بیماری آندومتریوز زنان، درمان قطعی آن چیست؟

آندومتریوز نوعی بیماری است که در آن بافت مشابه بافت رحم در جاهای دیگر بدن شروع به رشد می کند. درد در ناحیه لگن رایج ترین علامت اندومتریوز است اما برخی زنان مبتلا به این بیماری ممکن است دچار ناباروری شوند. در این مقاله درباره علائم اندومتریوز، تشخیص اندومتریوز و درمان اندومتریوز صحبت می کنیم. می توانید جهت دسترسی سریعتر به بخشهای مختلف مقاله از فهرست زیر استفاده کنید.

اندومتریوز چیست؟
بافت اندومتریال یا همان بافت مخاط رحم شامل غده، گلبول های خون و بافت های همبند است و معمولا درون رحم رشد می کند تا رحم را آماده برای تخمک گذاری کند.
هنگامی که بافت مخاط رحم در جایی غیر از رحم رشد کند، بیماری اندومتریوز به وجود می آید. این بافت ها ممکن است در هر جایی از بدن رشد کنند اما معمولا در ناحیه لگن رشد می کنند.
و ممکن است نواحی زیر را در گیر کنند:
-تخمدان ها
-لوله های رحم یا همان لوله های فالوپ
-صفاق که در واقع غشای نازکی است که دیواره های حفره شکم و قسمت اعظم احشا را می پوشاند.
-گره های لنفاوی
به طور معمول، این بافت در طی قاعدگی فرو می ریزد اما بافتی که در جای دیگری رشد کرده باشد، قادر به انجام این کار نیست. که منجر به علائم جسمی زیادی از جمله درد می شود. هرچه این بافت ها بزرگتر شوند، بیشتر بر عملکرد بدن تاثیر می گذارند. برای مثال ممکن است لوله های رحم را مسدود کنند.
درد و دیگر علائم می توانند بر جنبه های مختلف زندگی از جمله توانایی کار کردن، هزینه های پزشکی و دشواری در برقراری رابطه جنسی نیز تاثیر بگذارند.

علائم اندومتریوز
بیماری های دیگری نیز هستند که می توانند موجب علائم مشابهی شوند که از جمله این بیماری ها می توان به بیماری عفونت لگن، کیست تخمدان و سندرم روده تحریک پذیر اشاره کرد.
علائم بیماری اندومتریوز شامل موارد زیر هستند:
-دردهای شدید قاعدگی که با مسکن های معمول مانند ایبوپروفن قابل کنترل نیستند
-کمر درد مزمن و درد مزمن در ناحیه لگن
-پریودهای طولانی تر از هفت روز
-خونریزی شدید قاعدگی به طوری که مجبور به تعویض هر دو ساعت یکبار نوار بهداشتی شوید
-مشکلات روده ای و ادراری شامل درد، اسهال، یبوست و نفخ
-مشاهده خون در مدفوع یا ادرار
-تهوع و استفراغ
-خستگی
-درد در هنگام نزدیکی

لکه بینی بین دو پریود
درد رایج ترین علامت اندومتریوز است اما شدت درد همواره با شدت بیماری مرتبط نیست.
درد اغلب پس از یائسگی از بین می رود زیرا بدن تولید استروژن را متوقف میکند. با این وجود اگر هورمون درمانی در طی یائسگی به کار رود، علائم برخواهند گشت.
بارداری می توانند موجب کاهش و توقف موقتی علائم شود.

عوارض اندومتریوز
عوارض اندومتریوز شامل موارد زیر هستند:
-ناباروری که حداقل 50 درصد افراد مبتلا به اندومتریوز را درگیر می کند. (آشنایی با علائم ناباروری)
-افزایش ریسک ابتلا به سرطان تخمدان یا سرطان آدنوکارسینوما ناشی از اندومتریوز
-کیست تخمدان
-التهاب
-ایجاد اسکار و چسبندگی
-مشکلات روده ای و مثانه ای
در صورت وجود این علائم حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا مانع عوارض ناشی از اندومتریوز شوید.

علل ابتلا به اندومتریوز
دلیل دقیق ابتلا به اندومتریوز هنوز مشخص نشده است اما توضیحات محتملی برای ابتلا به این بیماری وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:
-مشکلات ناشی از جریان خون قاعدگی: خون قاعدگی ممکن است به جای خارج شدن از بدن وارد لوله های رحم یا ناحیه لگن شود.
-رشد سلول های رویانی: گاهی سلول های رویانی در مخاط شکم و لگن تبدیل به بافت اندومتریال می شوند.
-رشد در هنگام جنینی: مطالعات نشان می دهند که اندومتریوز در همان جنینی ممکن است شکل بگیرد اما با رسیدن به بلوغ و افزایش سطح استروژن است که می تواند موجب به وجود آمدن علائم شود.
-انتقال سلول اندومتریال: سیستم لنفاوی می تواند سلول های اندومتریال را به نواحی مختلف بدن منتقل کند.
-ژنتیک: این بیماری می تواند ارثی باشد. اگر از میان اقوام نزدیک شخصی مبتلا به اندومتریوز باشد، احتمال به وجود آمدن این بیماری در فرد نیز بالا است.
-هورمون ها: اندومتریوز در اثر افزایش هورمون استروژن به وجود می آید.
-سیستم ایمنی: مشکلات دستگاه ایمنی می تواند مانع تخریب بافت اندومتر خارج از رحم شود.

عوامل موثر در ابتلا به اندومتریوز
هر فردی ممکن است به اندومتریوز مبتلا شود اما برخی عوامل موجب افزایش احتمال ابتلا به این بیماری می شوند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:
-سن: این بیماری بیشتر در زنان بین سنین سی تا چهل سال شایع است.
-هرگز بچه دار نشدن
-ژنتیک: ابتلای یک یا چند تن از نزدیکان به بیماری اندومتریوز
-سابقه پزشکی: ابتلا به عفونت لگن، مشکلات غیرطبیعی رحم یا بیماری ای که مانع خارج شدن خون قاعدگی شود.
-سابقه قاعدگی: خونریزی قاعدگی بیشتر از هفت روز یا چرخه قاعدگی کمتر از 27 روز
-مصرف الکل، کافئین و عدم انجام فعالیت های ورزشی: که این موارد می توانند موجب افزیش استروژن شوند.
بیماری های دیگری نیز با اندومتریوز مرتبط هستند که شامل آلرژی ها، آسم، برخی بیماری های خودایمن، سندرم خستگی مزمن و سرطان تخمدان و سرطان سینه می شوند.

تشخیص اندومتریوز
تشخیص ابتلا به بیماری اندومتریوز می تواند چالش برانگیز باشد زیرا هیچ روش ارزیابی دقیقی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد. تنها راه دقیقِ تایید این بیماری انجام جراحی لاپاراسکوپی است.
جراحی لاپاراسکوپی نوعی روش درمانی کم تهاجمی است که در آن لوله ای نازک و نورانی با دوربینی متصل به آن که لاپاراسکوپ نامیده می شود از طریق یک برش کوچک در ناحیه لگن وارد بدن می شود.
تشخیص شدت بیماری اندومتریوز را می توان به چهار دسته تقسیم کرد:
-مرحله 1: ضایعات کم و جدا افتاده هستند.
-مرحله ۲: ضایعات خفیف هستند اما ممکن است تعداد ضایعات متعدد باشد و امکان چسبندگی وجود دارد.
-مرحله 3: وجود ضایعات با چسبندگی های واضح که می توانند سطحی یا عمیق باشند.
-مرحله ۴: ضایعات زیاد و شدید که هم سطحی و هم عمیق هستند و چسبندگی زیادی وجود دارد.
تشخیص اندومتریوز ممکن است سال ها طول بکشد.
دیگری روش های تشخیص اندومتریوز شامل معاینه لگن، سونوگرافی، MRI و استفاده از داروهای خاصی مانند قرص های ضد بارداری است.

درمان اندومتریوز
گزینه های درمانی اندومتریوز شامل موارد زیر هستند:
-داروهای مسکن: مسکن های معمولی شامل داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا مسکن های قوی تر با تجویز پزشک
-هورمون ها: درمان می تواند شامل هورمون درمانی مانند قرص های ضد بارداری، هورمون آزادکننده گونادوتروپین و موارد دیگر باشند. گاهی جایگذاری IUD های هورمونی نیز توصیه می شوند.
-جراحی: جراحی اولیه تنها سعی در برداشتن نواحی مبتلا به اندومتریوز را دارد اما هیسترکتومی همراه با برداشتن هر دو تخمدان نیز ممکن است لازم شود. جراحی از روش های درمانی است اما تنها در صورتی که دیگر درمان ها موثر نباشند، درنظر گرفته می شود. درمان ناباروری ناشی از اندومتریوز معمولا با استفاده از IVF توصیه می شود.

کنترل علائم اندومتریوز در خانه
درمان های سنتی و گیاهی زیادی برای اندومتریوز توصیه می شوند اما شواهد کمی وجود دارد که این درمان ها موثر هستند.
اجتناب از مصرف کافئین می تواند به کاهش درد کمک کند زیرا کافئین می تواند موجب بدتر شدن علائم شود.
ورزش همانند پیاده روی می تواند موجب کاهش درد و همچنین کند کردن روند پیشرفت بیماری با کاهش میزان استروژن شود.
باید مواظب علائم بود زیرا عوارض درازمدت اندومتریوز زیاد هستند و در صورت مشاهده هرگونه درد غیر قابل تحمل یا خونریزی غیر طبیعی باید به پزشک مراجعه شود.
اگرچه در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای اندومتریوز وجود دارد، زنان می توانند درد خود را کاهش دهد و همچنین قادر به باردار شدن نیز هستند.

نکته نهایی درباره اندومتریوز
اندومتریوز اختلال رایجی است که علائم متعددی دارد. در حالی که برخی زنان مبتلا به اندومتریوز دارای مشکلات ناباروری هستند، می توانند باز هم باردار شوند و کودکان سالمی را به دنیا بیاورند.
برخی زنان ممکن است به درمان های ناباروری برای باردار شدن نیاز داشته باشند. درمان های اندومتریوز مانند جراحی لاپاراسکوپی و بازکردن لوله های رحم نیز می توانند به باردار شدن کمک کنند.
زنانی که شک دارند که اندومتریوز ممکن است بر قدرت باروری آنها تاثیر بگذارد بهتر است به پزشک مراجعه کنند و نگرانی های خود را با وی درمیان بگذارند.