برنامه ریزی برای بارداری، چه مواردی را شامل می شود؟

یکی از زیباترین و لذت بخش‌ترین نعمتهای الهی داشتن فرزند است. حس مادر و پدر شدن از محبت‌های فطری انسان‌ها به شمار می‌آید. لذتی که این موهبت الهی دارد با داشتن برنامه ریزی و تصمیم جدی در مورد او دو چندان می‌شود. تصمیم برای بارداری بسیار مهم است و نباید آن را از دست کم گرفت داشتن یک نوزاد زیبا و سالم می‌تواند جالب و شادی بخش باشد؛ حتی می‌تواند برخی نیازهای درونی انسان را برآورده کند ولی پذیرش مسئولیت یک نوزاد می‌تواند دشوار باشد، زیرا وقت انرژی زیادی گرفته و زمان کمی را برای استراحت و تجدید نیرو باقی می‌گذارد به ویژه آنگاه که پدران و مادران تسهیلات کافی و لازم را در اختیار نداشته باشند این امر دشوار می نماید.

پیش بینی اتفاقات
والدین به خاطر داشته باشند آنچه سلامت آنها و کودکانشان را تحت تاثیر قرار می‌دهد روش زندگیشان است؛ بنابراین اگر در زندگی برنامه‌ریزی داشته باشند به پیش‌بینی اتفاقات قادر خواهند بود و اگر در زندگی واقعی ناخوشایندی پیش بیاید برای مقابله با آن آماده خواهند بود. به عنوان مثال وقتی پزشک به مادر استراحت مطلق می دهد مادر خود را برای دستیابی به هدف بزرگ آماده می‌کنند و با همراهی همسرش به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کنند که با آسایش و آرامش خاطر همراه باشند و دستورات او را به درستی انجام دهند.

آمادگی روحی
ورات معنوی برای آسایش همیشگی روح انسان است برخی از این دستورات برای والدینی که خواهان فرزند هستند اهمیت بیشتری می‌یابد. بنابراین والدین پیش از اینکه تصمیم بگیرند بچه دار شوند اگر دچا آشفتگی‌های روحی هستند و افسرده هستند یا درباره هر چیزی نگران می‌شوند باید سعی کنند حس آرامش را در خود تقویت کنند و با پیش شرط های مادرشدن پدر شدن آشنا شوند.

پیشنهاد
از آنجایی که احتمال ابتلا به افسردگی در تعدادی از زنان باردار حتی پس از زایمان بسیار است، با پزشک خود مشورت کنند. زنانی که از نظر بالینی افسرده هستند کمتر از سایر زنان به سلامت خود و جنین خود فکر می‌کنند و در نتیجه نمی‌توانند مادران خوبی باشند. زیرا نیازهای عاطفی و جسمی فرزندشان را برآورده نمی‌کنند. اگر نشانه‌های افسردگی را در خود می بینید برای مثال اگر گوشه گیر هستند، مشکلاتی در خوابیدن دارند، از فعالیتهای روزمره لذت نمی‌برند، اشتهایشان تغییر کرده و یا احساس ناامیدی دارند و اغلب اوقات اندوهگین هستند به پزشک مراجعه کنند.

آمادگی عاطفی
مادر مظهر عاطفه، مهر و چهره دوست‌ داشتنی در خانه و خانواده است و یکی دیگر از شرط های مادرشدن آمادگی عاطفی است. یک مادر باید احساس کند که می‌تواند موجود دیگر را دوست داشته باشد. وجود ناتوانی که دست‌ کم به مدت چند سال به طور کامل به او وابسته است زنی که عاطفه نداشته باشد مادر خوبی نخواهد بود پس بهتر است مادران بیش از تصمیم برای بچه دار شدن کمی با خود خلوت کنند، خیال پردازی کنند و به این کودک نازنین و هدیه الهی فکر کنند. بیش از به دنیا آمدنش به عشق به فرزند بیاندیشند که چگونه مهر و محبت خویش را به او نشان دهند. نه تنها خود باید از جهت عاطفی آماده پذیرایی از عزیزترین هدیه الهی باشند بلکه به گونه ای باید برنامه ریزی کنند که از حمایتهای عاطفی اطرافیان به ویژه همسرشان برخوردار باشند بنابراین، اگر تصمیم گرفته‌اند فرزندی بیاورند خود و همسرشان را از لحاظ عاطفی آماده نمایند.

وقتی کافی
والدین از هنگامی که تصمیم می‌گیرند بچه دار شوند به گونه‌ای برنامه ریزی کنند که بتوانند وقت کافی برای فرزند خویش صرف کنند. فرزند فقط به رسیدگی مالی و امکانات فیزیکی نیاز ندارد؛ بلکه به حضور پدر و مادرش نیاز دارد. بنابراین تمام وقت خویش را صرف امور مالی و دنیایی نکنند بلکه صرف زمان و وقت را برای فرزند و برآورده کردن نیازهای روحی و عاطفی وی را بالاترین سود دنیایی و آخرتی بدانند.
اگر مادر شاغل است قبل از بچه دار شدن برای مراقبت از فرزند برنامه‌ریزی کند تا بتواند علاوه بر برآوردن نیازهای جسمی او نیازهای عاطفی و روحی او را نیز برآورده سازد یک مادر دور اندیش از هم اکنون برای نگهداری فرزندش برنامه‌ریزی می‌کند. کودک به حضور والدین نیاز دارد این نیاز به مادر بیشتر است به گونه ای که گرانترین لباس‌ها و اسباب بازی‌ها و امکانات زندگی را نمی‌توان جایگزین آن نمود حضور گرم والدین در نوزاد اعتماد به نفس آرامش و تمرکز ایجاد می‌کند.

کسب دانش فرزندآوری
نگهداری تربیت کودک در عصر حاضر دانش گسترده می‌خواهد؛ از این رو والدین باید قبل از انعقاد نطفه به دانش خود در زمینه پرورش کودک بیافزایند. همچنین اطلاعاتی درباره چگونگی مراقبت از کودک روانشناسی مراحل رشد و تکامل کودک کسب کنند و از پدران و مادران آینده پیش از اینکه نقش مادری را برعهده بگیرند معلومات و آگاهی خود را درباره کودک چه زمان قبل از انعقاد نطفه و چه لحظه انعقاد نطفه و پس از تولد افزایش دهند و اطلاعات کافی نسبت به آنچه در سرنوشت سعادت فرزندشان تاثیرگذار است که از نمایند.

شناخت اصول تربیتی
تحول و شناخت یک روزه به دست نمی آیند. امروز نمی‌توانند بگویند اکنون هرگونه می‌خواهیم رفتار می‌کنیم و پس از انعقاد نطفه رفتار خویش را تغییر می‌دهیم، زیرا چنین چیزی امکان پذیر نیست. والدین بهترین و نزدیکترین الگوی فرزند هستند بنابراین دانستن اصول تربیتی و داشتن رفتار درست و مناسب از دیگر مسائلی است که باید برای آن برنامه‌ریزی کنند. پدر مادر به شیوه صحیح سخن گفتن، برخورد و احترام به دیگران، آداب و رسوم، ادب و نزاکت را ملکه ذهن خود سازند تا بتوانند با رعایت اصول تربیتی فرزندی با بهترین صفات تربیت نمایند.

آمادگی جسمی
همسرانی می‌تواند فرزند سالم داشته باشند که خود از جهت جسمی در سلامت به سر ببرند. پدری که از سلامت جسمی برخوردار نیست هیچگاه نمی‌تواند نطفه‌ای سالم و کامل را ایجاد نماید بلکه بسیاری از مشکلات جنین و نوزاد به مشکلات جسمی و روحی پدران بازمی‌گردد. رحم یک مادر بیمار با وضع جسمانی نامناسب هیچگاه نمی‌تواند مکان مناسبی برای پرورش جنین باشد و فرزند سالم به دنیا آورد. آمادگی جسمی پدر برای تشکیل نطفه و سلامت جسمی مادر برای در برگرفتن نطفه سهمی بسزا در تولد فرزند سالم دارد.

برنامه‌ریزی مالی
ازدواج اسباب گشایش روزی است. قرآن کریم می فرماید: مردان و زنان بی همسر و شایستگان از بندگان و کنیزان خود را به ازدواج در آورید که اگر نیازمند باشند خداوند متعال از فضل و بخشش خویش آنان را بی نیاز می‌سازد. خداوند متعال به هر جنبنده ای روزی عنایت می‌کند که خود می فرماید: جنبده‌ای نیست جز آنکه خداوند روزی او را برساند. کودکی که متولد می‌شود روزی خویش را همراه می‌آورد. قرآن کریم درباره مردم که از ترس فقر فرزندان خویش را می‌کشتند می فرماید: و فرزندانتان را از ترس فقر نکشید ما آنها و شما را روزی می‌دهیم. مسلماً کشتن آنها گناهی بزرگ است. یکی از رهنمودهای آیه شریفه این است که پدران و مادران آینده در سایه تلاش برنامه ریزی، نگران روزی و امور مالی فرزندان خویش نباشند بلکه با توکل و اعتماد به خدا و تکیه بر رحمت و فضل او به استقبال گل بهشتی خویش بروند و آن را با جان و دل پذیرا باشند.

افتخار پیامبر به امتش
رسول گرامی اسلام می‌فرماید: با زنی ازدواج کنید که بسیار فرزند به دنیا می‌آورند که من در روز قیامت به کثرت و زیادی به دیگر پیامبران مباهات و فخر می‌کنم. سخنی دیگر می‌فرماید: مگر نمی‌دانید که فرزندان در سایه عرش الهی برای پدرانشان از خداوند طلب آمرزش و بخشش می‌کنند.
همچنین می‌فرماید: چه چیزی مانع می‌شود که مومن همسری بگیرد؟ زیرا با امید خدا فرزندی نصیبش شود که زمین را با گفتن لا اله الا الله سنگین نماید.
بنابر آنچه بیان شد باید به فرزندخواهی به عنوان عبادت کاری معنوی نگریست و محیط و فضای سالم و امن و آرام و بدون تنش برای رشد و بالندگی فرزند فراهم آورد. پدر مادر باید در این تصمیم معنوی هماهنگ باشند تا در پیمودن این مسیر و بهره مندی از فرزند سالم و صالح و باهوش یکدیگر را یاری نمایند. اگر یکی از زوجین با فرزند دار شدن موافق نباشد باعث دلسردی دیگری می‌شود بنابراین همدلی و توافق همسران جوان در این امر معنوی لازم است.

ثبات در رابطه همسری
گاهی زن و شوهری به دلیل اختلاف اساسی رابطه شکننده و متزلزل دارند برخی تصور می‌کنند اگر فرزندی بیاورند همه چیز درست می‌شود و وقتی اختلاف اساسی است نه تنها ورود یک بچه همه مشکلات را در روابط همسران حل نمی‌کند به یقین بر نا به سامانی‌ها می‌افزاید. فرزندان طلاق نتیجه چنین دیدگاهی هستند باید همسران جوان قبل از اینکه صاحب فرزند شوند یکدیگر را بشناسند و خالصانه به یکدیگر عشق ورزند و رابطه خویش را صمیمی و با ثبات گردانند و با چنین رابطه‌ای آینده ای روشن مطمئن و آرام داشته باشند. البته این نکته روشن است که برخی مشکلات سطحی اند و با کمی گذشت از یکدیگر حل می‌شوند. تولد شکوفه های بهشتی نیز اختلاف کوچک و بی اهمیت را برطرف می سازد.

برنامه‌ریزی‌های شغلی و تحصیلی
همه کسانی که با آموزه‌های زیبای اسلام آشنایی دارند می‌دانند کسب علم و دانش در تمام مراحل زندگی در کانون توجه و تایید اسلام و پیشوایان دین قرار گرفته است و پاداشی بسیار دارد. بنابراین مناسب است والدین زمانی که تصمیم به باردار شدن گرفته‌اند برای رفتن به کلاسهای دانشگاه یا تحصیل علم در حوزه‌های دیگر برنامه ریزی دیگری نمایند. چنانچه در حال گذراندن ماه های آخر یک مقطع تحصیلی هستند کمی صبرنمایند تا این دوره به پایان رسد.
بعضی دختران به دلیل اشتغال تحصیل و… خواستگاران را رد می‌کنند. زمانی متوجه می‌شوند که دیگر فرصت‌های ازدست رفته باز نمی‌گردند. همچنین اشتغال برخی همسران بچه دار شدن آنها را به تاخیر می‌اندازد و یا سبب می‌شود که آنان کمتر می‌توانند به این مسئله فکر کنند. به هر حال اگر پدر و مادر آینده شاغل هستند باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که به فرزند دلبندتان آسیبی نرسد. چنانچه ممکن است مدتی از کار خود فاصله بگیرند تا بیشتر به مراقبت معنوی و جسمی فرزند خویش در زمان بارداری قبل و بعد از تولد بپردازند. اگر مادر شاغل است و نمی‌تواند کار خویش را کم کند حتماً باید قبل از بارداری به این موضوع فکر کند که چگونه باید برنامه ریزی کند که آسیب کمتری متوجه فرزندشان گردد.

برنامه‌ریزی برای مراقبت‌های دوران بارداری
مسائلی که مادران برای آن باید برنامه‌ریزی کنند این است که در دوران بارداری به مراقبتهای خاص توجه نمایند و با جان و دل و امید به داشتن فرزند سالم و صالح به توصیه‌های موجود عمل نمایند. اگر فردی تصمیم دارد برای اولین بار باردار شود باید برخی مراقبتها را جدی بگیرد به عنوان مثال دیگر نمی‌تواند به برخی ورزش‌ها بپردازد و باید برای حفاظت از خویش و فرزندش بعضی از سفرها را در بخشی از ماههای بارداری ترک کنند. پدران آینده نیز باید خود را برای کارهایی که به بارداری همسرش هم مربوط است آماده کنند. از همان لحظه که متوجه میشوند جواب آزمایش بارداری همسرشان مثبت است دقت کار آنان آغاز می‌شود. نشان دادن شادی و رضایت، شکرگذاری در مقابل خداوند، گرفتن گل و شیرینی و هدیه ای دلنشین می‌تواند روحیه مناسب را در مادران ایجاد کند. پدران آینده از هم اکنون اطلاعات تشخیص درباره وظایف پدر افزایش دهند و در کلاس‌های آموزشی در این رابطه شرکت کنند با مسائل علمی درباره نوع رفتار با همسر قبل و بعد از زایمان و تربیت فرزند آشنا شوند.

حمایت شوهر
۱- برنامه‌ریزی برای حضور بیشتر در کنار همسر
تحقیقات نشان می‌دهد حالت عاطفی مادر تاثیر بسزایی در جنین دارد. اگر مادر آرام باشد کودک نیز آرامش می‌یابد و نگرانی مداوم مادر در دوران بارداری موجب ترشح هورمون‌های میشود که عامل فشار روحی هستند و این حالت مادر به کودک منتقل می‌شود بهترین عامل آرامش و آسایش مادر همسر و پدر آینده فرزند از پدر میتواند با ایجاد آرامش را فراهم آوردن محیطی آرام به دور از هرگونه اضطراب و استرس به همسر خویش کمک کند. حضور بیشتر مرد خانواده در کنار همسر باردارش به او احساس امنیت خاطر می‌بخشد. هنگامی که زن باردار احساس می کند کسی هست که همراه او انتظار بکشد کلمات محبت آمیز و گاه با نوازش‌های عاشقانه، آرامش به روح او هدیه کند، نان آرام و امیدوار می‌شود که هیچ چیزی جایگزین آن نمی‌شود. مناسب است به عنوان پدر آینده به گونه ای برنامه ریزی کند که در دوران بارداری همسرش همیشه همراه باشد همگام با او در کنارش درباره فرزند داری مطالعه کند.
۲- همراهی با همسر در مراقبتهای معنوی در پزشکی
برخی مراقبت‌ها میان پدر و مادر مشترک است که همگامی با هم در رعایت آنها تاثیر فراوان دارد. افزون بر این مناسب است که در آینده در دوران بارداری نیز با همسر خویش همراهی نماید و وی را در رعایت دستورات معنوی و پزشکی کمک کند.
۳- همراهی در تهیه لوازم و مادر و فرزند
مادر در دوران بارداری و فرزند پس از تولد وسایلی را نیاز دارند که همراهی شوهر به همسرش در تهیه این لوازم نشانه علاقه به همسر خویش است مناسب است پدر خانواده در صورت داشتن امکانات لازم درباره وسایل اتاق خواب، چیدمان اتاق، برآوردن انتظارات همسر صحبت و مشورت کند و تصمیم‌های بهتری بگیرد.