تست آمنیوسنتز در بارداری، چیست و چطور انجام می‌شود؟

انجام تست آمنیوسنتز در صورت احتمال وجود مشکلات کروموزومی در جنین به مادران توصیه می‌شود. اما بایستی این نکته را در نظر داشت که انجام این تست ممکن است خطراتی، چون لکه بینی، نشت مایع آمنیوتیک، آسیب رسیدن به جنین و یا سقط جنین را در پی داشته باشد.
بارداری دورانی پر افت و خیز برای مادران است. در این دوران برای اطمینان از سلامت جنین آزمایش‌هایی توسط پزشک شما تجویز می‌شود. انجام برخی از آن‌ها تنها در بارداری‌های پر خطر توصیه می‌شود. یکی از این آزمایش‌ها تست آمنیوسنتز است که شنیدن نام آن در دل مادران هراس می‌اندازد.

چگونگی تست آمنیوسنتز
آمنیوسنتز آزمایشی است که با وارد کردن یک سرنگ نازک درون مایع آمنیوتیک و سپس بیرون کشیدن مقداری از مایع به داخل سرنگ انجام می‌شود. مایع آمنیوتیک را سپس به شیوه‌های مختلفی می‌توان آزمایش کرد. در صورتی که پزشک شما درخواست تست آمنیوسنتز ژنتیکی (بررسی کروموزوم‌های جنین) را بدهد، در هفته‌های ۱۵ تا ۲۰ بارداری تست انجام می‌شود. اگر پزشک به دلیل دیگری مانند کنترل تکامل ریه‌های جنین تست را انجام دهد، زمان متفاوتی انجام می‌شود.

آیا تست آمنیوسنتز منجر به سقط جنین می‌شود؟
در طول تست آمنیوسنتز، به پشت بر روی یک میز دراز می‌کشید. یک پرستار یا دستیار پزشک، شکم شما را با محلول ید تمیز می‌کند. هنگامی که تصویر جنین و کیسه آمنیوتیک بر صفحه مانیتور سونوگرافی نمایان شد، پزشک یا تکنسین سونوگرافی سرنگ نازکی را از شکم و رحم وارد کیسه آمنیوتیک می‌کند. پس از آنکه مقدار کافی از مایع در سرنگ کشیده شد (۱۵ تا ۲۰ سی سی) سرنگ را بیرون می‌کشند.
تصور غلطی وجود دارد که سرنگ از راه ناف وارد می‌شود، ولی این طور نیست. نقطه دقیق ورود سرنگ به جایی بستگی دارد که جنین، جفت و کیسه آمنیوتیک در رحم قرار گرفته اند. شاید شنیده باشید که سرنگ آمنیوسنتز بسیار بلند است و شاید از سرنگ‌های بلند وحشت داشته باشید. ولی بلندی سرنگ که امکان دستیابی به کیسه آمنیوتیک را فراهم می‌کند، باعث دردناک بودن آن نیست. قطر سوزن است که میزان ناراحتی و درد شما را تعیین می‌کند و سوزن آمنیوسنتز بسیار نازک است.
روند کار اساسا بیشتر از یک تا دو دقیقه طول نمی‌کشد، ولی برای یک خانم مضصطرب می‌تواند به اندازه یک قرن طول بکشد. کمی ناراحت کننده است، ولی به طور وحشتناکی دردآور نیست. بسیاری از خانم‌ها انقباض نسبتا خفیفی در هنگام ورود سوزن به رحم احساس می‌کنند و بعد یک احساس ترسناک کشیدن، در حالی که مایع از طریق سرنگ بیرون کشیده می‌شود. در نهایت تست آمنیوسنتز بدون درد نیست، ولی بیشتر خانم‌ها هم نظرند که به آن بدی که فکر می‌کردند نیست. پس از آن پزشک به شما توصیه می‌کند که استراحت کنید و از فعالیت شدید و رابطه جنسی به مدت یک تا دو روز خودداری کنید.

آیا تست آمنیوسنتز منجر به سقط جنین می‌شود؟
آمنیوسنتز ژنتیکی وجود ۲۳ جفت کروموزوم و طبیعی بودن ساختار آن‌ها را بررسی می‌کند. این کار یک آزمایش رایج برای تمام بیماری‌های ژنتیکی احتمالی یا نقایص مادرزادی نیست. سلول‌های مایع آمنیوتیک باید در شرایط خاصی رشد پیدا کنند، سپس نتیجه آن‌ها گزارش می‌شود. معمولا نتیجه در مدت یک تا دو هفته گزارش می‌شود.
اگر در بررسی‌های خونی دوران بارداری مشخص شود که دارای ارهاش منفی (Rh-negative) هستید، پزشک آمپول رگام (ایمونوگلوبین ضد عامل ارهاش) به شما تزریق می‌کند که از حساس شدن ارهاش جلوگیری کند.

دلایل انجام تست آمنیوسنتز
پزشک شما ممکن است بنا بر بیماری‌ها یا شرایط زیر انجام تست آمنیوسنتز را به شما توصیه کند.
-سن شما در زمان زایمان ۳۵ سال یا بیشتر باشد. جهت اطلاع بیشتر در این زمینه مقاله بارداری در سن بالا (همه چیز در مورد بارداری بعد از 35 سالگی) را مطالعه کنید.
-آزمایش سرم مادری آلفا پروتئین شما بالا باشد.
-نتایج غیر طبیعی از آزمایش غربالگری سندروم داون (منگولیسم) داشته باشید.
-بررسی سونوگرافی شما غیر طبیعی باشد. مثلا رشد جنین ضعیف باشد یا مشکوک به ناهنجاری‌های ساختاری باشد.
-فرزند قبلی شما یا بارداری پیشینتان با ناهنجاری کروموزومی همراه بوده باشد.
-شما و همسرتان نگران هستید و مایلید طبیعی بودن کروموزوم‌ها برایتان محرز شود.
پزشک به دلایل دیگری نیز تست آمنیوسنتز را انجام می‌دهد که این دلایل عبارتند از:
-درد زودرس زایمان. وجود یک عفونت در مایع آمنیوتیک موجب درد زودرس زایمان می‌شود. پزشک برای بررسی چنین عفونتی نمونه مایع را به آزمایشگاه می‌فرستد. در صورتی که وجود عفونت تایید شود، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد نوزاد را به دنیا بیاورد تا میزان آسیب به شما و جنین حداقل شود.
-سایر عفونت‌ها. ممکن است برخی بیماران متوجه شوند در معرض خطر عفونت‌هایی مانند توکسوپلاسماز، CMV (سیتومگالوویروس) یا پاروویروس هستند. مایع آمنیوتیک برای وجود هر یک از این عفونت‌ها مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
-حساس شدن ارهاش. گاهی اوقات بیمارانی که حساسیت ارهاش دارند، با آزمایش دلتا ۴۵۰-OD بررسی می‌شوند که در آن مایع آمنیوتیک از نظر فروپاشی گلبول‌های قرمز تست می‌شود.
-بررسی تکامل ریه. گاهی پزشک برای به دنیا آوردن نوزاد، نیاز به اطمینان از تکامل ریه‌های او دارد. انجام آزمایش خاصی روی مایع آمنیوتیک پزشک را از بلوغ یا عدم بلوغ ریه‌های جنین مطلع می‌کند.

خطرات و عوارض جانبی تست آمنیوسنتز
در برخی بیماران ممکن است نشانه‌ها یا مشکلات زیر پس از انجام تست آمنیوسنتز بروز کند.
-گرفتگی عضلانی. برخی خانم‌ها چند ساعت پس از تست دچار گرفتگی عضلانی می‌شوند. بهترین درمان برای آن استراحت است.
-لک بینی. ممکن است یک یا دو روز ادامه داشته باشد.
-نشت مایع آمنیوتیک. در ۱ تا ۲ درصد از بیماران، چکیدن مایع آمنیوتیک به میزان ۱ تا ۲ قاشق چایخوری دیده می‌شود. در بیشتر موارد، غشای پرده ظرف ۴۸ ساعت بسته می‌شود. چکیدن متوقف شده و بارداری به حالت عادی ادامه می‌یابد. در صورتی که با چکیدن زیاد یا مداوم مواجه شدید با پزشک خود تماس بگیرید.
-آسیب دیدگی جنین. با توجه به استفاده از سونوگرافی هنگام تست، آسیب دیدن جنین بسیار نادر است.
- سقط جنین. اگرچه تست آمنیوسنتز به نظر بسیار مطمئن می‌رسد، ولی یک تست تهاجمی است و با خطر زیاد از بین رفتن بارداری (در حدود نیم درصد) در ارتباط است. به این معناست که خطر اولیه سقط جنین هنگامی که تست آمنیوسنتز انجام می‌دهید، از نیم درصد به یک درصد می‌رسد.
تصمیم شما برای انجام این کار بایستی بر مبنای مزایا و خطرات آن سنجیده شود. اگر تست آمنیوسنتز پس از هفته بیستم بارداری انجام شود، خطر سقط جنین را به همراه ندارد. فقط خطری جزیی برای عفونت، پارگی زودرس کیسه آب (پرده‌های جنینی) یا شروع درد زایمان زودرس دارد.