اختلال اوتیسم در کودکان، علائم و راهکارهای مقابله

فوق تخصص کودکان در دانشگاه علوم پزشکی کردستان، گفت: درمان قطعی برای اختلال اوتیسم وجود ندارد، اما اگر هر چه سریع‌تر این اختلال تشخیص داده شود می‌توانیم کمک بهتری به کودک کنیم.
هرچه درمان اختلال طیف اوتیسم سریع‌تر آغاز شود، احتمال مؤثر بودن آن بیشتر است، بنابراین آگاهی از علائم و نشانه‌های این بیماری بسیار مهم است.
اگر در کودکی مراحل توسعه خاصی از جمله لبخند زدن در ۶ ماهگی، تقلید حالات چهره یا صداها در ۹ ماهگی، در آوردن صداهایی از خود در ۱۲ ماهگی، حرکات (اشاره‌ای یا تکان دادن دست) در ۱۴ ماهگی، سخن گفتن تک‌واژه‌ای در ۱۶ ماهگی و استفاده از دو کلمه یا بیشتر در ۲۴ ماهگی، انجام بازی‌های وانمودی در ۱۸ ماهگی دیده نشود، یا اینکه با تأخیر اتفاق بیفتد، لازم است که به پزشک متخصص اطفال مراجعه شود.
هنگامی که یک زن باردار در معرض داروها یا مواد شیمیایی خاصی قرار می‌گیرد، احتمال بروز اوتیسم در فرزند او بیشتر می‌شود، این عوامل خطرساز عبارتند از الکل، مشکلات متابولیکی مادری نظیر دیابت، چاقی و استفاده از داروهای ضدتشنج در دوران بارداری.
برخی از افرادی که در این طیف قرار دارند، دارای اختلالات روانی شدیدی هستند، برخی دیگر ممکن است بسیار باهوش بوده و قادر به زندگی مستقل باشند، اینکه آیا یک کودک دچار این وضعیت است یا نه، طی تشخیص دو مرحله‌ای اوتیسم توسط متخصص اطفال، مشخص می‌شود.
سلیمان محمدزاده اظهار کرد: اوتیسم یکی از اختلالات تکاملی عصبی است که از همان بدو تولد آغاز و به تدریج علائم آن ظاهر می‌شود.
وی ضعیف بودن روابط اجتماعی را یکی از شایع‌ترین علائم کودکان مبتلا به اوتیسم دانست و تصریح کرد: این کودکان برای ایجاد برقراری ارتباط با دیگران تلاشی نمی‌کنند و رغبتی به بازی کردن در کنار هم سن و سال‌های خود ندارند و در یک جمع ترجیع می‌دهند که به تنهایی در یک گوشه بنشینند و خودشان را سرگرم کنند.
محمدزاده عنوان کرد: بعضی از این کودکان به پدر یا مادر وابستگی شدیدی دارند و برخی نیز اصلاً این موضوع برایشان اهمیت ندارد و زمانی که پدر یا مادرشان از آنها دور می‌شوند با نگاه کردن آنها را دنبال نمی‌کنند.
فوق تخصص کودکان در دانشگاه علوم پزشکی کردستان، با اشاره به اینکه این کودکان تنها در مواقعی دنبال کاری می‌روند که به آن علاقه داشته باشند و گاهی رفتارهای تکراری مانند بال بال زدن از خود نشان می‌دهند، افزود: بعضی از این کودکان به حرکات دورانی بیشتر علاقه دارند مانند حرکت ماشین لباسشویی و پنکه سقفی که به مدت طولانی به آن نگاه کرده و برخی نیز از صدای شیر آب و یا خاموش و روشن کردن لامپ خوششان می‌آید.
وی با اشاره به اینکه مشکل تکلم یکی دیگر از علائم شایع کودکان اوتیسم است، بیان کرد: این کودکان معمولاً دیر شروع به صحبت کردن می‌کنند و یا صحبت کردنشان در حد سوال کردن و جواب دادن است و بعضی از این افراد حرف دیگران را تکرار و یا با خودشان مدام حرف می‌زنند.
محمدزاده گفت: بعضی از این کودکان بی قرار و پرتحرک هستند و به ویژه با تغییر محیط خیلی زود بی‌قرار و در مهمانی‌ها یا بیرون از خانه سریع پرخاشگر می‌شوند.
وی عنوان کرد: برخی از افراد اوتیسم دارای هوش خارق العاده‌ایی هستند و بدون آموزش توانای‌های ویژه‌ای دارند و دارای حافظه و تجسم کردن بسیار خوبی هستند.
محمدزاده ذکر کرد: درمان قطعی برای اختلال اوتیسم وجود ندارد اما هر چه سریع‌تر این بیماری تشخیص داده شود می‌توانیم کمک بهتری به کودک کنیم چرا که مغز کودک در حال رشد بوده و تشخیص زودرس و شروع سریع‌تر و مداوم جلسات کار درمانی و گفتار درمانی در کاهش علائم نقش اساسی دارد در واقع درمان دارویی برای بی قراری و پرخاشگری و کم توجهی کمک می‌کند.
در ادامه فایق یوسفی دانشیار گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان، افزود: بیماری اوتیسم ممکن است همزمان با چند بیماری همراه باشد، گاهی فرد مبتلا به اوتیسم بیش‌فعال بوده و رفتارهای خطرناکی انجام می‌دهد، بی نظم و همیشه در حال جنب و جوش و یا حواس پرت است که با تشخیص درست باید درمان همزمان انجام شود.
وی گفت: برنامه‌های آموزشی، رفتاری و سایر تکنیک‌های آموزشی که معطوف به ایجاد تغییر در رفتار کودک مبتلا به اوتیسم و دادن فرصتی برای رشد و بهبودی رفتاری است از جمله مداخلات روانی مؤثر در درمان اختلال اوتیسم می‌باشد.
یوسفی با تاکید بر اینکه، موسیقی در بهبود اوتیسم نقش به سزایی دارد، عنوان کرد: موسیقی بدون کلام یا سنتی در برنامه هر روز می‌تواند مؤثر باشد.
دانشیار گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان، عنوان کرد: این کودکان، اگر اوتیسم خفیف داشته باشند می‌توانند در مدارس عادی ادامه تحصیل بدهند ولی اگر مبتلا به اوتیسم شدید با ذکر علائم گفته شده باشند، توانایی ادامه تحصیل در مدارس عادی را ندارند.
وی ادامه داد: کلاس‌های آموزشی برای کودکان مبتلا به اوتیسم موجب می‌شود که حرفه‌ای را یاد بگیرند و بتوانند در آینده به بازار کار وارد شوند و درآمدی داشته باشند.
یوسفی تاکید کرد: کودکان مبتلا به اوتیسم متوسط با ضریب هوشی نرمال بیشتر به حمایت خانواده و دیگران نیازمندند تا بتوانند در جامعه ارتباط برقرار کنند.
خلیل رنجبر رئیس اداره آموزش‌وپرورش استثنایی استان کردستان، گفت: شیوع اوتیسم در جامعه رو به افزایش است و در حال حاضر آمار این اختلال در دنیا یک به ۶۸ و در ایران یک در هر ۱۵۰ نفر اعلام شده است.
وی بیان کرد: با شروع سال تحصیلی از مهرماه سال جاری مقدمات دایر شدن اولین مدرسه اوتیسم در نوبت ثابت بعدازظهر در مدرسه با نیازهای ویژه مهیا شده است.
رنجبر خاطرنشان کرد: با توجه به روند رو به افزایش آمار افراد طیف اوتیسم و رشد تقریباً دو برابری مبتلایان به اختلال عصبی رشدی در طی سه سال اخیر در استان کردستان که از ۳۶ کودک شناسایی شده در سال تحصیلی ۹۵-۹۴ به ۶۶ نفر در سال تحصیلی ۹۷-۹۶ رسیده است لزوم برنامه‌ریزی و توجه خاص به این طیف را در آموزش و پرورش استثنایی بیش از پیش نشان می‌دهد.
وی با بیان اینکه حضور کودکان اوتیسم در سنین طلایی (دوره‌های سنی قبل از ۵ سالگی) در دوره‌های توان‌بخشی موجب می‌شود از میزان مشکلات این کودکان کاسته شود، یادآور شد: بدین ترتیب سهم قابل‌توجه‌ای از اقتصاد جامعه در مواجهه با این طیف ذخیره شده و از تحمیل هزینه‌های سنگین به دولت و جامعه جلوگیری می‌شود.