سقط جنین در بارداری، علائم هشدار دهنده

علائم هشدار دهنده سقط جنین به تنهایی نمی‌توانند گواه بر مرگ جنین در رحم باشند چرا که اغلب زنان حتی بدون داشتن علائم خاص نیز دچار سقط جنین می‌شوند. یک جنین مرده یا سقط جنین خاموش، زمانی با این نام خوانده می‌شوند که هیچگونه علائم مشخصی از سقط جنین مانند خون‌ریزی واژینال، گرفتگی یا عبور بافت از واژن وجود نداشته باشد.
بنابراین سقط و مرگ جنین اگر چه با از دست رفتن جنین همراهند ولی علائم و زمان متفاوتی با یکدیگر دارند. سقط جنین به از دست دادن خود به خودی یک جنین است که معمولا قبل از هفته 20 بارداری مشاهده می‌شود. در حالی که مرگ جنین و تولد نوزاد مرده پس از هفته 20 بارداری مشاهده می‌شود.

سقط جنین چیست؟
سقط جنین یکی از شایع‌ ترین عوارض ناشی از بارداری اولیه می‌باشد. متاسفانه یک چهارم از بارداری‌های اولیه با سقط جنین مواجه می‌شوند. ۸۵ درصد از موارد سقط جنین به قبل از هفته ۱۲ بارداری مربوط می‌شوند و یا حتی بسیاری از زنان به طور ناخواسته و قبل از دانستن بارداری خود دچار سقط جنین می‌شوند.
با این حال می‌توان گفت اگر چه سقط جنین از میزان شیوع بالایی برخودار است با این وجود، همچنان تجربه‌ی ترسناک و همراه با درد می‌باشد.

علائم هشدار دهنده خاتمه بارداری
یکی از اصلی‌ترین علائم سقط جنین، لکه بینی یا خون‌ریزی می‌باشد که می‌تواند به صورت خون قهوه‌ای تیره تا خون‌ریزی شدید متغیر باشد.
از دست رفتن حرکات جنینی
در بسیاری از حاملگی‌ها، حرکات رشد جنین می‌توانند از حدود هفته ۱۶ بارداری احساس گردند اما در زنان با بارداری اولیه ممکن است حرکات جنینی دیرتر از این زمان و از حدود هفته ۱۸ بارداری تا هفته ۲۰ بارداری احساس شود. جنین بدون حرکت یا با حرکت کم می‌تواند نشانه‌ای از سقط جنین باشد اما نمی‌توان به طور قطع بیان کرد که هر کاهش حرکت جنینی به معنای جنین مرده می‌باشد.
سایر علائم سقط جنین
- گرفتگی و درد شکم
- کمردرد تا درد شدید پشت
- کاهش وزن
- ترشحات آبکی از واژن
- ترشحات همراه با لخته یا بافت از واژن
- احساس ضعف یا سرگیجه
- انقباضات شدید
در صورت تجربه هر یک از این علائم در دوران بارداری بهتر است هر چه سریع‌تر به پزشک یا ماما مراجعه کنید.
حاملگی خارج رحمی و سقط جنین
حدود 1 تا 2 درصد از بارداری‌ها به صورت یک حاملگی خارج رحمی می‌باشند که در صورت عدم درمان و خون‌ریزی داخلی می‌توانند منجر به سقط جنین شده و برای مادر خطرناک باشند. علائم حاملگی خارج رحمی عبارتند از:
- درد نوک شانه (قسمتی از نوک شانه که به بازو ختم می‌شود) این علامت بسیار شایع است و در زمان دراز کشیدن زن باردار بیشتر خود را نشان می‌دهد.
- درد شدید شکم
- احساس گیجی
- سرگیجه
حاملگی مولار
حاملگی مولار زمانی اتفاق می‌افتد که یک توده سلولی غیرطبیعی به جای جنین در رحم رشد می‌کنند. بنابراین می‌توان گفت اگر چه حاملگی مولار با سقط جنین مرتبط نیست ولی به دلیل خون‌ریزی واژینال همراه با آن ممکن است با علائم سقط جنین اشتباه گرفته شود.

انواع سقط جنین
اصطلاحات مختلفی وجود دارد که پزشکان هنگام بحث در مورد سقط جنین از آن استفاده می‌کنند، این موارد عبارتند از:
احتمال وجود سقط جنین
- برخی از خون‌ریزی‌ها در اوایل بارداری همراه با درد کمر
- دهانه رحم همچنان بسته است
در این چنین مواردی، حاملگی ادامه دارد.
سقط جنین حتمی یا ناقص
درد شکم یا پشت، خون‌ریزی و دهانه رحم باز شده
اگر دهانه رحم باز باشد، سقط جنین اجتناب ناپذیر خواهد بود.
سقط جنین کامل
جنین بطور کامل از رحم خارج شده و خون‌ریزی و درد به تدریج فروکش می‌کنند.
جنین از دست رفته
جنین مرده است، اما علائم دیگری مانند خون‌ریزی یا درد وجود ندارد.
سقط جنین مجدد
این حالت زمانی بیان می‌شود که در سه ماهه اول بارداری سه یا بیشتر از چند بار سقط جنین رخ داده باشد.

علل سقط جنین
سقط جنین ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد. از جمله:
1- مشکلات جفت
اگر جفت به طور غیرطبیعی رشد کند، باعث قطع خون‌رسانی کافی از مادر به جنین می‌گردد.
2- مشکلات کروموزومی
گاهی اوقات جنین تعداد کروموزم‌های درستی را دریافت نمی‌کند که این حالت خود می‌تواند باعث به وجود آمدن یک جنین غیرطبیعی شود. سقط جنین‌هایی که بیشتر در سه ماهه اول بارداری رخ می‌دهد بیشتر به علت اختلالت کروموزومی در جنین می‌باشد.
3- ناهنجاری‌های ساختاری رحم
رحم از شکلی غیرطبیعی برخوردار است و بافت فیبروئیدی (سلول‌های غیر سرطانی) در رحم رشد کرده است که می‌تواند رشد جنین را در معرض خطر قرار دهد.
4- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تخمدان‌ها بزرگ شده و از عدم تعادل هورمونی برخوردارند.
5- سرویکس یا دهانه رحم ضعیف
زمانی که عضلات گردن رحم که با عنوان سرویکس بیان می‌گردند دچار شل شدگی یا حالت ضعف شوند می‌توانند به راحتی در اوایل دوران بارداری باز شوند.
6- فاکتورهای سبک زندگی
عاداتی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل یا استفاده از داروهای غیرمجاز می‌توانند منجر به سقط جنین شوند.

مشکلات زمینه‌ای سقط جنین
برخی از مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای در مادران باردار، احتمال سقط جنین را چند برابر می‌کند مانند:
- فشارخون بالا
- اضافه وزن و چاقی بیش از حد
- بیماری سلیاک
- دیابت
- بیماری کلیوی
- لوپوس
- مشکلات غده تیروئید
- HIV
- مالاریا
- سرخچه
- کلامیدیا
- سیفلیس
- سوزاک
- مصرف برخی از داروها
بهتر است قبل از اقدام به بارداری و یا حتی در دوران بارداری، داروهای مصرفی خود را با پزشک مورد بررسی قرار دهید. از جمله داروهایی که خطر سقط جنین را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- رتینوئیدها یا مشتقات دارویی ویتامین A
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
- متوترکسات
- میزوپروستول
- داروهای ضد افسردگی

کدام نشانه‌ها نباید با علائم سقط جنین اشتباه گرفته شوند؟
کاشته شدن
خون روشن یا لکه بینی معمولا در اوایل دوران بارداری تجربه می‌شود که می‌تواند به عنوان کاشته شدن تخم بارور شده در رحم باشد.
خون با رنگ روشن
علاوه بر خون‌ریزی ناشی از کاشته شدن تخم بارور شده، لکه بینی در فواصل زمانی هفته 12 بارداری یک نشانه معمول است و نمی‌توان از آن به عنوان سقط جنین یاد کرد.
جریان خون به لگن در بارداری
بسیاری از زنان مقدار ترشحات بیشتری را در دوران بارداری خود تجربه می‌کنند که این به خاطر مقدار جریان خون زیاد به ناحیه لگن می‌باشد.
درد و گرفتگی در بارداری
درد و گرفتگی‌های عضلانی بخشی از یک حاملگی سالم به شمار می‌روند. شایع‌ترین این موارد درد معده در بارداری و یبوست دوران بارداری است که ممکن است باعث درد کمر و گرفتگی شوند. حتی احتمال تشدید این علائم با بالا رفتن ماه‌های حاملگی وجود دارد. بنابراین نباید این علائم برای زنان باردار نگران کننده باشند.