علت ضعف در بارداری، چیست و چگونه درمان می‌شود؟

ضعف دوران بارداری می‌تواند به علت کاهش فشار خون، کم خونی، تغییرات هورمونی، کم آبی بدن و گرسنگی ایجاد شود. ایجاد سبک زندگی سالم و مصرف مکمل‌هایی مثل اسید فولیک می‌تواند این مشکل را تا حدودی بهبود بخشد.
ضعف در بارداری بسیار شایع بوده و علت‌های فیزیولوژیکی مختلفی می‌تواند داشته باشد. افت فشار خون، کم خونی، به هم ریختن تعادل هورمون‌ها، بی‌خوابی و کم‌اشتهایی و یا ابتلا به بیماری مختلف می‌تواند از علت‌های مهم ضعف، بی حالی و خستگی در دوران بارداری باشد. در این مقاله قصد داریم شما را با روش‌های درمان پزشکی و خانگی این مشکل آشنا کنیم.

علل رایج ضعف در دوران بارداری
۱. کاهش فشار خون
کاهش فشار خون در بارداری کاملا طبیعی بوده و به خودی خود مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند. با این حال کاهش فشار خود در حالتی مشکل ساز است که منجر به ایجاد ضعف و سرگیجه به خصوص در هنگام تغییر وضعیت ناگهانی خانم باردار شود. مثلا تصور کنید شخص باردار در حالت دراز کشیده ناگهان برمی خیزد و می‌ایستد و این به خاطر این است که فشار خون به علت پایین بودن نمی‌تواند به سرعت خود را متعادل کند. فشار خون در ماه‌های اول بارداری کاهش یافته و در سه ماهه دوم به کمترین میزان خود می‌رسد؛ اما در سه ماهه پایانی بارداری رو به افزایش می‌رود.
۲. کاهش هموگلوبین
نقش مهم و حیاتی هموگلوبین در خون، ترکیب با اکسیژن یا به عبارتی اکسیژن رسانی به کلیه سلول‌های بدن است. در دوران بارداری به دلیل افزایش حجم خون، غلظت خون کاهش یافته و در واقع هموگلوبین کاهش می‌یابد؛ در نتیجه اکسیژن رسانی به سلول‌ها و بافت‌های بدن کند شده و عوارضی مثل ضعف، خستگی و بی حالی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین ضعف در بارداری می تواند با کمبود آهن و کم خونی رابطه مستقیم داشته باشد.
۳. افزایش استروژن
هورمون استروژن در دوران بارداری به شدت افزایش می‌باید و از آنجایی که این هورمون به صورت محرک عمل می‌کند، خواب مادر باردار را دچار اختلال کرده و ضعف، بی حالی و خستگی دوران بارداری را در پی خواهد داشت.
۴. ضعیف شدن سیستم ایمنی
در دوران بارداری برای اینکه بدن مادر بتواند جنین را در خود نگه دارد و سیستم ایمنی به عنوان بیگانه به آن حمله نکند، سیستم ایمنی ضیف می‌شود. طبیعتا با کاهش توان سیستم ایمنی، بدن مادر بیشتر می‌تواند در معرض محرک‌های بیرونی و آلرژن‌ها باشد؛ در نتیجه بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی ممکن است بیشتر اتفاق بیفتند و یکی از علت‌های اصلی ضعف و بی حالی دوران بارداری باشند.
۵. تهوع و کاهش اشتها
در سه ماهه اول و دوم بارداری که مادر ویار‌های مختلف را تجربه می‌کند و معمولا دچار حالت تهوع است، اشتهای او کاهش یافته و شاهد ضعف و بی حالی خواهد بود. خوشبختانه در سه ماهه سوم این مشکل رفع خواهد شد. در مواردی هم ممکن است کاهش اشتها وجود نداشته باشد، اما مادر باردار حتی بلافاصله بعد از خوردن غذا احساس ضعف کند. در این موارد ممکن است علت مشکل، کم جویدن غذا، استرس در بارداری و یا مصرف زیاد کربوهیدرات به خصوص کربوهیدرات‌های ساده باشند که به سرعت قند خون را افزایش و با همان سرعت پایین می‌آورند.

ضعف در بارداری و جنسیت جنین
از قدیم اعتقادات مختلفی وجود داشته که بر اساس آن‌ها جنسیت جنین را حدس می‌زدند. اگرچه هیچ کدام از این باور‌ها ثابت نشده و موارد نقض فراوانی برای هر کدام وجود دارد، اما عده‌ای معتقدند که ضعف زیاد در بارداری به خصوص در ماه‌های اول می‌تواند نشانه دختر بودن جنین باشد.

ضعف در دوره‌های مختلف بارداری
ضعف در ماه اول بارداری
بسیاری از مادران باردار در اوایل بارداری احساس ضعف و خستگی نمی‌کنند. با این حال با رشد جنین، میزان انرژی دریافتی از مادر افزایش می‌یابد که ضعف در مادر را به دنبال خواهد داشت.
ضعف در ماه چهارم بارداری
همان طور که اشاره شد، در سه ماهه دوم بارداری و به خصوص ماه چهارم یعنی حدود هفته شانزدهم بارداری، میزان ضعف و خستگی و بی حالی مادر به حداکثر میزان خود می‌رسد. در این زمان ممکن است خانم باردار میل زیادی به خواب داشته باشد.

ضعف ناگهانی
اگرچه ضعف در بارداری کاملا طبیعی بوده و عارضه جدی به شمار نمی‌رود، اما اگر ناگهانی باشد یا در زندگی عادی فرد اخلال ایجاد کند و یا حتی باعث بی هوشی او شود، باید بلافاصله به اورژانس مراجعه کرد. افت ناگهانی فشار خون می‌تواند خون رسانی به جنین را از طریق جفت مختل کرده و خطر جدی برای مادر و جنین ایجاد کند. در هنگام ضعف ناگهانی، هر چه سریعتر به پهلوی چپ دراز بکشید تا خون راحت‌تر به مغز برسد و از بی هوش شدن احتمالی پیشگیری کنید.

درمان ضعف بارداری
در مورد ضعف و بی حالی در بارداری درمان‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به روش‌های درمان پزشکی و راهکار‌های خانگی اشاره می‌کنیم.
درمان پزشکی
اگر از ضعف، بی حالی و خستگی فراوان خود نزد پزشک شکایت کنید، به احتمال خیلی زیاد مکمل آهن و اسیدفولیک برای شما تجویز خواهد شد. به طور کلی با انجام یک آزمایش خون کامل قبل و یا در حین بارداری، پزشک می‌تواند دریابد که چه املاح و ویتامین‌هایی در بدن مادر باردار کاهش یافته است. در این حالت پزشک با تجویز مکمل‌های مورد نیاز و یا مولتی ویتامین، به سلامت و شادابی بیشتر مادر و رشد بهتر جنین کمک می‌کند.
به خاطر داشته باشید که مصرف خودسرانه ویتامین‌ها و مکمل‌ها می‌تواند سلامت شما را به خطر بیاندازد، چرا که مثلا کلسیم زیاد می‌تواند در کلیه رسوب کرده و سنگ کلیه ایجاد کند و یا افزایش بیش از حد ویتامین D در بدن می‌تواند موجب مسمومیت شود. بنابراین فراموش نکنید که ضعف بارداری کاملا طبیعی است، اما اگر ناگهانی بوده و با کرختی، سوزن سوزن شدن دست و پا، تاری دید، اختلال در بینایی یا علائم غیر طبیعی دیگری همراه باشد باید حتما به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات لازم به موقع انجام شود.
درمان خانگی
۱. اصلاح برنامه غذایی
یکی از نکات مهم در دوران بارداری، تغذیه مادر باردار است. خانم باردار حدود ۳۰۰ کالری بیشتر از حالت عادی نیاز دارد تا بتواند مواد غذایی مورد نیاز خود و جنین را تامین کند. با این حال زمانی که به خاطر ویار و تهوع اشتها کم می‌شود، باید با راهکار‌هایی از ضعف و بی حالی مادر جلوگیری کرد. به این منظور بهتر است تعداد وعده‌های غذاییتان را افزایش داده و در عین حال از حجم آنها بکاهید. همچنین استفاده از مواد غذایی تازه و مقوی را فراموش نکنید؛ به خصوص جایگزین کردن کربوهیدرات‌های پیچیده‌تر به جای کربوهیدرات‌های ساده و همین طور مصرف فیبر و پروتئین بیشتر می‌تواند سطح قند خون و همینطور فشار خون را در زمان طولانی تری متعادل نگاه دارد.
۲. استراحت کافی
برای جلوگیری از ضعف بارداری بهتر است سعی کنید خواب کافی و با کیفیت داشته باشید. کم خوابی و تا دیروقت بیدار ماندن می‌تواند صدمات بسیار جبران ناپذیری را به سلامت شما وارد کند. بهترین ساعت خواب ۱۰ شب تا ۶ صبح خواهد بود. استراحت کنید و برای کارهایتان از خانواده و نزدیکان کمک بگیرید. اگر فرزند یا فرزندان دیگری دارید، آن‌ها را نزد افراد مطمئن بسپارید تا بتوانید ساعاتی از روز را در آرامش استراحت کنید. دقت کنید که از تغییر وضعیت ناگهانی خود به خصوص در هنگام صبح و موقع برخاستن از بستر اجتناب کنید چرا که همان طور که گفته شد این تغییر وضعیت ناگهانی می‌تواند موجب ضعف و سرگیجه در بارداری بشود.
۳. انجام ورزش‌های سبک
راه دیگر برای درمان ضعف بارداری، انجام ورزش‌های سبک مثل پیاده روی و یا یوگا در بارداری است که می‌تواند تا حد زیادی در افزایش توان روحی و جسمی مادر اثر بخش باشد. فقط توجه کنید که همیشه آب کافی و تنقلات سالمی مثل بادام خام و یا یک سیب همراه داشته باشید تا از کم شدن آب بدن و ضعف ناشی از افت قند خون جلوگیری کنید. نکته دیگر اینکه سعی کنید بدن خود را خنک نگه دارید و از پوشیدن لباس‌های بیش از حد تنگ و چسبان که فشار بیشتری به بدن وارد می‌کند خودداری کنید.

سخن آخر
تغییرات هورمونی و کمبود ویتامین‌ها و برخی مواد غذایی ممکن است ضعف و بی حالی دوران بارداری را شدت ببخشند. برای پیشگیری از این مشکلات داشتن سبک زندگی سالم بیش‌تر از هر زمانی در زندگی اهمیت پیدا می‌کند. سبک زندگی سالم به معنای داشتن رژیم غذایی سالم، نوشیدن آب کافی، داشتن تحرک و خواب خوب و کامل است.