ورم دوران بارداری، علل و درمان ها

تورم حین حاملگی یک مسئله رایج است. در طی حاملگی تقریبا بدن ۵۰% بیشتر خون و مایعات تولید می کند تا نیازهای بچه در حال رشد را تامین کند. تورم بخش طبیعی از حاملگی است که در اثر این افزایش سطح مایعات و خون رخ می دهد.
تورم نرمال که ادم نیز نامیده می شود، در دوران بارداری در دستان، صورت، ساق پا، مچ و پنجه پا تجربه می شود. ادم می تواند موجب پا درد در زن حامله شود و ازارنده شود.
احتباس این مایعات اضافه بدن برای نرم شدن بدن لازم است تا بدن قادر باشد با رشد جنین متسع شود. این مایع اضافه همچنین به آماده شدن مفاصل و بافت های لگنی در باز شدن برای زایمان کمک می کند. همین مایعات اضافه است که حدود ۲۵% اضافه وزن زن در دوران بارداری را تشکیل می دهد.

تورم حاملگی
بیشتر زنان تورم مچ و پنجه پا را در دوران بارداری تجربه می کنند. نگران شدن نسبت به تورم دست و پا در دوران حاملگی طبیعی است، از آنجایی که کفش تنگ می شود و احتمالا بزرگ شدن پا خجالت آور است. داشتن آگاهی در مورد تورم و راه های درمان آن می تواند به راحتی هرچه بیشتر زن حامله کمک کند.
بهتر است از ایستادن بلند مدت اجتناب شود، زمان استراحت پاها بالا گذاشته شود و کفش راحتی پوشیده شود تا اثرات تورم پا کمتر شود و درد و گرفتگی برطرف شود.

چه موقع از حاملگی تورم رخ می دهد؟
تورم ممکن است در هر مرحله ای از حاملگی رخ دهد، اما بیشتر در حدود ماه پنجم دیده می شود و در سه ماهه سوم حاملگی افزایش می یابد.
عوامل زیر می تواند روی تورم حین حاملگی تاثیر داشته باشد:
گرمای تابستان
ایستادن بلند مدت
فعالیت در طول روز
رژیم غذایی کم پتاسیم
مصرف زیاد کافئین
مصرف خیلی زیاد سدیم
تورم خفیف حین حاملگی انتظار می رود، هرچند اگر تورم ناگهانی دستان و صورت رخ دهد، می تواند نشانه پره اکلامپسی یا فشار خون بالای دوران حاملگی باشد. اگر دستان و صورت شما بطور ناگهانی و سریع متورم شد، سریعا با پزشک متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرید.

علت تورم حین حاملگی چیست؟
تورم بدن و بخصوص پاها در دوران حاملگی می تواند به سه دلیل اصلی رخ دهد:
در دوران حاملگی خون بیشتری جهت کمک به رشد جنین تولید می شود
همانطور که بچه در شکم مادر بزرگتر می شود، رحم بر سیاهرگ ها فشار آورده و کمی انها را مسدود می کند و جلوی برگشت خون از پاها به قلب را می گیرد
هورمون ها موجب نرمتر شدن دیواره رگ ها می شود، بنابراین کارکرد طبیعی و مناسب آنها را سخت تر می کند.
به همین دلایل خون در پاها بصورت حوضچه ای جمع می شود. همچنین مقداری نشت خون و مایعات از رگ های خیلی ریز به داخل بافت ها رخ می دهد که موجب تورمی می شود که زن حامله می بیند و احساس می کند و ممکن است با درد عضله پشت ساق پا همراه باشد.

تورم حین حاملگی از کجا و چه موقع شروع می شود؟
غالبا تورم حین حاملگی باید در پاها و مچ پا رخ دهد. انگشتان پا ممکن است کمی بزرگتر شوند، به اندازه ای که حلقه ازدواج تنگ شود. اما نباید تورم دستان خیلی مشهود باشد.
پنجه و مچ پا معمولا در اواخر روز بیشتر متورم می شود. این بخاطر عمل نیروی جاذبه زمین است که هر گونه مایع اضافه بدن در پنجه و مچ پا تجمع می یابد، بخصوص اگر مدت طولانی سرپا باشید.
ممکن است تورم حین حاملگی در اواخر دوران بارداری رخ دهد. تورم تدریجی برای بدن زن و بچه مضر نیست اما ممکن است آزارنده باشد.

درمان تورم حین حاملگی چیست؟
تورم ممکن است با خوردن غذاهای سرشار از پتاسیم مثل موز و اجتناب از قهوه و کافئین کاهش یابد. در اینجا چند نکته مفید برای کاهش تورم حین حاملگی ارائه شده است:
از ایستادن بلند مدت اجتناب کنید
در هوای گرم زیاد بیرون نمانید
در حالی که پاها را بالاتر گذاشته اید، استراحت کنید
کفش راحت بپوشید و تا حد امکان از کفش پاشنه بلند اجتناب کنید
ساق و جوراب حمایتی استفاده کنید
از پوشیدن لباس های خیلی تنگ اطراف مچ دست یا مچ پا اجتناب کنید
در استخر استراحت یا شنا کنید
در مناطق متورم از کمپرس سرد استفاده کنید
آب بنوشید تا به تخلیه بدن و کاهش احتباس آب کمک کند
میزان سدیم (نمک) مصرفی خود را کاهش داده و به غذاها نمک اضافی نپاشید

چگونه تورم حین حاملگی را کاهش دهیم؟
تورم حین حاملگی یک فرآیند طبیعی است و به درجات متفاوتی در همه زنان حامله رخ می دهد. کارهای ساده ای می تواند به کاهش تورم و احساس راحتی بیشتر و پیشگیری از تورم کمک کند:
اجتناب از سرپا ماندن بی حرکت طولانی مدت
پوشیدن کفش مناسب و راحت (اجتناب از بند کفش محکم که ممکن است خونرسانی را کاسته و تورم را تشدید کند)
تا حد ممکن بطور متناوب پاها بالا گذاشته شود
مصرف نمک محدود شده و از غذاهای شور اجتناب شود
به پهلوی چپ خوابیده تا به برگشت خون به قلب کمک شود
بطور منظم ورزش کنید، پیاده روی و شنا مناسب است تا گردش خون تقویت شود
اگر لازم است برای مدت طولانی سرپا باشید، سعی کنید تکان بخورید و به اطراف حرکت کنید و بطور منظم وضعیت قرارگیری خود را عوض کنید
جوراب فشاری می تواند به برگشت خون به قلب کمک کند و تورم پا را محدود می کند. ماساژ و رفلکسولوژی نیز برای کاهش تورم و علائم مرتبط مفید است.
حتی اگر تورم شما را آزار می دهد، بخاطر داشته باشید که زیاد آب بنوشید. کافی بودن سطح مایعات بدن برای اجتناب از کم آبی و سالم ماندن بدن در دوران حاملگی ضروری است.

تورم طبیعی است یا غیرطبیعی؟
اکثر زنان حامله در نقطه ای از بارداری خود دچار تورم پنجه و مچ پا می شوند و این یک قضیه کاملا طبیعی است. هرچند مواردی وجود دارد که تورم حاملگی می تواند نشانه یک مشکل جدی باشد.
در صورت بروز هر یک از موارد زیر با پزشک متخصص زنان و زایمان یا مامای خود تماس بگیرید:
در شروع روز تورم داشته یا با استراحت تورم برطرف نشود
صورت یا دستان متورم شود
تورم بیشتر از قبل باشد
این ها می تواند نشانه اخطاری بیماری پره اکلامپسی باشد، که فشار خون بالای ناشی از حاملگی است. این یک اختلال خیلی جدی برای زن و جنین می باشد؛ بنابراین در صورت بروز این نشانه ها با پزشک متخصص زنان و زایمان خود هر چه سریعتر تماس بگیرید. منتظر قرار بعدی خود نباشید.
اگر یکی از پاها از دیگری متورم تر بود، این می تواند نشانه اختلالی جدی در یکی از وریدها باشد از قبیل ترومبوز وریدهای عمقی. در اینصورت نیز سریعا به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
بیشتر تورم ها بخش طبیعی از حاملگی است و معمولا با زایمان برطرف می شود. هرچند اگر نگران هستید، صرفنظر از شدت و مقدار تورم و یا ناچیز بودن آن؛ حتما با پزشک متخصص زنان و زایمان یا مامای خود مشاوره کنید.