درمان جفت سر راهی، چطور ممکن است؟

جفت سرراهی زمانی ایجاد می‌شود که جفت نوزاد به طور جزئی یا کامل کل دهانه رحم مادر -خروجی رحم - را در بر گرفته و مسدود کرده باشد. جفت سرراهی ممکن است باعث بروز خونریزی شدید در دوران بارداری و زایمان شود. اگر شما جفت سرراهی دارید احتمال خونریزی در دوران بارداری و زایمان شما زیاد است. پزشک ممکن است به شما توصیه نماید که از انجام فعالیت‌هایی که باعث انقباض می‌شوند مانند رابطه جنسی، دوش گرفتن، استفاده از تامپون یا مشارکت در فعالیت‌هایی که احتمال خونریزی را افزایش می‌دهند مانند دویدن و پریدن خودداری کنید. در صورتی که جفت سرراهی جذب نشد، شما باید برای زایمان تحت سزارین قرار گیرید.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما در دومین و سومین سه‌ماهه بارداری خود، خونریزی واژینال دارید باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. اگر خونریزی شما شدید باشد باید تحت مراقبت‌های فوری پزشکی قرار گیرید.

جفت سرراهی
اگر شما جفت سرراهی دارید بدان معنا است که جفت به طور غیرعادی در پایین رحم قرار گرفته است و در نتیجه دهانه رحم را پوشانده است. جفت ارگانی شبیه به پن‌کیک است که به طور عادی در نزدیکی بالای رحم قرار دارد و جنین را با مواد مغذی از طریق بند ناف تغذیه می‌کند. اگر شما در اوایل دوران بارداری متوجه وجود جفت شدید نشان‌دهنده وجود مشکلی نیست اما اگر این جفت در ادامه دوران بارداری باعث انسداد دهانه رحم شده ممکن است باعث خونریزی شود و عوارض دیگری به وجود آورد که شما مجبور به زایمان زودرس شوید. اگر در زمان زایمان هنوز جفت سرراهی وجود داشت شما باید تحت سزارین قرار گیرید. اگر جفت باعث انسداد دهانه رحم شده باشد به آن جفت کامل یا جفت کلی گفته می‌شود. اگر سمت راست دهانه رحم را مسدود کرده باشد به آن جفت حاشیه‌ای گفته می‌شود (ممکن است به آن جفت جزئی نیز گفته شود که به جفتی اشاره دارد که قسمت از دهانه رحم را گرفته و باعث اتساع آن شده است). اگر لبه جفت دو سانتی‌متری دهانه رحم قرار گرفته باشد اما آن را نپوشانده باشد به آن جفت قرارگرفته در کف گفته می‌شود. محل جفت در میانه دوران بارداری به کمک سونوگرافی مشخص می‌شود (معمولاً بین هفته‌های ۱۶ تا ۲۰ ام) و در صورت لزوم در ادامه بارداری نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد.

دلایل جفت سرراهی در بارداری
علت اصلی ایجاد جفت سرراهی هنوز مشخص نیست. جفت سرراهی معمولاً در زنانی با شرایط زیر دیده می‌شود:
قبلاً بچه‌دار شده‌اند
اسکارهایی مانند جای جراحی‌های قبلی نظیر سزارین، برداشت فیبروئید رحمی و اتساع و کورتاژ دارند
در بارداری‌های قبلی جفت سرراهی داشته‌اند
سن آنها بیش از ۳۵ سال است
سیگار می‌کشند
کوکائین مصرف می‌کنند

علامت وجود جفت سرراهی
خونریزی واژینال به رنگ قرمز کمرنگ بدون درد در نیمه دوم بارداری علامت اصلی وجود جفت سرراهی است. برخی زنان ممکن است دچار انقباضات نیز شوند. اگر وجود جفت سرراهی در اوایل دوران بارداری خانمی تشخیص داده شد احتمالاً رفع می‌شود. با رشد رحم احتمالاً فاصله بین دهانه رحم و جفت افزایش می‌یابد. هر چه جفت دهانه رحم را بیشتر ببندد و هر چه دیرتر تشخیص داده شود احتمال رفع آن کاهش می‌یابد.

عوارض و خطرات جفت سرراهی جنین
اگر شما جفت سرراهی دارید، پزشک برای کاهش بروز عوارض خطرناک باید شما و جنین را تحت نظارت قرار دهد. برخی از عوارض مهم و جدی وجود جفت سرراهی عبارتند از:
خونریزی: خونریزی شدید واژینال (هموراژ) در زمان زایمان یا در اولین ساعت پس از زایمان ممکن است مهلک باشد.
زایمان زودرس: خونریزی شدید ممکن است نیاز به سزارین فوری و قبل از زمان مقرر تولد داشته باشد.

آماده شدن برای مراجعه به پزشک
اگر از بارداری شما بیش از ۱۲ هفته می‌گذرد و شما دچار خونریزی واژینال شده‌اید با پزشک خود تماس بگیرید. وی ممکن است انجام مراقبت‌های فوری پزشکی را به شما توصیه کند که به علائم، سابقه پزشکی و مدت زمان باقیمانده از دوران بارداری شما بستگی دارد.

شما چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
قبل از مراجعه به پزشک می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:
از محدودیت‌های قبل از ملاقات با پزشک بپرسید. در بیشتر موارد، اگر وجود جفت سرراهی برای شما تشخیص داده شده باشد، معاینه شما سریع انجام می‌شود. اگر مراجعه شما به پزشک تأخیر دارد در مورد فعالیت‌هایی که باید در این مدت محدود شوند از پزشک سؤال بپرسید.
یکی از اعضای خانواده یا دوستان را همراه خود ببرید. این فرد می‌تواند به شما در جمع‌آوری و یادآوری اطلاعات کمک کند.
سؤالات خود را یادداشت کنید. داشتن لیستی از پرسش‌ها به شما کمک می‌کند تا از زمان ملاقات خود با پزشک استفاده بیشتری ببرید. برخی سؤالات اساسی در مورد جفت سرراهی عبارتند از:
در صورت وجود جفت سرراهی، احتمال رفع شدن خودبه‌خود آن چقدر است؟
چگونه می‌توانم خونریزی را کنترل کنم؟
در ادامه دوران بارداری به چه مراقبت‌هایی نیاز دارم؟
محدودیت‌های فعالیتی من چیست؟ و به چه مدت باید این محدودیت‌ها را رعایت کنم؟
علائم و نشانه‌های که باید در صورت مشاهده فوراً با شما تماس بگیرم کدامند؟
در صورت دیدن چه علائم و نشانه‌هایی باید بلادرنگ به بیمارستان مراجعه کنم؟
آیا می‌توانم زایمان طبیعی داشته باشم؟
آیا ابتلا به این بیماری باعث وجود خطرات احتمالی در بارداری‌های آتی من می‌شود؟

چه انتظاری باید از پزشک داشت؟
پزشک احتمالاً سؤالاتی از شما می‌پرسد که برخی از آنها عبارتند از:
چه موقع متوجه خونریزی واژینال شدید؟
آیا فقط یک مرتبه دچار خونریزی شده‌اید یا خونریزی به طور مقطعی ادامه داشته است؟
آیا خونریزی شما شدید بوده است؟
آیا خونریزی با درد و انقباض همراه بوده است؟
آیا شما بارداری دیگری داشته‌اید؟
آیا شما جراحی‌های رحمی مانند سزارین، برداشتن فیبروئید یا اتساع و کورتاژ پس از سقط جنین داشته‌اید؟
آیا سیگار می‌کشید؟ چقدر؟
فاصله محل زندگی شما تا بیمارستان چقدر است؟
در صورت نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی چه مدت طول می‌کشد تا به بیمارستان برسید؟ (زمان رسیدگی به بچه‌های دیگر و رفت و آمد را هم محاسبه کنید)
آیا در صورت نیاز به استراحت مطلق، کسی هست که به شما کمک کرده و از شما مراقبت نماید؟

تشخیص جفت سرراهی
جفت سرراهی از طریق سونوگرافی یا در خلال مراجعات دوره‌ای به پزشک یا پس از بروز خونریزی‌های واژینال مشخص می‌شود. بیشتر موارد ایجاد جفت سرراهی در خلال سونوگرافی سه‌ماهه دوم بارداری تشخیص داده می‌شوند. برای تشخیص، هم از سونوگرافی شکم و هم سونوگرافی ترانس واژینال که با دستگاهی مخصوص که داخل واژن قرار داده می‌شود، استفاده می‌گردد. پزشک یک مبدل در واژن قرار می‌دهد تا جفت آسیب ندیده و باعث بروز خونریزی نشود. اگر پزشک به وجود جفت سرراهی مشکوک باشد از انجام آزمایش‌های واژینال معمول خودداری می‌کند زیرا احتمال بروز خونریزی‌های شدید وجود خواهد داشت. ممکن است برای بررسی محل دقیق قرار گرفتن جفت سرراهی و یا بررسی شرایط رفع آن نیاز به انجام سونوگرافی‌های دیگر نیز باشد.

درمان جفت سرراهی
هیچ نوع روش درمانی دارویی یا جراحی برای درمان جفت سرراهی وجود ندارد اما روش‌های مختلفی برای کنترل خونریزی ناشی از وجود جفت سرراهی وجود دارد. کنترل خونریزی به عوامل مختلفی بستگی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
میزان خونریزی
آیا خونریزی متوقف شده است
چه مدت از زمان بارداری شما باقی مانده است
سلامت شما
سلامت جنین
وضعیت و محل جفت و جنین
اگر جفت سرراهی در دوران بارداری رفع نشود، هدف از درمان نزدیک کردن زمان زایمان به زمان طبیعی و مقرر آن است. تقریباً همه زنانی که جفت سرراهی جذب نشده دارند باید زایمان خود را تحت عمل سزارین انجام دهند.

برای خونریزی کم یا عدم خونریزی
پزشک به شما توصیه می‌کند که استراحت کنید بدان معنی که از انجام فعالیت‌هایی که باعث تشدید خونریزی می‌شوند مانند رابطه جنسی و ورزش کردن خودداری کنید. اگر خونریزی شروع شد باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. اگر خونریزی ادامه یافت یا تشدید شد باید بلافاصله به بیمارستان مراجعه کنید. اگر جفت در کف قرار داشت اما باعث انسداد دهانه رحم نشده بود شما قادر خواهید به طور طبیعی زایمان کنید. پزشک در مورد روش‌های مختلف با شما صحبت خواهد کرد.

برای خونریزی‌های شدید
در صورت بروز خونریزی شدید باید بلافاصله به نزدیک‌ترین مرکز مراقبت‌های فوری پزشکی مراجعه کنید. خونریزی شدید ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشد. پزشک ممکن است دستور انجام سزارین را بدهد تا کودک سالم متولد شود که بهترین حالت آن این است که ۳۶ هفته از بارداری گذشته باشد. به هر حال، در صورتی که خونریزی شما شدید و مستمر باشد یا شما خونریزی‌های متعددی داشته باشید ممکن است انجام زایمان زودرس ضرورت یابد. اگر قبل از هفته ۳۷ ام مجبور به زایمان شوید ممکن است پزشک برای این که ریه‌های نوزاد رشد کرده و کامل‌تر شود برای شما داروهای کورتیکواستروئیدی تجویز نماید.

برای خونریزی‌هایی که قطع نمی‌شوند
اگر خونریزی شما قابل کنترل نیست یا نوزاد تحت فشار است احتمالاً شما باید بلافاصله تحت عمل سزارین قرار گیرید حتی اگر نوزاد زودرس باشد.
مقابله و حمایت
اگر شما جفت سرراهی داشته باشید باید در مورد بیماری‌هایی که ممکن است بر شما، نوزاد یا خانواده شما تأثیر داشته باشند آگاه باشید. برخی از روش‌هایی که به شما برای مقابله با این عارضه کمک می‌کند عبارتند از:
آگاهی در مورد جفت سرراهی. داشتن اطلاعات در مورد بیماری می‌تواند به غلبه بر ترس کمک کند. با پزشک خود صحبت کنید، خودتان تحقیق کنید و با زنان دیگری که جفت سرراهی داشته‌اند ارتباط برقرار کنید.
برای انجام عمل سزارین آماده باشید. وجود جفت سرراهی یک مانع برای زایمان طبیعی است. به یاد داشته باشید که سلامت نوزاد شما از روش زایمان به مراتب مهم‌تر است.
استراحت کنید. با این که شما بستری نیستید اما باید بر خود آسان بگیرید. روز خود را با برنامه‌ریزی در مورد نوزادی که قرار است به زودی متولد شود پر کنید. در مورد مراقبت از نوزادان یا خرید لوازم نوزادان هم به صورت آنلاین و هم به صورت تلفنی مطالعه کنید. از زمان خود برای تنظیم یادداشت‌های قدردانی یا انجام کارهای دیگر استفاده کنید.
مراقب خودتان باشید. اطراف خود را با اشیائی که با آنها راحت هستید مانند کتاب‌های خوب یا موزیک مورد علاقه خود پر کنید. به شریک زندگی، دوستان و عزیزان خود بگویید چگونه به شما کمک کنند مثلاً به آنها بگویید که به دیدن شما بیایند یا غذای مورد علاقه شما را برایتان بپزند.

سؤالات رایج
اگر در گذشته جفت سرراهی داشته‌اید آیا احتمال ایجاد دوباره آن وجود دارد؟
اگر شما در بارداری‌های قبلی خود جفت سرراهی داشته‌اید ۲ تا ۳ درصد احتمال ایجاد دوباره آن افزایش می‌یابد.
چگونه می‌توان احتمال ایجاد جفت سرراهی را کاهش داد؟
ممکن است شما با عدم استعمال دخانیات و عدم مصرف کوکائین به کاهش این احتمال کمک کنید. همچنین در صورتی که عمل سزارین را فقط در مواردی که از نظر پزشکی ضروری است انجام دهید احتمال ایجاد جفت سرراهی در بارداری‌های بعدی شما کاهش می‌یابد. اگر بارداری سالمی داشته باشید و دلیل پزشکی برای انجام عمل سزارین وجود نداشته باشد بهتر است زایمان خود را به طور طبیعی انجام دهید. هر چه بیشتر تحت عمل سزارین قرار گیرید احتمال ایجاد جفت سرراهی بیشتر می‌شود.
ایجاد جفت سرراهی چقدر شیوع دارد؟
از هر ۲۰۰ زن ممکن است یکی از آنها در سه‌ماهه سوم بارداری جفت سرراهی داشته باشد.