افسردگی پس از سقط، گریبانتان را می گیرد؟

مهم‌ترین توصیه‏ ما به شما مادران عزیز این است که همان‌طور که از نظر مشکلات پزشکی زیر نظر متخصص زنان و زایمان بررسی می‌شوید، حتما به یک روانپزشک هم مراجعه کنید تا از لحاظ مسائل روان شناختی بررسی شوید، به‌ خصوص اگر خانمی پس از سقط جنین احساس می‏کند کم‏ حوصله و عصبانی است، ساعت خوابش تغییر کرده، تمایلی به انجام کارهای منزل یا امور شخصی ندارد، کلافه است، اضطراب و دلشوره دارد یا بی ‏جهت نگران است، احساس لذتش از شرایط تغییر کرده و مواردی که در گذشته او را خوشحال می‏کرده در حال حاضر اثری ندارد، ترس یا گریه ‏‏های بی‏ دلیل دارد یا بی ‏دلیل پرخاشگری می‏کند، نسبت به سلامت و وضعیت جسمانی خود بی‏اهمیت شده و...

باید این علائم را جدی بگیرد و برای جلوگیری از پیشرفت آنها به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کند. بسیاری از این علائم ممکن است نیازی به درمان دارویی نداشته باشند و با روش‏های غیردارویی و آرام‏ سازی حل شوند.

مشکلات روانی پس از سقط جنین

بانوانی که سقط جنین عمدی را انتخاب می کنند، معمولا این کار را به خاطر اثرات منفی ادامه بارداری بر زندگی شخصی خود یا فرزندانشان و دیگران انجام می دهند.

اکثریت قریب به اتفاق این بانوان پس از سقط جنین، احساس تسکین می کنند. آنهایی که پشیمان می شوند کسانی هستند که بیشتر تحت تأثیر نشانه های اجتماعی و همچنین عدم حمایت اطرافیانشان قرار می گیرند. خانم ها پس از سقط جنین با واکنش‌ها و احساسات پیش‌بینی‌نشده‌ای روبه‌رو می‌شوند. در برخی فرهنگ‌ها و مذهب‌ها صحبت در این‌ باره دشوار است. برخی زن‌ها به‌دلیل باورهای مذهبی احساس گناه و اضطراب بیشتری را تجربه می‌کنند.

دامنه‌ی احساساتی که بانوان پس از سقط جنین تجربه می‌کنند عبارت‌اند از:

- اندوه و حس فقدان

- حس گناه

- حسرت و پشیمانی

- اضطراب، کاهش توان کنارآمدن با شرایط

- کاهش عزت نفس

- رهایی، کاهش اضطراب

کسانی که سابقه مشکلات سلامت روانی دارند بیشتر احتمال دارد این مشکلات را در پی سقط جنین تجربه کنند.

مادرانی که در طول دوره پری ناتال در آسیب پذیر ترین مرحله نسبت به هر نقطه دیگری از زندگی خود هستند و میزان مرگ و میر در این زمان با توجه به مشکلات سلامت روانی بیشتر است.

طول دوره پری ناتال پس از به دنیا آمدن نوزاد ( بعد از ۲۰ هفته ) شروع می شود و ۲۸ روز بعد از زایمان خاتمه می پذیرد. اگر مقادیر مربوط به دوره پری ناتال به جای سن حاملگی بر پایه وزن هنگام تولد استوار باشند شروع دوره پری ناتال از وزن ۵۰۰ گرم برای جنین در نظر گرفته شود.

خانم ها در دوران کودکی قبل و بعد از زایمان بیشترین آسیب پذیری روان شناختی را دارند. این زمانی است که اضطراب، افسردگی و حتی افکار خودکشی در آنها بیشترین احتمال را دارد. قربانی خشونت، داشتن حاملگی ناخواسته یا اضطراب از اینکه برای سقط جنین دسترسی کمی به امکانات دارند، باعث می شود که احتمال ابتلا به دیابت بیشتر شود.

سندرم استرس پس از سقط جنین (PASS یا PAS)

نشانه‌های سندرم استرس پس از سقط جنین شبیه نشانه‌های اختلال اضطراب پس از حادثه (PTSD) است.

شاید بهتر باشد بگوییم برخی از خانم ها به‌دلیل فشار ناشی از سقط جنین، دچار نوعی اختلال اضطراب پس از حادثه می‌شوند. هرچند این اندازه از فشار و پریشانی به‌ندرت پس از سقط جنین رخ می‌دهد.

بیشتر کارشناسان این حوزه از جمله انجمن روان‌شناسی آمریکا معتقدند احتمال بروز مشکل ذهنی و روانی پس از سقط جنین با احتمال بروز آن پس از تصمیم به ادامه‌ بارداری برابر است. کارشناسان زیادی معتقدند نتایج علمی قابل‌اتکایی برای تأیید وجود سندرم استرس پس از سقط جنین وجود ندارد.

پژوهشی با بررسی ۵۰۰ خانم از تولد تا سی‌سالگی نشان داد شدت بیماری روانی پس از سقط جنین کمی بیشتر از شدت بیماری در دوره‌ی بارداری است. مادران عزیز دقت داشته باشید گفته می شود کمی بیشتر از شدت بیماری در دوره بارداری می باشد پس جای نگرانی نیست.

حمایت روانی و عاطفی خانواده پس از سقط جنین

خانواده باید دقیقا همان‌ حمایتی که از مادری که تازه ‌زایمان ‌کرده و فرزندی سالم به دنیا آورده است، از یک خانم تازه ‌سقط ‌کرده هم داشته باشند. چه‌بسا خانمی که زایمان کرده و فرزند سالمی دارد به فرزندش دلخوش است و احساس آرامش خاطری از این جهت دارد که بعد از 9ماه سختی بالاخره فرزند سالمی به دنیا آورده و نسبت به آینده او دلخوش است. به همین دلیل فردی که جنینش را از دست می‏دهد به حمایت روانی بیشتری از سوی خانواده نیاز دارد. پس سعی کنید بدون چون و چرا کردن موضوع، به او اطمینان خاطر بدهید که این اتفاقی است که برای بسیاری از خانم‏ ها رخ می‏دهد. باید با این موضوع کنار آمد و برای بارداری بعدی آماده شد.

آقایان سعی کنند شرایط و فضای شادی را برای همسر خود فراهم کنند و در صورت تغییرات خلق‏ و خوی همسرشان صبور باشند و تحملشان را بالا ببرند. ایجاد سرگرمی‏ های روزمره، تنها نگذاشتن خانمی که تازه فرزندش را سقط کرده است و ایجاد این باور که وجود خودش و ادامه خوش زندگی مشترک اهمیت بیشتری دارد و او هیچ تقصیری نداشته، می تواند باعث دلگرمی و امیدواری خانم به آینده شود و او را برای بارداری بعدی آماده کند.

متخصصان زنان و زایمان معمولا 3 ماه بعد از سقط را زمان مناسبی از لحاظ جسمی برای بارداری بعدی توصیه می‏کنند اما افراد مختلف از نظر روانی با یکدیگر متفاوت هستند. ممکن است مادری حتی بعد از چند بار سقط از نظر روانی راحت‌تر و در زمان کوتاه‏تری با این مساله کنار بیاید، آن را بپذیرد و با آمادگی دوباره اقدام به بارداری کند اما فرد دیگری این‌طور نباشد و برای بارداری بعدی به سختی آماده شود.

درمان افسردگی پس از سقط جنین

افسردگی یک بیماری روانی قابل‌ درمان است و ۳ گزینه‌ درمانی برای آن وجود دارد:

- رفتار حمایت گر و پشتیبان

- جلسه های درمانی گفت و گو محور

- دارو

رفتار حمایت‌گر و پشتیبان:

رفتار حمایت‌گرانه‌ پزشک در قالب توصیه‌ و نظارت برای درمان افسردگی خفیف مؤثر است. نشانه‌ها به ‌تدریج برطرف می‌شوند و دیدار منظم با پزشک آن را تأیید می‌کند.

جلسه‌های درمانی گفت و گو محور :

جلسات درمانی گفت و گو محور برای درمان افسردگی در همه‌ سطوح مؤثر است. این جلسات شامل گفت‌ و گو با روانپزشک برای روان درمانی یا رفتار درمانی شناختی (CBT) است. CBT به فرد کمک می‌کند افکار و احساساتش را درک کند و راهی برای پاسخ به آنها بیابد. صحبت درباره‌ی سقط جنین و آنچه بر فرد می‌گذرد معمولا مفید است.

دارو:

گزینه های دارویی برای درمان افسردگی فراوان است. برای درمان افسردگی می‌توان به کمک پزشک از داروهای ضد افسردگی گوناگونی بهره گرفت. درمان دارویی معمولا برای افسردگی شدید و میانه توصیه می‌شود.

افسردگی ممکن است مسئله‌ای درازمدت باشد. رژیم غذایی مناسب و ورزش کردن به کنار آمدن با افسردگی و بهبودی از آن کمک می‌کند. ورزش نه تنها روحیه بخش است بلکه مزیت های فراوانی برای سلامتی دارد و همچنین یکی از روش های خوب برای برقراری ارتباط با دیگران و رهایی از نگرانی، افسردگی و افکار اضطراب‌آور است. روش‌های دیگری مانند یوگا و مراقبه هم در کنار آمدن با افسردگی مؤثر هستند.