و هر شب بعد از مسواک زدن و قبل از خواب با یک مسواک قدیمی و یا با گوش پاک کن روی دندان‌ها مالیده شده و بعد از آن نباید چیزی خورد و نباید دندان‌ها را آب کشید.
این ماده در طعم‌های مختلفی وجود دارد و در افزایش بهداشت دهان نقش خوبی دارد.

توصیه بر این است که در سن یک سالگی والدین و کودک به دیدار دندانپزشک بیایند تا دستورات بهداشتی و توصیه‌های لازم درمورد تغذیه به والدین داده شده و کودک ویزیت گردد.

این سن در کودکان متفاوت است. در کودکی که میزان پوسیدگی‌های دندانی بالایی دارد تقریبا از 2 سالگی فلوراید تراپی را آغاز می‌کنیم تا استحکام ساختار دندان‌ها را بالا برده و به متوقف ساختن پوسیدگی‌ها کمک کنیم، ولی در مورد کودکی که دهان او عاری از پوسیدگی است و بهداشت خوبی دارد این سن می‌تواند به تعویق بیفتد.

وقتی سن کودک کم است (زیر سه سال) و به دلایل مختلف دندان‌ها دچار پوسیدگی‌های زیاد شده و به مرحله درد و عفونت رسیده‌اند ناچار باید این دندان‌ها را درمان کرد.
به دلیل سن کودک و عدم توانایی او در تحمل درمان‌های سنگین از گزینه بیهوشی جهت درمان‌های دندان‌پزشکی کمک می‌گیریم.
یعنی کودک را کاملا بیهوش کرده و در یک جلسه تمام درمان‌های لازم انجام می‌شود.
در این حالت کودک دچار وحشت ناشی از درمان نمی‌گردد و خاطره ناخوشایندی از درمان نیز نخواهد داشت.
این کار فقط در مراکز بیمارستانی مجهز قابل انجام است و نباید در مطب به انجام آن اقدام کرد.

از چه سنی می‌توان درمان دندانپزشکی را شروع کرد؟
درمان‌های پیشگیری از پوسیدگی مثل فلوراید تراپی از 2 سالگی روی یونیت (صندلی مخصوص دندان‌پزشکی) قابل اجرا است.
در این سن معمولا والدین روی یونیت دراز کشیده و کودک را در آغوش می‌گیرند تا آرامش بیشتری داشته باشد.
این روش بسیار ساده است و ماده موثر فلوراید به شکل‌های مختلف (ژل و فوم و وارنیش) و به روش‌های مختلف (تری و رول پنبه) روی دندان‌ها مالیده شده و به مقاومت و استحکام ساختمان دندان‌ها و توقف پوسیدگی‌های موجود کمک می‌کند.
درمان‌های جدی‌تر (ترمیم، عصب کشی و ...) معمولا بالای ۴ سالگی روی یونیت و بدون بیهوشی قابل انجامند.
البته سن شروع درمان با توجه به روحیه کودک متفاوت است. در مورد کودکانی که روحیه همکار و متحمل دارند از بالای سه سال شروع به درمان می‌کنیم.
در مورد کودکان جلسه اول جلسه آشنایی است و از درمان‌های سبک شروع کرده و وسایل و مراحل کار را با اصطلاحات و زبان کودکانه به بچه توضیح می‌دهیم.
وجود ارتباط موثر بین کودک و دندانپزشک خیلی مهم است و این ارتباط برای هر کودکی در سن خاصی قابل انجام است.