عوارض شیردهی به نوزاد، علل و درمان شقاق پستان

برخی از مادران با تولد نوزاد و آغاز شیر دادن به آن دردهایی را در نوک سینه خود احساس می‌کنند و اغلب اوقات گمان می‌کنند که این دردهای شدید بخشی از فرآیند شیر دادن به نوزاد است. اما این دردهای شدید نشان دهنده بروز زخم عمیق در نوک سینه هستند که می‌توانند بسیار ناراحت کننده باشند.

علل شقاق سینه
یکی از شایع‌ترین علل درد نوک پستان در هنگام شیر دهی این است که کودک نوک سینه را با عمق و اندازه کافی به دهانش فرو نمی‌برد. برای یک شیردهی راحت، نوزاد باید تمامی نوک پستان و حتی بخشی از سینه را در دهان خود قرار دهد و نوک سینه در نزدیکی پشت دهان و یا همان در تماس با محل صاف کام قرار بگیرد. این قفل شدن مناسب زمانی مشاهده می‌شود که گونه‌های نوزاد به سینه مادر فشار وارد می‌آورند و بینی او کمی به سمت بیرون از سینه قرار می‌گیرد. البته این شرایط بسته به سینه و نوزاد متفاوت است و باید برای تنظیم موقعیت شرایط مختلف سنجیده شود.

پیشگیری و درمان شقاق سینه
چند روش پیشنهادی برای پیشگیری از زخم‌های نوک سینه وجود دارد که با عمل به آن‌ها می‌توان تا حدودی برای درمان شقاق سینه نیز اقدام کرد. این روش‌ها عبارتند از:
1- اجازه دهید نوزاد خودش را با سینه شما قفل کند
این حالت به نوعی نحوه شیر دادن به نوزاد نیز محسوب می‌شود. اگر مادر در موقعیت آرامی قرار بگیرد و خودش را کمی به سمت نوزاد متمایل نموده و با دستش کمی سر نوزاد را به سمت سینه هدایت کند، نوزاد با وارد کردن ضربات سر خود به سینه مادر قادر به گرفتن نوک سینه خواهد بود. شروع گرفتن بخش بدون درد این ماجراست.
2- برای قرار گیری در یک موقعیت خوب به نوزاد کمک کنید
برخی از نوزادان ممکن است در مرحله اتصال خود دچار مشکل باشند. در چنین حالتی اگر در حالت نشسته قرار دارید باید مطمئن شوید که نوزاد در تماس نزدیک با بدن شما قرار دارد و شکم او با شکم شما در تماس است. می‌توانید دستان یا بازوان خود را پشت شانه‌های او قرار دهید ولی باید دقت کنید که سر او را نگیرید چون او در ابتدا سر خود را به عقب می‌برد تا با ضربه‌ای چانه خود را به سینه بزند. در این حالت نوک سینه به طرف بینی او قرار بگیرد تا او دهان خود را به اندازه کافی باز کرده و با عقب بردن سر بتواند به طور کامل نوک سینه را بگیرد.
3- در صورتی که قفل شدن بصورت تنظیم نشده باشد
برخی از افراد به مادران شیرده توصیه می‌کنند که برای این که نوزاد اولین بار بتواند نوک سینه را بگیرد انگشت خود را در دهان او قرار دهید. اما مشکل این روش این است که این حالت برای کودک بسیار ناخوشایند است. در چنین مواقعی است که لزوم یک قفل شدن مناسب برای پیشگیری از ابتلا به شقاق سینه اهمیت پیدا می‌کند. می‌توانید کمی بیشتر به شانه‌های کودک فشار بیاورید تا او را به خودتان نزدیک‌تر کنید.
4- نشانه‌های گرسنگی اولیه او را بررسی کنید
مادران مبتلا به زخم نوک سینه اغلب تمایل دارند که فاصله‌های زمانی شیردهی افزایش یابد و البته مسلما چنین شرایطی درد آوری قابل درک است. ولی باید به این نکته توجه داشته باشید که یک کودک گرسنه در انتظار شماست که ممکن است اشتیاق او برای خوردن غذا درد بیشتری را در شما ایجاد کند. بنابراین فواصل زمانی گرسنگی او را پیدا کنید و در زمان مقرر به او شیر دهید.

سایر علل زخم نوک سینه
باید به خاطر داشته باشید که اگر چه اکثریت موارد شقاق سینه به دلیل عدم اتصال مناسب سینه با دهان نوزاد می‌باشد ولی دلایل دیگری نیز می‌توانند به دردهای نوک سینه هنگام شیر خوردن دامن بزنند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برفک یک عفونت مخمری که می‌تواند بر روی پوست نوک پستان وجود داشته باشد و به دهان نوزاد منتقل شود.
- عفونت باکتریایی در نوک سینه یا مجاری شیردهی که به نظر می‌رسد یک تاول سفید رنگ کوچک در انتهای نوک سینه وجود داشته باشد.
- سندرم رینود که در آن بعد از شیردهی به علت جریان ضعیف خون، نوک سینه سفید شده و دچار زخم نوک پستان می‌گردد.
- عفونت پستان یا ماستیت یک عفونت بافت سینه است که موجب درد سینه، تورم، گرمی و قرمزی سینه می‌شود. این حالت اغلب در زنان شیرده و هر چند گاهی اوقات این بیماری در زنان غیر شیرده نیز رخ می‌دهد.

توصیه‌های شیردهی برای جلوگیری از زخم سینه
۱- زبان کودک را بررسی کنید
یک کودک با گره زبانی قادر به بالا بردن زبان و یا حرکت دادن نرمال زبان خود نخواهد بود در چنین حالتی او ممکن است نتواند از شیر موجود در سینه بهره‌ای ببرد. با وجود این چنین شرایطی کودک به جای این که نوک سینه را برای مکیدن شیر به سمت خود بکشد با فشار زیاد سر و کام دهانی خود را به سینه هل می‌دهد. این حالت معمولا با درد شدید نوک سینه و آسیب آن همراه خواهد بود. باید دقت کنید که آیا کودک می‌تواند در زمان گریه زبان خود را به سمت بالا هدایت کند یا نه.
۲- از شیر خود برای بهبودی زخم و ترک خوردگی نوک سینه استفاده کنید
سینه را کمی فشار دهید تا کمی شیر از آن تراوش کند سپس آن را به محیط اطراف نوک سینه بمالید و اجازه دهید که در معرض هوای آزاد خشک شود. چنان چه دچار برفک سینه هستید در مورد استفاده از کرم‌های مرطوب کننده احتیاط کنید. این کرم‌ها و مرطوب کننده‌ها می‌توانند محیط رشد این برفک‌ها را گسترش دهند. قبل از شیر دادن به نوزاد می‌توانید کمی کمپرس سرد در محیط نوک اطراف سینه قرار دهید.
۳- از لباس مناسب استفاده کنید
احتمالا بعد از ایجاد زخم در سینه، مادران به این نتیجه می‌رسند که برخورد هر شی با نوک سینه می‌تواند درد و ناراحتی فزاینده‌ای در آن‌ها ایجاد کند در چنین مواردی بهتر است از لباس و پوشش‌های مناسب استفاده شود تا کمترین برخورد با آن‌ها صورت بگیرد.
۴- بعد از شیردهی
سعی کنید بعد از شیردهی ظاهر سینه را از لحاظ قرمزی و یا هر اتفاق ناخوشانید دیگر بررسی کنید. سینه‌ها را با آب تمیز نموده و خشک کنید. اگر خون‌ریزی و درد هنگام شیر دهی شدید و غیر قابل تحمل باشد احتمالا شاید نیاز به توقف شیر دادن نوزاد به مدت 24 تا 48 ساعت گردد.