تغییرات چشم در بارداری، رتینوپاتی دیابتی چیست؟

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد: برخی از بیماری های شبکیه، همانند "رتینوپاتی دیابتی" در هنگام بارداری تشدید می‌شوند.دکتر محمدحسین دهقان و دکتر داود آقادوست در تحقیقی به بررسی تأثیر بارداری در پیدایش و تغییرات بیماری‌های شبکیه‌ی چشم پرداخته‌اند. این تحقیق نشان می‌دهد، بارداری اثرات سیستمیک زیادی بر روی بدن مادر دارد، شبکیه نیز ممکن است، در دوران بارداری تحت تأثیر تغییرات هورمونی، متابولیک، هماتولوژیک، قلبی ـ عروقی و سیستم ایمنی قرار گیرد، هرچند که علت مستقیم این تغییرات چشمی هنوز مشخص نشده است. به طور کلی هیچ تغییر اختصاصی در عروق شبکیه همراه با بارداری طبیعی گزارش نشده است، اما تغییراتی مانند انسداد عروقی و پیشرفت تینوپاتی دیابتی همراه با بارداری مشاهده شده است. این تحقیق می‌افزاید، در بیماری های سیستمیک، دوران بارداری همانند پره‌اکلامپسی و اکلامپسی و کورویید تحت تاثیر قرار می‌گیرد و موجب جدا شدن سروزی پرده‌ی شبکیه می شود یا کوریورتینوپاتی سروزی مرکزی به وجود می‌آید؛ این تغییرات ممکن است پس از زایمان به طور کامل برطرف شوند یا اینکه باعث کاهش دید بیمار برای تمام عمر گردند. گفتنی است، برای بررسی تأثیر بارداری بر روی بیماریهای شبکیه، این اثرات به چند دسته‌ بیماریهای شبکیه که در با بارداری طبیعی به وجود می آیند، بیماری های شبکیه که با بارداری تشدید می‌شوند، بیماری های شبکیه‌ ناشی از بیماری‌های سیستمیک مخصوص زمان بارداری یا زایمان هستند. نتایج این تحقیق نشان میدهد، برخی از بیماری‌های شبکیه مانند کوریورتینوپاتی سروزمرکزی یا ملانوم یوه‌آ و برخی از آنها در زمان بارداری تشدید می یابند که نمونه‌ی بارز آن رتینوپاتی دیابتی است. کوریوتینوپاتی سروزی مرکزی، بیماری نسبتا شایع ماکولا است که با جدا شدن محدود و سروزی پرده‌ی شبکیه در ناحیه‌ی ماکولا مشخص می‌گردد. سن شایع آن ۲۰ تا ۴۵ سال است و در مردان ۱۰ برابر زنان دیده می‌شود. از نظر پاتوفیزیولوژی، اختلال عملکردی در سلول‌های RPE وجود دارد که به مایع کورویید اجازه‌ی ورود به فضای زیر شبکیه را می‌دهد. در صورتی که فوه‌آ درگیر نشود و یا چشم غالب درگیر نشده باشد، بیمار ممکن است، فاقد علامت بالینی باشد، اما با درگیری فوه‌آ، بیمار از درجات مختلف تاری دید، متامورفوپسی، میکروپسی، تغییرات دید رنگ و تیرگی دید مرکزی شکایت می‌کند. همچنین، در دوران بارداری ممکن است، به علت تغییرات هورمونی، افزایش لخته‌پذیری خون و تغییرات همودینامیک و تغییر سطح پیروستاگلندین‌ها و کورتیزول سرم شانس ابتلا به CSCR افزایش یابد. لازم به ذکر است، شیوع ملانوم بدخیم در افراد باردار، بیش از افراد غیر باردار است. به نظر می رسد در زمان بارداری، افزایش میزان هورمون تحریک کننده‌ی ملانوسیت‌ها، استروژن و پروژسترون و کاهش فعالیت سیستم ایمنی سلولی و هورمورال که به سلول‌های توموری فرصت رشد و تکثیر بیشتر را می دهند، در این رابطه نقش دارند. گزارش‌های متعددی در رابطه با بروز یا افزایش سرعت رشد ملانوم بدخیم یوه‌آ در زمان بارداری وجود دارد، ولی هیچ‌گونه علامتی دال بر بهبود این تومورها با خاتمه دادن به بارداری وجود ندارد. همچنین، بیماری رتینوپاتی دیابتی، هم از نظر شیوع و هم از نظر تأثیر بارداری بر روی آن مهم‌ترین بیماری این گروه است. امروزه با بهبود مراقبت‌های طبی در دوران بارداری در این بیماران، سلامت مادر و نوزاد بهتر تأمین می‌گردد و استفاده از لیزر درمانی شبکیه در زنان باردار، خطر کاهش دید را کم کرده است. کنترل قندخون قبل و در دوره‌ی بارداری با اندازه‌گیری هموگلوبین A۱C می‌تواند خطر سقط خودبه‌خود، ناهنجاری مادرزادی و مریض‌حالی نوزاد را کاهش دهد. در برخی از مطالعات نشان داده شده است که شدت رتینوپاتی دیابتی حتی با کنترل قندخون، ممکن است یک شاخص پیش‌بینی کننده برای آینده نامناسب نوزاد باشد، حال آنکه سایر مطالعات این مطلب را تأیید نکرده‌اند. در پایان پیشنهاد می شود، از آنجایی که بسیاری از بیماری های شبکیه در طول بارداری تشدید می شوند و با در نظر گرفتن بعضی بیماری های دوره‌ی بارداری که می توانند بر شبکیه تأثیر بگذارند، باید زنان باردار در شروع بارداری و در صورت وجود برخی بیماریهای زمینه‌ای مانند دیابت و هیپرتانسیون، مورد معاینه کامل چشمی قرار گیرند و چنانچه در طول دوره‌ی بارداری دچار عوارضی نظیر پره‌اکلامپسی و اکلامپسی شوند، به چشم پزشک ارجاع داده شوند تا پس از معاینه‌ی کامل، در صورت لزوم تحت مراقبت‌های خاص چشمی قرار گیرند.