دندان درآوردن کودک، همه اطلاعات لازم

دندان درآوردن از آن نقاط عطفی نیست که یک‌جا اتفاق بیفتد. تبدیل خندهٔ بی‌دندان کودکتان به لبخندی متشکل از دندان‌های سفید و درخشان فرایندی است که چند سال زمان می‌برد. وقتی کودکتان سه ساله می‌شود دهانی پر از دندان دارد که خودش می‌تواند آنها را مسواک بزند و این یکی از اولین قدم‌های او در مراقبت از خود است. هرچند کودک خودش به تنهایی مهارت‌های کافی برای خوب مسواک زدن را نخواهد داشت و لازم است که حداقل تا شش سالگی حتماً در این کار به او کمک کنید. در این مطلب می‌توانید با زمان و سن دندان درآوردن کودک، علائم دندان درآوردن، راهکارهایی برای کاهش درد دندان درآوردن، نکاتی در زمینهٔ مسواک زدن و استفاده از نخ دندان برای رعایت بهداشت دهان و تأخیر در درآوردن دندان کودکان شیرخوار آشنا شوید.

زمان و سن دندان درآوردن کودک

شکل‌گیری دندان‌ها از زمانی که کودک هنوز در رحم است شروع می‌شود. وقتی باردار بودید جوانهٔ دندان‌های کودکتان که پایهٔ دندان‌های شیری او هستند ایجاد شده است، اما با وجود این، بسیار به‌ ندرت نوزادی با یک یا دو دندان به دنیا می‌آید یا در طول چند هفتهٔ اول زندگی دندان درمی‌آورد.

بیشتر کودکان، اولین دندانشان را بین چهار و هفت ماهگی درمی‌آورند اما این زمان بر حسب ژن‌های به ارث رسیده در کودک می‌تواند تا ۱۳ ماهگی به تأخیر بیفتد و در کودکان متفاوت باشد. اگر کودکتان رشد سریعی دارد، ممکن است سفیدی اولین دندان او را که معمولاً یکی از دندان‌های میانی پایین است از سه ماهگی ببینید و اگر رشد آهسته‌تری دارد، ممکن است اولین دندانش را تا یک سالگی یا بعد از آن درنیاورد.

به‌طورکلی بیشتر کودکان ابتدا دو دندان میانی فک پایین، بعد دو دندان میانی فک بالا و سپس دندان‌های کناری و پشتی را درمی‌آورند. آخرین دندان‌هایی که کودک درمی‌آورد دندان‌های مولر دوم هستند که در انتهای دهان و در بالا و پایین درمی‌آیند. این دندان‌ها معمولاً از سه سالگی کودک شروع به درآمدن می‌کنند. کمی پس از آن، کودکتان باید یک دستهٔ ۲۰ تایی دندان داشته باشد.

علائم دندان درآوردن کودک

برخی کودکان از فرایند دندان درآوردن راحت می‌گذرند، اما عدهٔ زیادی از کودکان هنگام درآمدن دندان‌هایشان ناراحت به نظر می‌رسند. برخی علائم دندان درآوردن کودکان شیرخوار عبارت است از:

- سرازیر شدن بزاق دهان

- ورم و حساسیت لثه

- تحریک‌پذیری یا بهانه‌گیری

- گاز گرفتن

- امتناع از غذا خوردن

- مشکلات خواب

همچنین لازم است بدانید که دندان درآوردن باعث تب، استفراغ یا اسهال نمی‌شود، پس اگر کودکتان این علائم یا علائم نگران‌کنندهٔ دیگری دارد آن را به دندان درآوردن نسبت ندهید، بلکه خیلی زود از پزشک کودک مشورت بگیرید.

راهکارهایی برای کاهش درد دندان درآوردن

شما نمی‌توانید هیچ کاری برای درآمدن دندان‌‌های کودک انجام دهید، اما اگر فکر می‌کنید فرایند دندان درآوردن کودکتان را اذیت می‌کند می‌توانید کارهایی برای تسکین درد او انجام دهید. برخی از راهکارهایی که می‌تواند مفید واقع شود شامل موارد زیر است:

به او چیزی برای جویدن بدهید:

یک حلقهٔ دندانی یا اگر می‌تواند غذاهای کمکی بخورد، یک ساقهٔ کرفس خنک‌شده در یخچال را امتحان کنید. همچنین حلقه‌های دندانی را در فریزر نگذارید، زیرا در حالت یخ‌زده می‌تواند خیلی سفت باشد و به لثه‌های کودکتان آسیب بزند.

به او غذاهای سرد بدهید:

کودک ممکن است از خوردن غذاهای سرد مثل سس سیب یا ماست تسکین پیدا کند.

لثه‌های او را ماساژ دهید:

بعد از اینکه دست‌هایتان را شستید، با انگشتتان لثه‌های کودک را با کمی فشار و ملایمت بمالید. این فشار می‌تواند فشاری را که کودک از دندان داخل‌ لثه‌اش احساس می‌کند خنثی کند.

با نظر پزشک یک مسکن را امتحان کنید:

اگر هیچ‌کدام از این روش‌ها کمکی نکرد، پزشکتان ممکن است استامینوفن اطفال را برای تخفیف درد و التهاب پیشنهاد کند اما یادتان باشد هرگز خودسرانه یا با توصیهٔ اطرافیانتان اقدام به دادن هر نوع مسکنی به کودک نکنید.

همچنین یادتان باشد برای کودکان کمتر از دو سال بهتر است که از داروهای بدون نسخه برای درد دندان درآوردن مثل ژل‌ها و پمادها استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک آنها را توصیه کرده باشد. پزشکان و کارشناسان هشدار می‌دهند که داروهای بی‌حسی موضعی که حاوی بنزوکائین است می‌تواند باعث متهموگلوبینمی شود که یک عارضهٔ نادر اما جدی است که در آن مقدار اکسیژن در قطره‌های خون به میزان خطرناکی پایین می‌آید.

مسواک زدن و نخ دندان کشیدن برای کودک

وقتی دندان‌های کودک درآمدند، لازم است آنها را تمیز نگه دارید. پس به محض اینکه دندان‌های کودک ظاهر شدند، روزی دو بار آنها را با استفاده از یک مسواک سایز کودک و با مقدار بسیار کمی خمیردندان به اندازهٔ یک دانه برنج مسواک کنید. از پزشک کودکتان یا یک دندان‌پزشک سؤال کنید که آیا باید از خمیردندان دارای فلوراید استفاده کنید یا احتیاجی به این کار نیست. وقتی هم که کودکتان دو ساله شد، در هر بار مسواک زدن مقدار خمیردندان را به اندازهٔ یک نخود برسانید.

زمانی که دندان‌های کودکتان زیاد شدند و دیگر به همهٔ سطوح دندان‌هایش دسترسی نداشتید، می‌توانید استفاده از نخ دندان را شروع کنید. نخ دندان نقش بسیار مهمی در سالم نگه داشتن دندان‌ها دارد، زیرا دندان‌ها از وسط و دیواره‌های داخلی بین دو دندان نیز شروع به خراب شدن می‌کنند و فقط بهداشت دیواره‌های بیرونی دندان کافی نیست. پس نخ دندان را فراموش نکنید و این نکتهٔ بهداشتی مهم را از همین الان به کودکتان یاد بدهید.

نکاتی برای مراقبت دندان‌های کودک بعد از درآمدن

بعد از اینکه دندان‌های کودکتان شروع به درآمدن کرد، بهتر است نکاتی را برای مراقبت از آنها به یاد داشته باشید و بدانید که هرچند این دندان‌ها روزی می‌افتند و جایشان دندان‌های جدید درمی‌آید ولی رعایت بهداشت دهان و دندان قبل از درآمدن دندان‌ها اهمیت زیادی دارد و غیر از آن، کودکتان مراقبت از دندان‌هایش را از همان کودکی یاد می‌گیرد. برخی نکات مراقبتی شامل موارد زیر است:

پرهیز از دادن شیشه‌شیر شب در رختخواب:

شب‌ها کودک را با شیشه‌شیر حاوی شیر در رختخواب نگذارید. شکر موجود در شیر خشک یا شیر مادر تمام شب روی دندان کودک باقی می‌ماند و می‌تواند منجر به پوسیدگی شود.

جایگزین کردن لیوان به جای شیشه‌شیر:

یک روش دیگر برای پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها این است که در حدود یک سالگی، یعنی زمانی که کودک هماهنگی حرکتی لازم را دارد، یک لیوان معمولی را جایگزین شیشه‌شیر کنید و دهان و دندان کودک را تمیز کنید و مسواک بزنید. بهتر است از دادن لیوان آموزشی کودک هم کم‌کم بعد از درآمدن بیشتر دندان‌ها خودداری کنید، زیرا مثل شیشه‌شیر می‌تواند با قرار دادن طولانی‌مدت دندان‌ها در معرض قند و شکرها باعث خرابی آنها شود، مگر اینکه مسواک زدن را رعایت کنید.

اهمیت به معاینهٔ دندان‌های کودک:

اولین ویزیت کودک توسط دندان‌پزشک باید در حدود یک سالگی او باشد. اما اگر پزشک احساس کند که کودک ریسک بالایی برای پوسیدگی دندان دارد، شاید توصیه کند که زودتر به دندان‌پزشک مراجعه کنید.

استفاده از مکمل فلوراید با تجویز پزشک:

مراقبت و چک‌آپ سلامت شش ماهگی کودک زمان خوبی برای پرسش از پزشک در مورد مکمل فلوراید است. البته قطره‌های فلوراید که از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کنند تنها در صورتی ضروری است که آب منطقهٔ محل زندگی شما فلوراید نداشته باشد. همچنین از پزشک بخواهید که دندان‌های کودکتان را معاینه کند.

‌یاد دادن مسواک زدن به کودک:

در حدود ۱۸ ماهگی، کودکتان ممکن است آمادهٔ یادگیری مسواک زدن باشد که لازم است شما در این کار به او کمک کنید، زیرا هنوز چابکی یا تمرکز کافی برای حرکت دادن یک مسواک در دهانش را ندارد. لازم نیست دندان‌های کودک را در جهت خاصی مسواک بزنید، فقط سعی کنید همهٔ ذرات غذا را بیرون بیاورید. اگر کودک طعم خمیردندان را دوست ندارد، یک برند و مدل دیگر را امتحان کنید.

پرهیز از دادن شیرینی زیاد:

سعی کنید به کودک زیاد شیرینی‌ ندهید و وقتی در خوردن آنها زیاده‌روی می‌کند، اطمینان حاصل کنید که فوراً پس از آن دندان‌هایش را مسواک می‌کند.

تأخیر در درآمدن دندان‌های کودک

اگر کودک تا چک‌آپ و مراقبت ۱۸ ماهگی‌اش هنوز دندانی درنیاورده، لازم است این موضوع را با پزشک یا دندان‌پزشک کودک مطرح کنید. کودکان زودرس نیز ممکن است چند ماه دیرتر از دیگر کودکانی که در موعد مقرر تولدشان به دنیا آمده‌اند دندان دربیاورند.

همچنین اگر کودکتان تمام علائم دندان درآوردن مثل ریختن بزاق زیاد یا ورم لثه‌ها را نشان داد، اما به نظر می‌رسد که دردی غیرعادی هم دارد که منجر به گریه‌ای تسلی‌ناپدیر که یک علامت آشکار است شده، با پزشکش تماس بگیرید و به خاطر داشته باشید که دندان درآوردن نباید برای کودک فرایندی زجرآور باشد.