چشم پزشکی کودکان، نوار عصب چشم

نوار عصب چشم یا پتانسیل برانگیخته چشم یک آزمایش بسیار مهم در تشخیص زودرس بیماری‌های مرتبط با عصب چشم و ضایعه‌های عصبی در قسمت جلویی مسیر بینایی است و باید قبل از تشخیص بیماری‌هایی مانند تحلیل بافت‌های عصبی چشم و اختلالات عصبی مانند ام‌اس انجام شود. اگرچه این ‌یک آزمایش تخصصی نیست و برای تشخیص دقیق بیماری در هر فرد، به سابقه‌ بیماری‌های او و آزمایشات کامل احتیاج است. هدف از انجام این آزمایشات این است که اطلاعات کافی را در اختیار پزشک قرار دهد تا پزشک به کمک آن در صورت لزوم بهترین روش‌های درمانی را برای شما تجویز نماید و شما را تحت نظر قرار دهد. نوار عصب بینایی چشم میزان فعالیت‌های عصبی در سیستم بینایی را اندازه‌گیری می‌کند. این دستگاه‌ نحوه‌ ارتباط سیستم بینایی با مغز را بررسی و انجام آن با هیچ‌یک از آزمایش‌های دیگر ممکن نیست. هنگامی‌که شما در سیستم بینایی خود تغییراتی را احساس می‌کنید و این تغییرات ناشی از مشکلاتی در عصب‌ها است و عموماً در آزمایش‌های ساده قابل‌ تشخیص نیستند، متخصص مغز و اعصاب برای شما نوار عصب بینایی چشم تجویز می‌کند.

برخی از علائم این بیماری‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
از دست رفتن بینایی (می‌تواند دردناک و یا بدون درد باشد) دوبینی تاری در دید احساس جرقه در چشم نقص در دید رنگ‌ها ضعف در چشم‌ها، پا و بازوها به‌طورکلی این آزمایش نشان می‌دهد سیستم بینایی شما چگونه به نور واکنش نشان می‌دهد. این تست همچنین برای آزمایش بینایی کودکان و بزرگسالانی که قادر به خواندن تابلوی بینایی‌سنجی نیستند نیز استفاده می‌شود. پتانسیل برانگیخته چشم یا نوار عصبی چشم یک نیروی پتانسیل برانگیخته است که توسط محرک‌های چشمی مانند صفحات شطرنجی متناوب در کامپیوتر ایجاد می‌شود. واکنش‌های فرد نسبت به این تحریکات توسط الکترودهایی که به سر او وصل شده ضبط می‌گردد و مانند نوار مغزی ثبت می‌شود. این واکنش‌ها معمولاً توسط لوب پس‌سری؛ قسمتی از مغز که مسئول دریافت و پردازش سیگنال‌های بینایی است ایجاد می‌شود.

مزایا
آزمایش نوار عصب چشم یک آزمایش استاندارد و قابل تکرار در خصوص کارکرد عصب‌های چشمی است. در مقایسه با ام آر آی در تشخیص جراحاتی که مسیر بینایی را در قسمت عصب بینایی تحت تأثیر قرار می‌دهند حساس‌تر است. در مقایسه با دیگر آزمایش‌ها نظیر ام آر آی ارزان‌تر است. اگر جواب نوار عصب چشم منفی باشد، می‌توان از عدم وجود برخی اختلالات در فرد اطمینان حاصل کرد.

نوار چشم چه بیماری‌هایی را تشخیص می‌دهد؟
نوار چشم معمولاً در تشخیص التهابات عصب‌های چشمی که در گذشته به وجود آمده کارآمد است. این التهابات به عفونت عصب‌های چشم برمی‌گردد که با تورم و نابودی تدریجی پوشش عصب‌ها و تارهای عصبی همراه است. هنگامی‌که پوشش عصب‌ها آسیب می‌بیند، زمان بیشتری طول می‌کشد تا امواج الکتریکی از مغز به چشم منتقل شوند و این باعث می‌شود نتیجه نوار چشم غیرعادی شود. این نتیجه ممکن است در بیماران مبتلابه ام اس دیده شود. ام اس یکی از رایج‌ترین دلایل ایجاد التهابات چشمی است. به دلیل وجود التهابات چشمی در آزمایش نوار عصب چشمی یک بیمار مبتلا به ام اس، ناهنجاری دیده می‌شود.

تفاوت عوامل زیر را به ‌سختی می‌توان تشخیص داد اما درعین‌ حال می‌توانند باعث نوار چشم غیرعادی شوند:
بیماری‌های عصب چشم: برای مثال دیابت پیشرفته که می‌تواند باعث آسیب رگ‌های خونی و عصب‌های چشم شود و یا تاربینی که عارضه‌ای است که با کاهش دید همراه است و معمولاً به دلیل واکنش‌های سمی در قسمتی از عصب‌های چشم رخ می‌دهد. تومورها و یا جراحاتی که باعث فشرده شدن عصب‌های چشم می‌شود: اگر عصب‌های چشم فشرده شوند، مسیر انتقال آن‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد و در نتیجه باعث ایجاد پتانسیل برانگیخته غیرعادی می‌شود.
آب‌سیاه: بیمارانی از بیماری آب ‌سیاه رنج می‌برند دچار فشار بالای چشم می‌شوند. این باعث آسیب عصب‌های چشم و در نتیجه تأخیر در پتانسیل برانگیخته می‌شود. فشار بالای چشم: این مورد شامل تمامی موقعیت‌هایی می‌شود که فشار چشم بالاتر از سطح نرمال است. ممکن است بیمار هیچ نشانه‌ای از فشار بالای چشم نداشته باشد اما خطر افزایش فشار چشم همیشه وجود دارد.

چگونه برای آزمایش آماده شویم؟
برای آماده شدن برای آزمایش به شما دستورالعمل‌هایی داده می‌شود. این به محلی که شما برای انجام تست می‌روید بستگی دارد. برخی از اقداماتی که شما باید قبل از انجام تست انجام دهید شامل موارد زیر می‌شود: موهای خود را شب قبل از آزمایش بشویید اما از استفاده از هر گونه مواد شیمیایی مخصوص مو، لوسیون‌ها و روغن بپرهیزید. مطمئن شوید که شب قبل از آزمایش خواب کافی و مناسب داشته باشید. شما می‌توانید شب قبل از آزمایش غذای معمول خود را داشته باشید و داروهای خود را استفاده کنید اما از مصرف هر گونه دارویی که شمارا خواب‌آلود و گیج می‌کند خودداری نمایید. همچنین اگر شما از بیماری‌هایی نظیر آب‌ مروارید و آب‌ سیاه رنج می‌برید باید تکنسین مسئول آزمایش را از این موضوع باخبر سازید.

در طول آزمایش چه اتفاقی می‌افتد؟
این آزمایش بسیار ایمن و راحت است. در ابتدا چند سیم برای ثبت امواج مغزی به بالای سر شما متصل می‌شود. یک تکنسین دستورالعمل‌هایی را در خصوص ادامه‌ی آزمایش به شما می‌دهد. معمولاً هر چشم جداگانه آزمایش می‌شود. بسیار مهم است که با تکنسین مسئول آزمایش همکاری نمایید و بتوانید چشم خود را بر روی نقطه مشخصی ثابت نگه ‌دارید. از شما خواسته می‌شود تا به صفحه‌ی نمایشی مشابه به صفحه‌ی تلویزیون نگاه کنید که الگوهای بینایی متعددی دارد. خواندن نشانه‌ها از طریق سیم‌هایی که به سر شما متصل است انجام می‌شود. بعد از آزمایش سیم‌هایی که به سر شما متصل شده جدا می‌شوند. پزشک بعد از بررسی نتایج آزمایش در خصوص آن با شما صحبت می‌کند. معمولاً آزمایش چیزی نزدیک به ۴۵ دقیقه زمان می‌برد.

عوارض
معمولاً عوارض این آزمایش بسیار کم است. نوار عصب بینایی چشم یک آزمایش بدون درد است و به ‌غی راز خراشیدگی‌های کوچک احتمالی ناشی از الکترودها هیچ‌گونه عوارض دیگری ندارد. اگر شما از بیماری خاصی مانند صرع رنج می‌برید، محرک‌های بینایی که در طول آزمایش در برابر آن‌ها قرار می‌گیرید ممکن است باعث ایجاد تشنج در شما شوند. این مورد باید قبل از انجام تست به پزشک و تکنسین مسئول آزمایش اطلاع داده شود. شما همان روز آزمایش مرخص می‌شوید و می‌توانید به خانه بروید و اگر بعد از آزمایش احساس سلامت کامل داشته باشید قادر به رانندگی هستید.

عواملی که بر نوار عصب بینایی چشم تأثیر دارد
سلول‌های مغزی درگیر با بینایی حساسیت بالایی نسبت به حرکت در لبه‌های میدان بصری مرکزی خود دارند. اگر دید شما ضعیف است این موضوع تأثیر چندانی بر نتیجه‌ی آزمایش نمی‌گذارد. می‌توانید از صفحات شطرنجی بزرگ‌تری استفاده نمایید. جنسیت، سن و اندازه‌ی مردمک‌ها از دیگر عواملی هستند که بر آزمایش تأثیر می‌گذارند. اگر از داروهایی استفاده نمایید که شما را خواب‌آلود می‌کند و یا تحت تأثیر هر گونه داروی بیهوشی باشید، این مسئله به ‌شدت بر نتیجه آزمایش تأثیر می‌گذارد.