زایمان طبیعی زنان، چرا بهترین انتخاب است؟
سوال ذهنی تمام خانم‌های باردار این است که طبیعی زایمان کنند یا سزارین؟ این انتخاب البته تنها انتخاب یک مادر نیست و پزشک او هم در این میان نقش مهمی دارد.
سوال ذهنی تمام خانم‌های باردار این است که طبیعی زایمان کنند یا سزارین؟ این انتخاب البته تنها انتخاب یک مادر نیست و پزشک او هم در این میان نقش مهمی دارد. البته باید بدانید میزان سزارین در هر کشور یکی از شاخص‌های وضعیت بهداشتی آن جامعه و افزایش درخواست سزارین‌های غیرضروری نشان‌دهنده عملکرد نامناسب نظام سلامت هر کشوری است. متاسفانه آمار سزارین در سال‌های اخیر در کشور ما به‌ویژه در شهرهای بزرگ روند صعودی را نشان می‌دهد. در سال‌های اخیر اقدامات متعددی برای کاهش آمار سزارین و افزایش میزان زایمان‌های طبیعی در ایران انجام شده است. برای بررسی دقیق‌تر وضعیت موجود با اعظم‌السادات موسوی، رئیس انجمن متخصصان زنان و مامایی ایران گفت‌وگو کرده‌ایم.
خانم دکتر! واقعا چه اتفاقی افتاده که آمار زایمان‌های سزارین بیشتر از زایمان‌های طبیعی شده و در برخی بیمارستان‌ها به بالای 80 درصد رسیده است؟
نسبت زایمان‌های سزارین به طبیعی در همه جای دنیا روبه افزایش است، به‌طوری‌که امروز متوسط این رقم برای کل دنیا حدود ۱۸ درصد و نوسان آن بین ۴ تا ۳۵ درصد است، اما این روند در بعضی کشورهای درحال‌توسعه مانند ایران و کشورهای آمریکای جنوبی بسیار سریع‌تر بوده است.
جایگاه کشور ما در این شاخص در ردیف کشورهایی مانند برزیل است. طبق نقشه جهانی سزارین که سازمان جهانی بهداشت آن را تدوین کرده میزان سزارین در کشور ما بسیار بالاست.
دلیل این اتفاق چیست؟
در ۴-۳ دهه اخیر شاهد افزایش دسترسی به نیروی متخصص در این حوزه بودیم، به‌گونه‌ای که در شهرهای کوچک نیز به‌تدریج متخصصان این رشته حضور پیدا کردند بنابراین میزان مرگ‌ومیر خانم‌های باردار که ابتدای پیروزی انقلاب حدود ۳۰۰ مورد در هر ۱۰۰ هزار بود به‌سرعت کاهش پیدا کرد و این کاهش فراتر از انتظارات سازمان جهانی بهداشت بود.
داده‌های سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد افزایش آمار سزارین با کاهش مرگ‌ومیر و عوارض است اما زمانی که آمار سزارین از حد استاندارد بالاتر می‌رود کمکی نمی‌کند و ممکن است خود این موضوع هم مشکل‌ساز شود. سازمان بهداشت جهانی در سال 1985 میلادی اعلام کرد آمار بالای 10 تا 15 درصد سزارین نسبت به کل زایمان‌ها کمکی به کاهش مرگ‌ومیر و عوارض نمی‌کند ولی آمار کمتر از 10 درصد سزارین نسبت به کل زایمان‌ها میزان مرگ‌ومیر را افزایش می‌دهد و این موضوع نشان می‌دهد زنان آن کشور به امکانات لازم در حوزه تخصصی زنان و زایمان دسترسی ندارند.
براساس مطالعات جهانی، آمار تا ۱۹ درصد هم منطقی به نظر می‌رسد ولی سازمان بهداشت جهانی امیدوار است این رقم را به ۱۵ درصد برساند. در کل باید گفت کاهش موالید، درخواست مادران برای انجام سزارین و نهادینه شدن این فرهنگ، تبحر زیاد متخصصان در امر سزارین، بی‌توجهی مسوولان و تصمیم‌گیرندگان امور بهداشتی به این موضوع، عدم رشد و توسعه استفاده از زایمان بی‌درد و روند رو به افزایش شکایات پزشکی و دیه‌های سنگین از دلایل روند رو به افزایش سزارین است.
آمار کشوری سزارین در ایران چقدر است؟
این رقم در کل کشور ما ۴۸ درصد و در شهر تهران بالای ۶۰ درصد است، حتی آمار در برخی بیمارستان‌های خصوصی بسیار بالاتر از این اعداد است.
برخی افراد می‌گویند متخصصان زنان به دلیل زمان کمتر به سزارین رومی‌آورند
شاید این یکی از عوامل باشد اما عامل اصلی نیست، بلکه عامل اصلی تامین امنیت بیشتر برای مادر و نوزاد است. در حال حاضر دیه فلج مغزی نوزاد یا CP که یکی از عوارض نادر زایمان طبیعی است، یکی از مشکلاتی عمده‌ای است که زندگی یک پزشک را تحت تاثیر قرار می‌دهد زیرا از زمانی که یک نوزاد به دنیا می‌آید تا زمانی که بزرگ می‌شود و به سن بلوغ می‌رسد یک پزشک نگران تامین دیه و وضعیت دیه است. دیه CP پنج برابر دیه معمولی یک فرد عادی است؛ یعنی فرد به هر مرحله‌ای از رشد و تکامل که برسد و آن مرحله را نداشته باشد، دیه آن مرحله برعهده پزشک خواهد بود؛ این رقم بسیار محدودکننده است.
خود مادران هم انگار به سزارین گرایش دارند
اتفاقی که در این حوزه افتاده تغییر فرهنگ جامعه است. مقصر این اتفاق متخصصان زنان نیستند زیرا ما کشوری هستیم که تمایل افراد جامعه به جراحی‌های لوکس مانند جراحی پلاستیک و سزارین بالاست. علت آن هم مسائل اجتماعی است که باید آسیب‌شناسی شود. طبق مطالعاتی که در کشور انجام شده، بیشترین میزان سزارین در کشور بین زنان تحصیلکرده است و این موضوع برخلاف کشورهای پیشرفته است. البته باید حق انتخاب به بیمار داده شود زیرا مادری که خود را در معرض خطرات ناشی از بارداری قرار می‌دهد باید حق انتخاب داشته باشد که چگونه زایمان کند ولی متاسفانه این فرهنگ در طول ۳ دهه در کشور ما جاافتاده و ما باید تلاش کنیم این فرهنگ را تغییر دهیم.
البته یک نکته باید مورد تقدیر قرار گیرد و آن توجه ویژه وزارت بهداشت به این موضوع است زیرا این مورد در طول چند دهه مورد غفلت قرار گرفته بود. بحث اصلی ما به‌عنوان متخصصان زنان و انجمن با وزارت بهداشت این است که چه راهکاری برای این منظور تدوین شود تا نتایج بهتر و سالم‌تری داشته باشد.
شما به‌عنوان رئیس انجمن زنان ایران کاهش میزان سزارین را به نفع جامعه می‌دانید؟
بله، من با مستندات قوی پزشکی می‌توانم ثابت کنم به جز مواردی که دلیل علمی برای انجام سزارین وجود دارد، زایمان طبیعی با نتایج بهتری برای مادر و جنین همراه خواهد بود. سلامت خانم‌های باردار و نوزادان با زایمان طبیعی بیشتر تامین می‌شود.
امروز بیشتر متخصصان زنان هم به این باور رسیده‌اند. البته این موضوع ابتدا بسیار چالش‌برانگیز بود اما امروز 90 درصد متخصصان زنان به این موضوع اذعان دارند که زایمان طبیعی انتخاب درست‌تری است.
ما در انجمن متخصصان زنان ایران این روش را هم تبلیغ می‌کنیم و هم مورد مباحثه علمی قرار می‌دهیم زیرا به اعتقاد ما باید این موضوعات شکافته شود تا متخصصان به باور درستی در این خصوص برسند. البته کنار این موضوعات باید کار فرهنگی هم انجام گیرد و زیرساخت‌ها اعم از اتاق‌های زایمان مناسب و امکانات زایمان بی‌درد و ... تامین شود و حمایت‌های علمی و قانونی از متخصصان وجود داشته باشد.
به نظر شما چرا این همه ترس از درد کشیدن بین خانم‌های باردار افزایش یافته است؟
ترس از درد مهم‌ترین ترسی است که برای خانم‌های باردار وجود دارد. اینکه گفته شود نسل‌ها به مرور زمان دچار تغییرات فیزیولوژی شده‌اند و حتی لگن آنها کوچک‌تر شده، فرضیاتی است که باید روی آنها تحقیقات علمی انجام گیرد اما این واقعیت است که نسل فعلی آسیب‌پذیرتر شده و اقشار شکیبایی کمتری دارند. این واقعیت‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. مشکل اصلی این است که زمانی که موضوعی تبدیل به فرهنگ می‌شود، اغلب مردم از همدیگر تقلید می‌کنند بنابراین باید نگاه و فرهنگ انتخاب زایمان طبیعی در دختران جامعه تبلیغ شود. علاوه براین همه امکانات زایمان باید فراهم شود تا خانم‌ها به سمت انتخاب زایمان بدون درد بروند. متاسفانه همه امکانات برای این کار فراهم نیست. وزارت بهداشت باید در این خصوص هزینه کند تا به سمتی برویم که زایمان بدون درد در بیمارستان‌های خصوصی و دولتی افزایش پیدا کند. زمانی که زایمانی به‌صورت طبیعی انجام می‌شود، هزینه‌های به‌مراتب کمتری برای نظام سلامت دارد و وزارت بهداشت باید این ذخیره هزینه‌ها را در تهیه زیرساخت‌های لازم برای زایمان بدون درد صرف کند.
به نظر شما آموزش‌های لازم برای فرهنگ‌سازی در زمینه انتخاب زایمان ایمن باید از چه سنی شروع شود؟
این اقدامات می‌تواند از دوره دبیرستان شروع شود و در مراحل بعد در دانشگاه‌ها و جامعه نیز ادامه یابد. ضمنا باید از چهره‌ها و رسانه‌ها در زمینه فرهنگ‌سازی درمورد زایمان طبیعی استفاده شود. برای مثال زمانی که همسر شاهزاده انگلیس زایمان طبیعی را انتخاب می‌کند، روی فرهنگ جامعه خود بسیار تاثیر می‌گذارد. باید این موضوع نیز مورد توجه قرار گیرد که اگر بخواهیم به‌صورت دستوری با این مقوله برخورد کنیم، نوعی لجاجت در مقابل آن شکل خواهد گرفت.
به نظر شما افزایش میزان درمان‌های ناباروری و IVF و بارداری‌های با درمان باعث افزایش آمار سزارین است؟
این موضوع از اندیکاسیون‌های سزارین نیست و اینکه گفته شود خانمی که IVF کرده باید سزارین داشته باشد، صحت ندارد، مگر اینکه بارداری او چندقلو باشد. به هر حال این مهم است که افزایش بارداری‌های به وسیلهIVF گاهی بارداری‌های کم‌خطر را به بارداری‌های پرخطر تبدیل می‌کند بنابرابن آمار سزارین در این افراد بالاتر است.
نگرانی فعلی جامعه متخصصان زنان ایران در زمینه تلاش‌های وزارت بهداشت برای افزایش آمار زایمان‌های طبیعی چیست؟
نگرانی اصلی و عمومی این است که متخصصان زنان تصور می‌کنند اگر برنامه ترویج زایمان طبیعی درست اجرا نشود می‌تواند سلامت مادران و نوزادان را به خطر بیندازد. برخی متخصصان نگران الگوبرداری شتاب‌زده از کشورهای غربی هستند که ماما جایگزین متخصص زنان شود و بتواند به طور مستقل اداره زایمان را برعهده گیرد، در حالی که این کار در هیچ یک از کشورهای پیشرفته مرسوم نیست و همواره متخصص زنان و ماما یک تیم هستند و باید کنار همدیگر کار کنند و ریاست این تیم برعهده متخصص زنان باشد. البته هریک حوزه مسوولیت مشخصی دارند و باید پاسخگوی عملکرد خود باشند. این دو گروه هریک حق‌العمل خاص خود را دارند و نباید این‌طور تصور شود که برای تامین حق‌العمل ماما می‌توان از حق‌العمل پزشک کم کرد.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼