گفتار درمانی کودکان، آسیب شناسی و درمان

گفتاردرمانی یا آسیب‌شناسی گفتار و زبان رشته‌ای از علوم توانبخشی است که به بررسی ماهیت انواع اختلالات گفتار و زبان و نیز روشهای تشخیص و درمان این اختلالات می‌پردازد. ارزیابی و تشخیص اختلال در بلع را نیز در حیطه تخصص متخصصان گفتار درمانی می‌دانند.
زبان از دو بخش درکی (comprehensive) و بیانی (expressive) تشکیل شده و گفتار دارای هفت بخش می‌باشد که عبارتند از: تنفس (respiration)، آواسازی (phonation)، تولید (articulation)، روانی (fluency)، صوت (voice) لحن و آهنگ (prosody) و تشدید (resonance).
گفتاردرمانی به درمان کودکانی می پردازد که در فراگیری زبان مادری یا استفاده صحیح از گفتار دچار مشکل هستند و نیز بزرگسالانی که به دلیلی، توانایی گفتاری خود را از دست داده‌اند.
متخصصین گفتار درمانی در طول دوران تحصیل با آناتومی و فیزیولوژی اندام گفتار و نیز مباحث زبانشناسی و روانشناسی آشنا می‌شوند. به همین جهت گفتار درمانی یک رشته بین رشته‌ای به حساب می‌آید.
در موارد زیر شما باید به گفتاردرمانی مراجعه کنید:
۱- تاخیر در شروع گفتار در کودکان
۲- مشکل در خواندن و تلفظ کلمات
۳-عدم برقراری ارتباط کلامی یا غیر کلامی از سوی کودک
۴-کم شنوایی یا ناشنوایی
۵-اشکال در درک کلام
۶-اختلال در بلع
۷-در صورت تشخیص بروز هر یک از اختلالات فلج مغزی، اوتیسم، اختلال یادگیری
۸.اختلال در صدا
۹.بصورت کلی هر اختلالی که در دوران کودکی یا بزرگسالی بر درک یا بیان گفتار ویا کیفیت صدا یا عمل بلع تاثیر منفی بگذارد.

درمان لکنت زبان
لکنت زبان از مهم‌ترین و متداولترین اختلالات تکلمی است که معمولاً در دوران کودکی و از سنین ۲ تا ۴ سالگی آغاز می شود و به این دلیل پدیده ای خاص دوران کودکی است. در دوران ۶ تا ۷ سالگی نیز که برابر با زمان آغاز مدرسه است به لحاظ ویژگی های عاطفی و سازگاری اجتماعی خاص این دوره موقعیت مناسبی است برای بروز لکنت زبان در میان کودکانی که بیشتر مستعد چنین اختلالی هستند. بعضی اوقات در دوران بلوغ نیز افرادی که قبلا به نحوی لکنت زبان داشته‌اند دچار لکنت زبان می‌شوند.
بنا به تحقیقات کارشناسان، سن، شرایط و ویژگی های بلوغ نیز احتمالاً در تغییر شکل یا تشدید لکنت موثر است. لکنت زبان در میان پسران بیشتر از دختران است و در بررسی‌ها و تحقیقات مختلف نسبتی در حدود ۷۰درصد برای پسران و ۳۰ درصد برای دختران ذکر شده است. کندی زبان در جایی پیش می‌آید که دستگاه های تکلم انسان دچار پاره‌ای از تشنج‌هاست؛ از این رو ادای کلمات ناگهان به مانع برخورد می‌کند و پیوسته مکثی در میان صحبت روی می‌دهد. به هنگام چنین رویدادی معمولاً انسان حرفی را که روی آن مکث ایجاد شده‌است، چندبار تکرار می‌کند.
طبیعی است که لکنت زبان باعث مشکل در خواندن نیز بشود، بخصوص زمانی که کودک مجبور است درمیان جمعی با صدای بلند متنی را بخواند و مضطرب است و استرس دارد، که بیشتر در دوران مهدکودک و مدرسه پیش می آید.برای حل مشکل در خواندن کودک و درمان لکنت زبان، می توان گفتاردرمانی را شروع کرد.

برای درمان لکنت زبان کودک چه باید کرد؟
حدود۱۰ درصد کودکان در سنین قبل از دبستان و بین۲ تا ۶ سالگی به لکنت زبان مبتلا هستند.
متاسفانه بیشتر مراجعان تمایل بسیاری به مصرف آرام بخش‌ها دارند و از روان پزشکان می خواهند تا دارو تجویز کنند، اما استفاده از آرام بخش‌ها اگر چه در درمان بزرگسالان مفید است، اما در درمان لکنت زبان کودکان معمولا موثر نیست.
پس برای درمان لکنت زبان چه باید انجام دهیم:
چند راهکار برای درمان لکنت زبان وجود دارد، از جمله اینکه:
- فردی که دچار لکنت است علاوه بر درمان باید همیشه سعی کند آهسته و آزاد صحبت کند و حروف صدادار را بکشد.
- با حرکات شل و سبک لب ها از روی کلمات بگذرد.
- از جایگزینی کلمات خودداری کند. فرار از برخی کلمات فقط ترس از تلفظ آنها را بیشتر می کند.
- در صحبت رو به جلو برود. تکرار کلماتی که بیان شده است، کمکی نمی کند.
- ارتباط چشمی طبیعی را با مخاطب حفظ کند.
- گهگاه در صحبت لکنت عمدی ایجاد کند! با قطع و تکرار عمدی می توان احساس کنترل بهتری بر روی تکلم در لحظه های حساس پیدا کرد.
- در جستجوی کارها و مسائلی باشد که موقع لکنت مشکل را بیشتر می کند. هر چه فرد خودش لکنتش را تجزیه و تحلیل کند، بهتر می تواند هماهنگی دستگاه تکلم را برقرار کند.
-به یاد داشته باشد که هدفش تکلم سلیس تر و بهتر است نه تکلم بی عیب و نقص و ایده آل. حتی کسانی که هیچ لکنتی ندارند گاهی در صحبت کردن دچار مشکل می شوند.
- به مخاطب خود بگوید که لکنت دارد و هرگز لکنت خود را پنهان نکند بلکه با آن روبرو شود.
- اگر موقع صحبت دچار اضطراب و تنش می شود، آن را طبیعی تلقی کند و از آن خجالت نکشد، چون عمداً دچار لکنت نشده است.
- زمان هایی را که دچار لکنت بیشتر می شود فراموش کند و مواقعی را که در صحبت کردن موفق بوده است به خاطر بسپارد.