خلاقیت کودکان پیش دبستانی، پرورش استعداد کودکان
بسیاری از افراد به علت این که تحت تاثیر عوامل بیرونی قرار دارند و احساس فشار و ناامنی روانی می‌کنند، نمی‌توانند از استعدادهای خود به نحو مطلوبی بهره ببرند. برای این که کودکان با چنین ناتوانی‌هایی مواجه نشوند به نکات ذیل توجه کنید.
بسیاری از افراد به علت این که تحت تاثیر عوامل بیرونی قرار دارند و احساس فشار و ناامنی روانی می‌کنند، نمی‌توانند از استعدادهای خود به نحو مطلوبی بهره ببرند. برای این که کودکان با چنین ناتوانی‌هایی مواجه نشوند به نکات ذیل توجه کنید.
1- آنان را تشویق نکرده و پاداش ندهید.
هنگامی که کسی انتظار پاداشی نداشته‌باشد و پاداشی دریافت کند طبعاً برای ادامه‌ی کارش انگیزه‌ی بیشتری می‌یابد. اگر می‌خواهید تشویق کنید، زمانی را انتخاب کنید که کودک احساس نکند بخاطر کارش او را تشویق کرده‌اید زیرا ممکن است که عزم و اراده‌اش برای ادامه‌ی کار کاهش یافته و به تدریج متزلزل شود. البته برای خلاق شدن، این پاداش‌ها نه ضروری هستند و نه لازم. باید او را به گونه‌ای پرورش دهید که به پاداش‌ها متکی نشود.
2- ارزشیابی و قضاوت‌های بیرونی و از پیش تعیین شده:
شما از همان ابتدا به گونه‌ای حرف بزنید یا رفتار کنید که کودک احساس کند نظر شما از قبل مشخص است، خوب طبیعی است که انگیزه واراده اش برای ادامه‌ی کار کاهش چشمگیری پیدا کند ، بخصوص اگر احساس کند که نظر مساعدی در مورد طرح یا اثر او ندارید.
3- فشارهای گروهی:
شواهد بسیاری موجود است که نشان می‌دهد اگر کودک به دنبال تایید کارش از سوی گروه همسالان باشد به طور موقتی، خلاقیت او دچار کاهش‌هایی می‌شود (شما به عنوان مربی یا والدین موظف هستید که روابط و رقابت‌های ناسالم را حذف کرده و در این راه جدی عمل کنید)
4- نظارت و مراقبت:
اگر کودک احساس کند که کارش تحت مراقبت دیگران است مثلاً اگر در حال نقاشی کردن باشد و شما مرتب بالای سر او سرکشی کنید، به طور چشمگیری عملکرد او دچار افت می‌شود.
فعالیت‌ها در گروه سنی اطفال
- آنها را به محوطه‌هایی ببرید و بگذارید تجارب حرکتی داشته‌باشند.
- تصاویر رنگی مختلفی را در اتاق آنها نصب کنید و بگذارید که رنگ‌های گوناگون را مشاهده کنند
- برای آنها آوازهایی بخوانید و با آنها حرف بزنید. حرف‌هایتان را به طور موزون و ریتمیک بگویید.
- برای آنها موسیقی کودکانه پخش کنید.
- وسایل خانگی بی‌خطر و اسباب بازی‌ها را د راطراف شان بگذارید تا ببینند و لمس کنند.
فعالیت‌ها در گروه سنی نوپاها و نونهالان
- برای آنها امکان فعالیت‌های حرکتی و جنبشی زیادی را فراهم کنید مثلاً ادای فلان حیوان را درآوردن و بالا و پایین پریدن و..
- انوع مداد رنگی و مداد شمعی‌ها و مواد نقاشی و سایر وسایل هنری را برای آنان تهیه کنید.
- نوپاها خیلی دوست دارند که با اشیا واقعی بازی کنند، برا یآنها دسته کلیدها، جعبه های قوطی و.. تدارک ببینید .
- برای آنان داستان‌هایی بخوانید و در مورد آن ها با کودکان خود صحبت کنید و از کودکان بخواهید که خودشان داستان بسازند و برای شما تعریف کنند (حتی اگر در حد یکی دو جمله باشد...)
- آنها را برای گردش و پیاده روی به محیط های طبیعی ببرید و اجازه بدهید که محیط اطراف خود را کاوش کنند مثلاً چوب‌ها، درخت‌ها، خاک و برگ‌ها و.. را وارسی کنند ...
فعالیت‌ها برای کودکان پیش دبستانی
- آب بازی برای کودکان، همیشه یک موضوع جالب و مورد علاقه‌ی آنان می‌باشد. اجازه بدهید که کودکانتان با تیوپ، و.. بازی کنند و اسباب بازی یا سایر چیزها را د رآن بیندازند و به تجربه شناور شدن اشیا و.. دست یابند.
- از آنها سوالات باز و آزادی کنید که تخیل شان را برانگیزانند مثلاً بگویید به نظر تو ما چگونه می توانیم برای این عروسک لباس درست کنیم ؟ .. به نظر تو چه کار کنیم که این اتاق مرتب و تمییز شود؟ و شروع به کار کنید.
- از صفات و علایق برجسته‌ی این کودکان علاقه مند بودن به بازی‌های نمایشی است . تعداد زیادی از وسایلی را فراهم کنید تا نقش -بازی کنند مثلاً لباس‌های مختلف را بپوشند و نقش خاصی را ایفا کنند.
- بازی کودکان را زیر نظر بگیرید و در زمان‌هایی، هدایت و جهت دهی کنید. به آنان مواد و وسایلی از بازی بدهید و بخواهید که با آنها بازی کنند یا نقشی را ایفا کنند.
- در این سن، آنان به موسیقی و فعالیت‌های حرکتی نیاز دارند و از موسیقی‌های کودکانه و مدرسه‌ای خیلی خوششان می‌آید.
فعالیت‌ها برای سنین مدرسه‌ای
- این کودکان هنوز هم از بازی‌های خیالی و تخیلی خیلی لذت می برند و تمایل دارند که نقش برخی از قهرمانان و افراد مشهور را بازی کنند و شما می باید به آنها کمک کنید که بازی‌های تخیلی‌شان پرورش یابد.
- به آنها فرصت اشتباه کردن را بدهید. بگذارید که در مهارت‌های فکری‌شان، اموری را آزمایش و وارسی کنند و برای حل مسایل مختلف خود، خطا کنند. این خطاها برای آنها لازم است. آنها باید بفهمند که راه بهتر و مناسب‌تر را انتخاب کنند. مثلاً اگر کاردستی خاصی را به خوبی درست نکرده‌اند با همکاری آنها و با صمیمیت، راه درست کردن را نشان بدهید.
- از آنها بخواهید که داستان‌هایی بگویند، نقاشی داستان‌ها را بکشند و آنها را برای شما توضیح دهند.
خلاقیت یک فرایند است نه فرآورده
تمام کودکان خلاق هستند و تمام عناصر به کار رفته در فرایند خلاقیت کودکان، فطری و خدادای هستند. آنها نیاز دارند تا درونیات خود را بیان کنند، آنها کنجکاو هستند، دوست دارند اموری را کشف کنند و خیال‌پرداز هستند. تمام این صفات و ویژگی‌های فطری و ذاتی کودکان می‌توانند با استفاده از حمایت بزرگسالان به رشد خوبی برسند و چیزهایی خلق کنند . ممکن است کودک شما یک نقاشی بکشد که شما را به خودش جلب نکند اما همین نقاشی ممکن است واجد صفات خلاقیت باشد زیرا که روش کار مهمتر از محصول و نتیجه‌ی آن است. از این‌رو شما نباید بر روی محصول و نتیجه ی کار کودک تمرکز و دقت کنید. از سوی دیگر این نکته را بدانید که خلاق بودن به معنای استعداد داشتن نیست . همه‌ی کودکان نمی‌توانند مهارت و استعدادهای خوب یا بزرگی در موسیقی، هنر یا نوشتن و حل مساله داشته‌باشند اما آنها حق دارند که از امکانات مختلف در این راستا بهره‌مند شوند. این بهره‌مندی هم موجب لذت و شادی و تفریح آنان خواهد شد و هم این که آنان از این طریق می‌توانند احساسات و وجود خود را بروز نمایند. بنا براین همه‌ی آنها سزاوار این امکانات هستند و ممکن است در زمان های دیگر ، استعداد یا
مهارتی را از خود نشان بدهند.
کودک می‌باید در انجام فعالیت‌هایش احساس اجبار و زور نداشته‌باشد و دلیلی هم وجود ندارد که به خاطر خلاق شدن بر او فشاری تحمیل کنیم. از این‌رو می‌باید دست از انتظارات زیاد خود بردارید و اجازه بدهید که کودکان به راحتی و با در اختیار داشتن فرصت و زمان، بیندیشند، تخیل کنند، کشف کنند و کنجکاو باشند ...
فعالیت‌هایی برای حمایت و یاری رساندن به خلاقیت کودکان
اولیا و مربیان می توانند خلاقیت را در کودکان خود ترغیب کنند. بهترین راه برای خلاق کردن آنان از طریق بازی می‌باشد. بازی شالوده و مبنای خلاقیت است بازی وسیله و راهی است که از طریق آن کودکان یاد می‌گیرند، می‌آموزند و خلاقیت خود را رشد می‌دهند.
- به کودکان اجازه بدهید که آزاد باشند و بازی‌های ارتجالی و خود انگیخته داشته‌باشند.
- برای بازی کردن، زمان کافی در اختیار کودکان بگذارید.
- وسایل و ابزاری را که برای کودکان جالب و جذاب و گوناگون هستند فراهم نمایید و آنها را تشویق کنید تا محیط خود را وارسی و جستجو کنند.
- به محصول و فرآورده ی کودکان توجهی نکنید و به روش کار و فرایند دستیابی به خلاقیت بیندیشید.
- کاری کنید که کودکان به خاطر تلاش‌ها و کوشش‌هایشان احساس خوبی داشته‌باشند.
- آنها را در فعالیت‌های متنوعی مانند هنر، داستان نویسی، بازی‌های نمایشی و... مشغول کنید.
- به آنها اجازه و فرصت بدهید که دنیای درون خود و ویژگی‌های فکری و شخصیتی‌شان را بازگو کرده و نمایش دهند. اگر کودکان مسیر خلاقیت را بیابند، از مهارت‌های فکری‌شان استفاده خواهند کرد و به حل مساله دست خواهند یافت و پی خواهند برد که برای طرح و ایده‌های نو و ارائه راه حل‌ها، به روش خاص خودشان متکی باشند البته این که بزرگسالان از انتظارات خود دست بکشند ممکن است کمی سخت به نظر آید اما باید بدانید که کودک برای خلاق شدن نیاز به زمان، خطا کردن و پیدا کردن راه خاص خودش را دارد . از این رو اجازه بدهید که آنها بازی کنند ، کشف کنند، محیط را وارسی کرده، تخیل کنند و برای فهمیدن و کشف راه‌های جدید با سبک و سیاق خود عمل نمایند.
منبع:
دانشنامه رشد
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼