علائم آلرژی در کودکان، راهکارهایی برای جلوگیری از آن

آلرژی پدیده‌ای است که با توجه به افزایش روزافزون مواد آلرژن در محیط زندگی انسان‌ها، هر روزه تعداد بیشتری از افراد به آن مبتلا می‌شوند.
آلرژی یک مشکل خودایمنی است که در برخی افراد بروز پیدا می‌کند؛ ولی از آنجایی که تحمل هر گونه حالت غیر طبیعی (حتی اگر مسئله دردناکی نباشد) برای کودکان غیرقابل تحمل‌تر از بزرگسالان است، بر آن شدیم تا درباره آلرژی اختصاصا در اطفال صحبت کنیم. در نهایت یک زمینه ذهنی مناسب نسبت به این دسته از بیماری‌ها برای والدین ایجاد می‌کنیم تا بتوانند راحت‌تر با این مشکل در کودکشان مقابله کنند.

اصطلاح آلرژی دقیقا به چه معنا است
به طور کلی واکنش سیستم دفاعی بدن در مقابل هر گونه عامل خارجی، آلرژی (حساسیت) نامیده می‌شود. زمانی که کودک به هر دلیلی در مقابل مواد آلرژن (حساسیت‌زا) قرار می‌گیرد، بدن علیه آن‌ها آنتی‌بادی یا پادتن ترشح می‌کند؛ این مواد روی سلول‌های ماستوسیت قرار می‌گیرند. اگر برای بار دوم کودک در مقابل همان ماده قبلی قرار بگیرد، این بار این ماده مستقیما روی آنتی‌بادی مربوط به خود در سطح این سلول‌ها قرار می‌گیرد. همین موضوع، عاملی برای ترشح هیستامین از سلول‌های ماستوسیت می‌شود که شروع فرآیند آلرژی در کودک است. به عبارتی همه نشانه‌های آلرژی در همه افراد از جمله کودکان با ترشح هیستامین آغاز می‌شود و عامل همه این واکنش‌های بدن، افزایش سطح هیستامین خون است.
این مواد شیمیایی به گونه‌ای محرک بوده و باعث ایجاد نشانه‌هایی همچون آبریزش بینی، عطسه، خارش و سرفه می‌شوند.
مواد حساسیت‌زا یا آلرژن برای افراد مختلف متفاوت است که در ادامه به برخی از رایج‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد. این مواد از راه‌های مختلفی وارد بدن کودک می‌شوند. برخی از راه‌ مجاری تنفسی، برخی از راه دهان و خوردن مواد، برخی به دنبال تزریق به داخل خون و برخی از طریق پوست راه خود را به داخل بدن کودک پیدا می‌کنند.
نشانه‌هایی که ذکر کردیم در افراد مختلف با شدت متفاوتی بروز پیدا می‌کنند. حتی زمان بروز علائم نیز در افراد مختلف متفاوت است. مثلا بعضی از افراد فقط در بعضی فصول خاص سال و بعضی دیگر فقط زمانی که در معرض تماس با ماده حساسیت‌زا قرار بگیرند، نشانه‌های آلرژی را نشان می‌دهند.تب کودکان

شوک آنافیلاکتیک چیست؟
گاهی بعضی افراد از اهمیت آلرژی غافل می‌شوند و حتی این موضوع را اصلا جدی نمی‌گیرند. اما لازم است بگوییم که این مسئله مخصوصا در کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد تا جایی که ممکن است شوک آنافیلاکتیک را برای کودک به دنبال داشته باشد. شوک آنافیلاکتیک یک اورژانس پزشکی است. در این شرایط وضعیت تنفسی کودک دچار اختلال خواهد شد. نشانه‌های شروع این حمله ابتدا دشوار شدن قورت دادن آب دهان و سپس دشواری در تنفس است. در این حالت باید فورا کودک را به بیمارستان برسانیم تا مورد اقدامات اورژانسی پزشک قرار گیرد.

رایج‌ترین مواد حساسیت‌زا
برخی از مواد حساسیت‌زای رایج عبارتند از:
- بعضی مواد خوراکی مانند بعضی ادویه‌ها، سبزیجاتی مثل گوجه یا بادمجان یا مغزیجاتی مثل بادام‌زمینی
- یعضی داروها مثل پنی‌سیلین
- حشره
- موی حیوانات خانگی مثل سگ یا گربه
- گرده گیاهان
- پر پرندگان
برخی از کودکان به بالش‌های پر یا پتوهای پشمی هم حساسیت دارند. در مورد دخانیات، شاید کودک شما به طور مستقیم به دود سیگار حساسیت نداشته باشد؛ اما این دود علاوه بر مشکلاتی که برای سیستم تنفسی و سلامت کودک ایجاد می‌کند، باعث افزایش آلرژی او نیز می‌شود.

آیا آلرژی ارثی است
بله، ارتباط ژنتیک و توارث با آلرژی یک امر اثبات شده است به این معنی که کودکان، استعداد ابتلا به حساسیت را به ارث می‌برند. به عنوان مثال، اگر پدر یا مادر کودک به موی بدن حیوانات یا گرده گیاهان حساسیت دارند، حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد احتمال دارد کودک نیز دچار این قبیل حساسیت‌ها بشود. اگر هر دو والدین حساسیت داشته باشند این احتمال به ۷۵ تا ۸۰ درصد می‌رسد. البته شاید هر کدام از اعضای یک خانواده به مواد متفاوتی حساسیت داشته باشند یا شکل و اهمیت حساسیتشان متفاوت با دیگری باشد.

چگونه مانع از ایجاد حساسیت و آلرژی در کودک بشویم
جلوگیری از حساسیت و آلرژی یا به تاخیر انداختن آن همیشه یک سوال مطرح شده از جانب والدین است. علاوه بر این موضوع، پیشگیری از بروز حملات آلرژی در کودکی که به طور کامل به آلرژی در وی پی برده‌ایم نیز امری بسیار مهم و در برخی مواقع حیاتی است. به همین دلیل بر آن شدیم تا در قسمتی از این مطلب در رابطه با تعدادی از رایج‌ترین مواد آلرژن و راه‌های مقابله با آنها صحبت کنیم.
گرد و غبار در فرش و پارچه‌ها تجمع پیدا می‌کنند در نتیجه در همه اتاق‌های خانه یافت می‌شوند. اما باید بگوییم که بیشترین تماس کودک با این دسته از مواد، در هنگام خواب است زیرا بالش و پتوی کودک مملو از گرد و خاک‌های ریز است.
رختخواب و بالش کودک خود را با پارچه نفوذناپذیر رویه کنید. این پارچه در فروشگاه‌های لوازم ضد آلرژی موجود است. همچنین می‌توانید به جای استفاده از پتوهای پرزدار که حساسیت را در کودک برمی‌انگیزند، از لحاف‌های روکش‌دار استفاده کنید.
حداقل باید هر هفته یک بار رختخواب و ملحفه کودک را با آب داغ بشویید. بهتر است دمای آبی که با آن شست و شو را انجام می‌دهید؛ تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد بالا باشد.
عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌های پشم‌دار و پرزدار کودک را هر از چند گاهی بشویید و از قرار دادن آنها در محلی که در معرض گرد و غبار بیشتر هستند، مثلا پشت پنجره خودداری کنید.
حداقل هر هفته یک بار خانه را جاروبرقی بکشید و همه وسایل خانه را گردگیری کنید البته سعی کنید در آن زمان کودک در خانه یا اتاق نباشد. گردگیری باعث پخش شدن گرد و غبار موجود روی وسایل در هوا می‌شود اما اگر این کار را با دستمال یا جاروی خیس انجام دهید خاک کمتری در فضا پخش می‌شود.
به هیچ عنوان از موکت مخصوصا موکت‌های قدیمی یا فرش‌های قدیمی در منزلتان استفاده نکنید. حتی توصیه می‌شود که اگر کودک شما حساسیت شدید به گرد و خاک دارد، به جای استفاده از فرش، کف خانه را با پارکت چوبی یا پلاستیکی بپوشانید.
گرده گیاهان موجود در فضا یکی از رایج‌ترین مواردی است که افراد مختلف حتی بزرگسالان نیز نسبت به آن حساسیت نشان می‌دهند. گیاهان مختلف در فصول مختلفی از سال گرده‌افشانی می‌کنند ولی بیشترین میزان این گرده‌ها در فضا در فصل بهار است. در این زمان سعی کنید از قرار گرفتن کودک در محل‌هایی که مملو از این گرده‌ها هستند جلوگیری کنید. به‌علاوه سعی کنید در خانه از سیستم تهویه استفاده کنید و از باز کردن پنجره‌ها به منظور تهویه هوا خودداری کنید.
موی حیوانات یکی دیگر از مواد آلرژن در محیط است. با توجه به افزایش نگه‌داری حیوانات، تعداد کودکانی که به موی حیوانات حساسیت دارند، روز به روز در حال افزایش است. اگر با چنین مشکلی مواجه هستید، در درجه اول سعی کنید حیوانات خانگی را از کودکتان دور کنید. ولی در صورتی که کودکتان وابستگی زیادی نسبت به این موضوع نشان می‌دهد و شما نگران وضعیت روحی وی هستید، می‌توان تحت شرایط ویژه‌ای حیوان را در منزل نگه داشت. منظور ما از این شرایط ویژه این است که حیوان را به‌صورت مداوم حمام ببرید و شست و شو دهید و تا حد امکان از ریزش موهای بدن حیوان روی وسایل خانه و مخصوصا وسایل کودک جلوگیری کنید. در نهایت حتما وسایل خانه را از این نظر پاکسازی کنید.

درمان آلرژی چیست
اگر کودکتان را برای درمان آلرژی نزد پزشک ببرید احتمالا داروهای تجویز شده، آنتی‌هیستامین و اسپری بینی هستند که استفاده از این داروها در کودکان زیر ۶ ماه اصلا توصیه نمی‌شود. هرچند که معمولا کودکان در این سنین علائمی مبنی بر آلرژی از خود نشان نمی‌دهند. اما متاسفانه باید گفت که هیچ درمان قطعی برای آلرژی وجود ندارد و این داروها و اسپری‌ها صرفا درمان‌های علامتی هستند. همین طور هیچ راه پیشگیری یا واکسیناسیون قطعی برای این منظور نیز وجود ندارد.