اکو از قلب جنین چگونه انجام می‌شود؟

اکو از قلب جنین که اکوکاردیوگرافی جنینی نیز خوانده می‌شود برای بررسی سلامت قلب جنین و شناسایی به موقع هر گونه مشکل یا اختلالی در ساختار و رشد این عضو حیاتی او است. در این مقاله نحوه انجام اکو قلب جنین، مواردی که نیاز است در این فرآیند بررسی شوند و تفاوت آن با نوار قلب جنین شرح داده شده است.

اکو قلب جنین چیست؟

اکو قلب جنین به کمک سونوگرافی شکمی انجام می‌شود که در آن سلامت، رشد و عملکرد قلب با دقت بررسی می‌شود تا در صورت وجود هر گونه اختلال به سرعت شناسایی و برای رفع و درمان آن اقدام شود. با اکوکاردیوفی جنین که به روشی غیرتهاجمی و بی‌ضرر برای مادر و جنین انجام می‌شود سلامت قلب به کمک دستگاه مخصوصی با بررسی پژواک و ضربان آن صحت سنجی می‌شود. بهترین زمان برای اکو قلب جنین سه ماهه دوم باردای است اما احتمال دارد در مواردی خاص با تشخیص پزشک این کار زودتر انجام شود. برای اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی فرکانس بالا برای تصویر برداری استفاده می‌شود و در تصاویر به دست آمده اندازه، شکل و عملکرد قلب جنین بررسی می‌شود. 

اکو قلب جنین چگونه انجام می‌شود؟

اکو قلب جنین به کمک امواج اولتراسونیک و با سونوگرافی شکمی انجام می‌شود. مراحل آن در عمل با سایر سونوگرافی‌های شکمی مشابه است اما در عمل به منظور بررسی مواردی است که پیشتر عنوان شدند مانند بررسی ضربان قلب، میزان رشد اندام‌های داخلی قلب، وجود یا عدم وجود هر گونه ناهنجاری، سلامت عروق تشکیل شده و ... . به طور معمول نتایج به دست آمده از اکو قلب جنین توسط متخصص زنان و زایمان و یا توسط متخصص قلب و عروق فوق تخصص بیماری‌های قلبی مادرزادی بررسی می‌شوند. 

اکو قلب جنین چه کاربردهایی دارد؟

نتایج به دست آمده از اکو قلب می‌تواند متخصص را در انتخاب روش مناسب زایمان و مراقبت‌های پس از آن به خوبی راهنمایی کند. همچنین در مواردی که در ادامه توضیح داده می‌شود نیز موثر است:

تشخیص خطر سقط جنین

یکی از مهمترین دغدغه‌های مادر و پزشک طی دوران بارداری مراقبت از جنین در برابر مشکلات منجر به سقط است. از جمله روش‌های مطمئن که پزشک را به موقع از هر گونه خطر منجر به سقط جنین اگاه می‌کند کاردیوگرافی جنین است. با معاینه قلب جنین در صورت وجود مشکل و خطر بالا و احتمال سقط او، پزشک متخصص به موقع مطلع شده و احتمال سقط را با اقدامات پیشگیرانه کاهش می‌دهد.

تسهیل بارداری

هر چقدر پزشکی که مادر را در دوران بارداری‌اش تحت نظر دارد اطلاعات دقیقتری از نوزاد و مادر داشته باشد برای زایمان راحت و مراقبت از سلامتی‌ او دستش بازتر است. با اکوی قلب اطلاعاتی به دست می‌آید که به پزشک متخصص ذهنیت مناسبی در مورد وضعیت و اندازه رحم و همچنین موقعیت کودک می‌دهد. این اطلاعات به برنامه ریزی مناسب برای مادر و جنین در طول بارداری کمک شایانی به پزشک می‌کند.

اکو قلب جنین با چه روش‌هایی انجام می‌شود؟

با توجه به شرایط بیمار و صلاحدید پزشک ممکن است اکو قلب جنین به روش‌های مختلف انجام شود. این شیوه‌های مختلف اکوکاردیوگرافی جنین به این شرح هستند:

اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال

در این روش تکنسین پروب را وارد واژن کرده و امواج صوتی را بر روی نمایشگر تبدیل تصویر می‌کند و به این ترتیب قلب کودک و میزان سلامت آن رصد می‌شود. اکوکاردیوگرافی واژینال تصویر واضحی از قلب جنین ارائه می‌کند و در مراحل اولیه بارداری انجام می‌شود. در این روش تصاویر با وضوح بیشتری از طریق دستگاه کوچکی که وارد واژن شده است وضعیت جنین را نمایش می‌دهند.

اکوکاردیوگرافی داپلر

در روش داپلر قلب با امواج فراصوت معاینه می‌شود و از طریق این امواج فرکانس بالا تصویر قلب نمایش داده می‌شود. در اکوکاردیوگرافی با فناوری داپلر جریان و مسیر خون بازسازی و مشخص می‌شود.

سونوگرافی شکمی

سونوگرافی شکمی رایج‌ترین نوع سونوگرافی برای ارزیابی سلامت قلب کودک است. در این روش ژلی روی شکم مادر را پوشانده و پروب اوترالسوند توسط اوپراتور به آرامی روی شکم او حرکت می‌کند و به ترتیب تصاویر جنین روی مانیتور نمایش داده می‌شود. این روش بدون درد برای مادر و بدون آسیب برای جنین است. مدت زمان سونوگرافی شکمی وابسته به ساختار قلب جنین بین 45 دقیقه تا دو ساعت به زمان نیاز دارد.

مراقبت‌های قبل از اکو قلب جنین

بر خلاف سونوگرافی‌های معمول، داشتن مثانه پر برای اکو قلب جنین لازم نیست. اما داشتن اطلاعات و مدارک کافی لازم است و خوب است که این موارد را پیش از مراجعه به مرکز سونوگرافی بدانید:

• حتماً از دلیل مراجعه خود به مرکز سونوگرافی مطلع باشید

• حتما از هدف پزشک به منظور ارجاع شما به سونوگرافی مطلع باشید

• حتماً کلیه مدارک پزشکی خود را به همراه داشته باشید.

• حتما برای برنامه ریزی کارهایی که قبل و بعد از جلسه سونوگرافی دارید زمان کافی را در نظر بگیرید.

• در جریان باشید که بنا به شرایط نوزاد ممکن است این جلسه بین سی دقیقه تا دو ساعت زمان ببرد.

• در صورتی که فرزند دیگری دارید بهتر است آن‌ها را نزد کسی بسپارید و از آوردنشان خودداری کنید.

انجام اکو قلب جنین در چه شرایطی ضروری است؟

انجام این آزمایش برای همه زنان در طول بارداری لازم نیست. سونوگرافی‌های منظم در طول بارداری، مادر را از تشکیل کامل قلب و کارکرد صحیح آن مطمئن می‌کند و نیازی به انجام اکو قلب جنین نیست.
اما انجام این آزمایش در شرایطی لازم می‌شود؛ این شرایط عبارتند از:

• اگر دیگر فرزندان شما با نقص قلبی مادرزادی متولد شده‌اند.

• مسابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی مادرزادی وجود داشته باشد.

• یک اختلال کروموزومی یا ژنتیکی در جنین تشخیص داده شود.

• اگر مادر داروی خاصی را مصرف کرده باشد که باعث نقص مادرزادی در جنین می‌شود، مانند دارو‌های ضد انعقاد خون یا درمان آکنه

• اگر مادر در دوران بارداری سوء مصرف الکل یا مواد مخدر داشته باشد.

• اگر مادر مبتلا به دیابت، لوپوس، فنیلکتونوری یا بیماری بافت همبند باشد.

• اگر مادر در دوران بارداری به سرخجه مبتلا شود.

• در سونوگرافی اختلالات احتمالی قلب دیده شود.

• در سونوگرافی سایر ناهنجاری‌های مادرزادی، مانند نارسایی کلیه، مغز یا استخوان، دیده شود.

به خاطر داشته باشید که اکو قلب جنین معمولا در سه ماهه دوم بارداری، در حدود هفته‌های ۱۸ تا ۲۴ بارداری انجام می‌شود.

نتیجه اکو را چگونه اعلام می‌کنند؟

نتیجه اکو قلب جنین با توجه به سن حاملگی، تشخیص بیماری و کیفیت تصاویر ارائه می‌شود. در صورت مشاهده نقصی در جواب اکو توسط پزشکتان به متخصص قلب و عروق ارجاع داده می‌شوید. ضمن این که ممکن است پزشک شما با وجود طبیعی بودن نتایج به دست آمده به منظور کسب اطمینان بیشتر  شما را برای انجام اکو مجدد ارجاع دهد. لازم به تاکید است بروز برخی بیماری‌های خود ایمنی در مادر نیز موجب تکرار اکو خواهد شد.

نتایج اکوکاردیوگرافی جنینی معمولاً به صورت فوری در حین جلسه تجزیه و تحلیل و تفسیر می‌شود. پزشک می‌تواند به مادر اطلاعاتی درباره سلامت قلب جنین، اندازه و شکل قلب، و همچنین وجود هرگونه ناهنجاری ارائه دهد. اگر مشکلاتی شناسایی شود، پزشک ممکن است مشاوره‌های بیشتری را به مادر توصیه کند و در صورت نیاز، آزمایشات بیشتری نیز انجام دهد.

تفاوت اکوی قلب جنین با نوار قلب جنین چیست؟‌

برای اینکه پزشک از نظم و تعداد ضربان قلب جنین مطمئن شود مادر را برای گرفتن نوار قلب ارجاع می‌دهد اما برای کسب اطلاعات درباره ساختار قلب، دریچه‌ها و عروق آن و بررسی سلامت این عضو حساس جنین درخواست اکوی قلب جنین را می‌دهد. اکو قلب جنین بر اساس امواج صوتی بررسی می‌کند و به شناسایی مشکلات قلبی مادرزادی کمک خواهد کرد.

سایر آزمایش‌های مورد نیاز در قلب جنین

با بررسی شرایط جنین، قلب او و مادر ممکن است نیاز باشد موارد دیگری نیز با دقت بررسی شوند. در این شرایط متخصص برای انجام آزمایش‌های مورد نیاز دیگر دستورات لازم را صادر می‌کند. به طور کلی سایر آزمایش‌های مورد نیاز در قلب جنین به این ترتیب هستند:

• سونوگرافی جنین با کیفیت بالا: یک سونوگرافی دقیق از تمامی اندام جنین برای پیگیری رشد جنین، نظارت بر سلامت جنین و ارزیابی کامل اندام‌ها برای آگاهی از اختلالات احتمالی در دیگر اعضای بدن جنین است.

• MRI جنین: این تست که امروزه به طور گسترده انجام می‌شود، اطلاعات اضافی در مورد سلامت عمومی جنین و مشکلات مربوط به اندام‌های مختلف او می‌دهد.

• تست آمنیوسنتز: این تست برای تعیین اختلالات کروموزومی و ژنتیکی و نقایص خاص است. تست آمنیوسنتز شامل قرار دادن یک سوزن از راه دیواره شکم و رحم به کیسه آمنیوتیک برای کشیدن یک نمونه از مایع آمنیوتیک و انجام آزمایش روی آن است.

• مشاوره ژنتیکی: مشاوران ژنتیک احتمال ابتلا به سندرم‌های ژنتیکی و سایر اختلالات احتمالی در اعضای بدن را بر اساس اکو قلب جنین و سایر یافته‌ها محاسبه می‌کنند.

• مشاوره زنان و زایمان: متخصص زنان و زایمان درباره مدیریت حاملگی و گزینه‌های موجود برای تصمیم گیری درباره ادامه حاملگی و برنامه ریزی نحوه تولد نوزاد، به شما مشاوره می‌دهد.

• مشاوره پرستاری: کسی که با بیماری قلبی در کودکان آشناست و می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد مراقبت از کودک با بیماری قلبی مادرزادی به شما ارائه دهد.

• مشاوره تخصصی: بسته به تشخیص بیماری جنین ممکن است به سایر متخصصین شامل جراحان عمومی، جراحان اعصاب، جراحان ارتوپد و اورولوژیست‌ها مراجعه کنید.

نکته آخر

آگاهی از مشکل احتمالی قلب جنین پیش از تولد، به خانواده فرصت می‌دهد تا خود را از لحاظ روانی برای رویارویی با این مشکل آماده کنند. هم چنین تیم پزشکی متشکل از متخصصان قلب و عروق، مشاوران ژنتیک، متخصص زنان و زایمان، متخصص کودکان و پرستاران با آمادگی کامل در لحظه تولد، نهایت همکاری را با خانواده و نوزاد بیمار خواهند داشت.