رفتار والدین با کودکان، سخت گیر باشیم یا بیخیال؟

رفتار والدین در برابر کودکان تابعی از توقعات و خواسته‌ های کودک است، اینکه والدین در چه شرایطی بتوانند رفتار حمایت‌ گری یا منفعلانه در برابر خواسته‌ های کودک انجام دهند، آنها را در دو راهی حمایت و عدم حمایت از کودکان قرار می‌دهد.
سختگیر بودن یا کودک را به حال خود رها کردن در موضوع تربیت کودکان از آن دست مواردی است که همیشه ذهن والدین و مخصوصا مادران را با خود درگیر می‌کند، اینکه مادران در چه شرایطی بخواهند یا بتوانند نقش حمایت‌گری از کودک داشته باشند یا چه وقت بخواهند در برابر کارها و رفتار کودک رفتار منفعلانه داشته وبا قاطعیت با او برخورد کنند، آنها را در دو راهی حمایت و عدم حمایت از کودکان قرار می‌دهد.
وقتی قاطعیت کلام والدین در برخوردی که از خود نشان می‌دهند با هم متناقض باشد، از این رو کودکان وقتی چنین رفتارهایی را مشاهده می‌کنند در دفعات بعدی نسبت به درستی و تصمیم‌گیری والدین واکنش‌های متفاوتی انجام می‌دهند.
دقیق بودن والدین و ایجاد روش‌ها و راهکارهای درست یکی از اصول مهم تربیتی است، همان طور که تشویق و تحسین در ایجاد انگیزه و سوق دادن کودک به کارها و وظایف محوله خوب است، به همان نسبت قاطعیت در کلام و رفتار والدین نیز می‌تواند در روند تربیتی کودک مفید باشد.
روان‌شناسان کودک وجود قاطعیت در رفتار والدین را یکی از ابزارهای مهم برای اعمال نفوذ در درون کودک عنوان می‌کنند.
فاطمه رضایی، روان‌شناس خانواده، موضوع تربیت کودک را فرایندی همچون تحمیل الزامات ، قوانین و قیودی دانست که برخی از کودکان بدون هیچ مقاومتی آن الزامات و قوانین را می‌پذیرند و برخی از کودکان از آن فراری هستند عنوان کرد.
وی معتقد است: اگر کودکان این الزامات و قیود را بپذیرند نقش زیادی در رشد شخصیت کودک دارد.

کودکان متوقع در برابر والدین
رضایی با ذکر مثال‌هایی از رفتار کودکان ادامه داد: همه ما شاهد یک سری رفتارهای خاص از سوی کودک هستیم، آنها خواسته‌ها و انتظاراتی دارند به عنوان مثال برای به‌دست آوردن یک چیز به شدت گریه کرده یا پاهای خود را بر زمین می‌کوبند و اصرار دارند. والدین باید توجه داشته باشند اگر در مقابل رفتارهای این چنینی کودک هیچ مقاومتی صورت نگیرد و والدین هر چه زودتر تسلیم شوند، باعث می‌گردند دامنه توقعات کودک افزایش پیدا کرده و متوقع‌تر شوند.
روان‌شناس خانواده در این مورد به والدین توصیه کرد: با قاطعیت تمام مقابل این نوع از خواسته کودک بایستند تا کودک از ابزار گریه یا پرتاب کردن اشیاء یا پای بر زمین کوبیدن برای رفع خواسته‌های درست یا اشتباه خود استفاده نکند.

قاطعیت والدین واکنش منفی یا مثبت
قاطعیت والدین در چنین لحظاتی این پیام را به کودک می‌دهد که او یک کودکی نیست که به حال خود رها شده باشد و والدین در برابر خواسته‌های او مقاومتی نمی‌کنند.با قاطعیت والدین است که کودک می‌آموزد هر رفتاری موجب واکنش مثبت یا منفی از سوی والدین می‌شود.
رضایی با اشاره به اینکه باید مرز بین قاطعیت و بی‌اعتنایی به کودک از هم جدا شود، افزود: گاهی اوقات والدین مرز بین حمایت از کودک و رفتارهای قاطعانه، حمایت‌گری یا بی‌توجهی به کودک را فراموش می‌کنند و با هم‌دیگر در اتخاد یک روش تربیتی واحد توافق نداشته و با همدیگر هماهنگ و همسو نیستند.

پدر و مادرها با همدیگر هماهنگ باشند
در برخی موارد مشاهده می‌شود پدر رفتار قاطعانه‌ای در برخورد با خواسته‌های معقول یا غیرمعقول کودک دارد ولی مادر نقش حمایت‌گری داشته و اصرار دارد پدر خواسته‌های کودک را اجابت کند و البته عکس این قضیه نیز صادق است.
بروز چنین رفتارهای ناهماهنگی ممکن است به سوءبرداشت‌ها و سوءتدبیرها از طرف کودک منجر شود و در نتیجه بهتر است پدر و مادرها ضمن داشتن قاطعیت و اقتدار بنا به تشخیص ضرورت‌ها رفتاری متعادل در برخورد با کودک داشته باشند.

تک فرزندی آفت تربیت صحیح کودکان
وی، معتقد است تک فرزندی آفت تربیت صحیح کودکان است.اگر والدین هم بخواهند در برابر کودک قاطعیت و مقاومت داشته باشند و در برابر خواسته‌ها و انتظارات او سر تسلیم و تعظیم فرود نیاورند، عرف حاکم بر جامعه آنها را به سمتی سوق می‌دهد که ناخودآگاه هر چه از دل و زبان کودک بیرون می‌آید در اسرع وقت و بدون هیچ بهانه‌ای برایش فراهم می‌کنند و استدلالشان این است که فرزند دیگری نداریم و برای همین تمام سرمایه‌گذاری‌ها روی همین یک فرزند خلاصه می‌شود.
رضایی ادامه داد: گاهی اوقات کودکان خواسته‌هایی دارند که متناسب با سن آنها نیست اگر والدین در برابر این نوع از خواسته‌های کودک مقاومت کنند، کودک یاد می‌گیرد مخالفت والدین با درخواست و نیاز کودک بنا به علل و دلایل مختلف صورت می‌گیرد و اگر والدین درخواست کودک را در شرایط زمانی و مکانی بهتر برای او انجام دهند، کودک می‌آموزد که هر آنچه والدین برایش در نظر گرفته‌اند بهتر است، بنابراین حس اعتماد کودک به والدین بیشتر می‌شود و کودک روی تصمیم‌ها و انتخاب‌های والدین خود علاقمندی بیشتری نشان می‌دهد.
همچنین بهتر است والدین مختصر و مفید دلایل مخالفت خود را برای قاطعیت و انجام ندادن خواسته کودک با وی مطرح کنند.
وی با اشاره به برداشت‌های ذهنی کودک از والدین اظهار داشت: گاهی اوقات والدین تصور می‌کنند اگر در مقابل خواسته‌های کودک مقاومت کنند در ذهن کودک به یک پدر و مادر بی‌عاطفه تبدیل شده‌اند که کودک خود را دوست ندارد در حالی که این تصور اشتباهی است که والدین خود را با آن درگیر می‌کنند.
روان‌شناس خانواده با بیان اینکه انتخاب شیوه‌های تربیتی در برخورد با کودکان از سوی پدر و مادرها باید با هماهنگی همدیگر انجام شود، افزود: متاسفانه بسیاری از والدین وظیفه تربیت و برخورد با کودکان و نوجوانان را تنها وظیفه مادر می‌دانند و پدر را به عنوان تامین‌کننده مالی موظف می‌دانند در حالی که چنین موضوعی صحت ندارد، نداشتن الگوی واحد در روش تربیتی همسوی والدین با همدیگر نتیجه مطلوب و مساعدی به همراه ندارد.
توجه به این موضوع که قاطعیت والدین در کنار استقلال دادن به کودک می‌تواند اعتماد دو طرفه بین آنها را افزایش دهد، موجب می‌شود والدین کنترل بهتری روی اوضاع داشته و مراقبت‌های بیشتری نیز انجام دهند البته نباید فراموش کرد قاطعیت و جدی بودن والدین هم برای فرزندان خود به معنای تحکم و اعمال زور و ترس نیست بلکه به منزله کنترل و مدیریت والدین در منزل و آموختن مباحث نظم، انضباط و احترام است.
روان‌شناس خانواده با اشاره به رفتار والدین‌های والدین در مواجهه با کودکان ادامه داد: همه می‌دانیم که هیچ چیزی جای عاطفه و محبت مادر و فرزندی را نمی‌گیرد و خیلی وقت‌ها رابطه محبت‌آمیز مادر و پدر باعث می‌شود که آنها در برابر خواسته‌های کودک انعطاف‌پذیر شده و خیلی زود صحنه را خالی می‌کنند.
در واقع این والدین با نوع رفتار خود مسوولیت‌ پذیری کودک را از بین برده و با ترحم نابجا و حمایت‌گری افراطی خود باعث می‌شوند کودک در شرایط زمانی و مکانی رفتار غیر قابل پیش‌بینی از خود بروز داده و باعث سرافکندگی والدین شوند.