استرس چگونه باعث ناباروری میشود؟

اینکه آیا استرس به خودی خود می‌تواند باردار شدن را با مشکل روبرو کند یا نه، موضوعی مورد بحث است. نظریه‌ای که تاکنون وجود دارد این است که استرس به تنهایی سبب ناباروری نمی‌شود.
استرس زیاد می‌تواند بر بارداری اثر بگذارد، اما نه به این صورت که موجب مشکلات بلند مدت در باردار شدن شود. مثلا ممکن است شما طی یک ماجرای بیش از اندازه استرس برانگیز، دچار پریود نامنظم شوید یا پریودتان عقب بیفتد، اما موقتی است؛ بنابراین اگر به شما گفته‌اند: «فقط آرام و بیخیال باش، باردار خواهی شد»، باید بدانید که مثلا یک مسافرت به تنهایی قرار نیست ناباروری‌تان را درمان کند.
هر چند به نظر می‌رسد استرس به تنهایی سبب ناباروری نمی‌شود، اما می‌تواند علت رفتار‌های ناسالم و سبک زندگی نادرست بشود و این عادات ناسالم بر باروری اثر می‌گذارند. مثلا وقتی شما استرس دارید ممکن است:

خیلی زیاد یا خیلی کم بخوابید
هیجانی غذا بخورید یا زمان کافی برای غذا خوردن صرف نکنید
فرصت کافی برای ورزش کردن پیدا نکنید یا هنگام ورزش خیلی به خودتان فشار بیاورید
الکل بنوشید
سیگار بکشید یا اگر سیگار را ترک کرده‌اید دوباره سراغش بروید
قهوه زیاد بنوشید، مخصوصا اگر کمبود خواب هم داشته باشید
تمایل‌تان را به رابطه جنسی از دست بدهید

استرس، خواب و باردار شدن چه ارتباطی با هم دارند؟
اگر برنامه‌ی کاری یا سبک زندگی‌تان جوری است که تا دیروقت بیدار می‌مانید و صبح زود هم بیدار می‌شوید، کمبود خواب مداوم می‌تواند بر بدن‌تان اثر بگذارد و در نتیجه بارداری‌تان را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
محققان نشان داده‌اند افرادی که کمتر از ۵ ساعت می‌خوابند بیشتر در معرض چاقی‌اند و چاقی نیز می‌تواند سبب مشکلاتی در باروری شود. کار کردن در شیفت شب نیز می‌تواند بر بارداری اثر بگذارد. پژوهش‌هایی که روی خانم‌های شب کار انجام شد نشان داد کار کردن در شیفت شب، تقریبا نزدیک به روز تخمک گذاری می‌تواند احتمال سقط جنین را افزایش بدهد. ضمنا یافته‌ها حاکی از آن هستند که کار در شیفت شب می‌توانند موجب بی‌نظمی قادگی در برخی از خانم‌ها شود. بی‌نظمی قاعدگی، ریسک فاکتوری برای مشکلات باروری است.
به اندازه کافی خوابیدن در شب و اجتناب از شب کاری در صورت امکان می‌تواند احتمال باردار شدن‌تان را بیشتر کند:
الگوی خواب منظم داشته باشید و به آن پایبند باشید
قبل از خواب ایمیل چک نکنید و اسکرین‌ها را کنار بگذارید
عصر‌ها و شب‌ها کافئین مصرف نکنید
پیش از خواب یک فنجان دمنوش گیاهی بنوشید
اتاق خواب‌تان تاریک و خنک و بدون تلویزیون و ... باشد
ذهن‌تان آشفته است و اجازه نمی‌دهد آرام شوید و بخوابید؟ پس سعی کنید قبل از خواب افکارتان را بنویسید یا کار‌هایی که باید فردا انجام دهید را روی کاغذ بیاورید.

استرس و هیجانی خوردن چگونه می‌تواند به باروری‌تان آسیب بزند؟
وقتی استرس دارید احتمال اینکه در دام تغذیه‌ی ناسالم بیفتید زیاد است. استرس مداوم می‌تواند سبب افزایش وزن شود و افزایش وزن و چاقی نیز منجر به مشکلات باروری خواهند شد.
سعی کنید نوشابه‌های گازدار و هله هوله کمتر مصرف کنید. این توصیه شامل هم خانم‌ها و هم آقایان می‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهند خوردن هله هوله‌های زیاد با ضعف سلامت اسپرم مرتبط است. اگر استرس‌های کاری و خانوادگی و ... باعث می‌شوند هیجانی غذا بخورید یا به عبارتی برای تسکین استرس‌تان سراغ خوردن بروید، پس باید به دنبال راه‌هایی برای توقف این عادت بسیار بد هم باشید.

رژیم‌های لاغری و کاهش وزن چه ارتباطی با ناباروری دارند؟
درست همان طور که زیاد غذای ناسالم خوردن و اضافه وزن داشتن می‌تواند مشکلاتی برای باردار شدن ایجاد کند، کم وزن بودن یا به اندازه کافی نخوردن هم می‌تواند برای باروری‌تان درد سرساز شود. برخی از افراد وقتی تحت فشار زیادی هستند سعی می‌کنند با رژیم گرفتن بر استرس خود غلبه کنند یا اینکه در شرایط استرس برانگیز، اشتهای خود را از دست می‌دهند. در حالت‌های شدیدتر، اختلال خوردن ِ آنورکسیا می‌تواند سیکل قاعدگی را متوقف نماید. پریود نشدن هم به معنی عدم تخمک گذاری است. بدون تخمک گذاری، شما نمی‌توانید باردار شوید.
یک رژیم غذایی متعادل شامل غلات کامل، میوه‌ها و سبزی‌های فراوان، چربی‌های سالم و پروتئین می‌شود و این چیزی است که باید روی آن متمرکز شوید. از رژیم‌های مد روز که بر پایه‌ی حذف و محدودیت‌اند خودداری کنید.

شما باید ورزش کنید، اما نه خیلی زیاد
ورزش به اندازه می‌تواند استرس‌تان را کاهش بدهد و به سلامت بیشتر بدن‌تان کمک کند. ورزش برای کاهش وزن نیز مفید است و اگر لازم است وزن کم کنید، پس دلیل کاملا موجهی برای ورزش کردن دارید. ایده آل این است که همه‌ی ما دست کم ۴۵ دقیقه و دو تا سه بار در هفته ورزش کنیم، اما نکته‌ی مهم، تعادل است.
مطالعه‌ی جالبی به بررسی اثرات ورزش بر نتیجه‌ی IVF پرداخت. این مطالعه که شامل بیش از ۲۰۰۰ زن می‌شد دریافت زنانی که به طور مرتب ورزش می‌کردند، احتمال باروری‌شان نسبت به زنانی که هرگز ورزش نمی‌کردند بیشتر نبوده است. ضمنا این زنان دو برابر بیشتر در معرض عدم موفقیت IVF یا سقط جنین قرار داشتند و سه برابر بیشتر ممکن بود سیکل درمانی‌شان را کنسل کنند.
ضمنا زنانی که گفته بودند به فعالیت‌های هوازی مانند ایروبیک، دو و یا شنا می‌پرداخته‌اند، احتمال موفقیت زایمان‌شان بعد از IVF، ۳۰ درصد کمتر بوده است.
اگر سعی دارید وزن کم کنید، پس شاید لازم باشد چهار ساعت یا بیشتر در هفته ورزش کنید. اما اگر فقط ورزش کردن را دوست دارید، بر اساس این پژوهش‌ها، شاید بهتر باشد از شدت و مدت تمرین‌تان کم کنید. اصلا شاید بهتر باشد کلاس ایروبیک‌تان را با یوگا جایگزین کنید.

قهوه بنوشید، اما کمتر
وقتی در محل کارتان احساس خسته می‌شوید یا استرس دارید، یک فنجان قهوه می‌تواند کمی حال‌تان را جا بیاورد و خواب آلودگی بعد ازظهرتان را رفع کند. اما آیا می‌دانید که کافئین هم بر بارداری‌تان اثر می‌گذارد؟ مطالعه‌ای نشان داده مصرف زیاد قهوه می‌تواند تاثیر منفی بر باروری‌تان بگذارد، مخصوصا اگر در حال حاضر دچار مشکلات باروری باشید. محققان دریافتند نوشیدن چهار فنجان یا بیشتر قهوه در روز، احتمال باروری را تا ۲۶ درصد کاهش داده بود؛ بنابراین اگر قصد بارداری دارید، چهار فنجان قهوه در روز، زیاد تلقی می‌شود.
بیشتر پژوهشگران می‌گویند باید کمتر از ۳۰۰ میلی گرم در روز کافئین مصرف کنید که چیزی حدود دو تا سه فنجان قهوه خواهد شد. برخی مطالعات نیز دریافته‌اند میان سقط جنین و نوشیدن قهوه، احتمالا ارتباطی وجود دارد.

سیگار به نفع قدرت باروری‌تان نیست
اگر شما یا همسرتان سیگار می‌کشید باید بدانید که سیگار کشیدن تاثیر منفی بزرگی بر قدرت باروری‌تان می‌گذارد. در زنان، سیگار کشیدن سبب افزایش احتمال انسداد لوله‌های فالوپ، سرطان دهانه رحم، آسیب به تخمک‌ها در تخمدان‌ها و همچنین افزایش ریسک سقط جنین می‌شود. البته تمام مضرات سیگار برای سلامتی را نیز در نظر بگیرد.
وقتی یکی از زوجین سیگار می‌کشد، قدرت باروری‌شان افت می‌کند و در صورت بارداری، سلامت جنین نیز به خطر می‌افتد. پس پیش از اینکه تصمیم به بارداری بگیرید، حتما اول سیگار را ترک کنید.

وقتی که استرس، مانع روابط جنسی و باروری می‌شود
رابطه جنسی می‌تواند تسکین دهنده‌ی استرس باشد و می‌توانید آن را یکی از روش‌های آرام شدن در پایان روز بدانید. اما مشغله‌های زیاد کار و زندگی باعث احساس خستگی و ناتوانی می‌شود، در نتیجه پیدا کردن فرصتی مناسب برای فعالیت‌های جنسی واقعا سخت خواهد شد. یک زندگی پُر از استرس می‌تواند میل جنسی‌تان را کاهش بدهد و حال و حوصله‌ی رابطه‌ی جنسی را از شما بگیرد. نیازی به گفتن نیست که اگر قصد دارید باردار شوید پس باید رابطه جنسی داشته باشید. اما برخی از زوج‌ها تصور می‌کنند رابطه جنسی یک یا دو بار در ماه کافیست، در صورتی که اینطور نیست.
از سویی دیگر، ناباروری نیز بر زندگی جنسی‌تان اثر می‌گذارد و می‌تواند میل جنسی‌تان را کاهش بدهد و در مردان می‌تواند سبب ناتوانی جنسی بشود. نسبت به رابطه جنسی طبق برنامه و در روز‌های تخمک گذاری وسواس به خرج ندهید و فقط سعی کنید چند بار در هفته رابطه جنسی داشته باشید. اگر استرس و مشغله‌ها و مسئولیت‌ها مانعی برای رابطه جنسی‌تان هستند و شما و همسرتان شب‌ها آنقدر خسته‌اید که فقط به خواب فکر می‌کنید، می‌توانید صبح‌ها قبل از رفتن به سر کار، فعالیت جنسی داشته باشید.

کلام آخر
پس می‌بینید که استرس به خودی خود علت ناباروری‌تان نمی‌تواند باشد، اما می‌تواند در سبک زندگی‌تان اثری بگذارد که باردار شدن‌تان را با مشکل مواجه کند. ضمنا خود ناباروری هم به تنهایی استرس و اضطراب ایجاد می‌کند. اگر احساس آرامش نمی‌کنید و اغلب آشفته‌اید، از یک درمانگر کمک بگیرید. روان درمانی شاید کمک‌تان نکند باردار شوید، اما مطمئنا می‌تواند سطح اضطراب و استرس‌تان را کاهش بدهد و این امکان را برای‌تان فراهم کند که از یک زندگی سالم‌تر و شادتر لذت ببرید و سبک زندگی‌تان را بهتر کنید