درباره جفت سر راهی، همه چیز را بدانید

جفت سرراهی یا جفت لاولینگ (Low-Lying) زمانی رخ می دهد که در اواخر دوران بارداری جفت تمام دهانه رحم یا بخشی از آن را بپوشاند، این وضعیت می تواند منجر به خونریزی شود. در ادامه پیرامون این موضوعات مطالعه خواهید کرد: جفت سرراهی چیست؟، علائم و نشانه های پایین بودن جفت، عواملی که احتمال جفت سرراهی را افزایش می دهند، تشخیص جفت سرراهی، انواع جفت سرراهی، درمان جفت سرراهی، خطرات و عوارض جفت سرراهی.

جفت سرراهی چیست؟
جفت اندامی است که در رحم زن در دوران بارداری تشکیل می شود. این اندام کیسه مانند، غذا و اکسیژن را برای رشد جنین فراهم می آورد. همچنین مواد زائد در خون کودک را خارج می کند. جفت پس از تولد نوزاد از بدن خارج می شود. در دوران بارداری با کشیده شدن و رشد رحم، جفت حرکت می کند. پایین بودن موقعیت جفت در اوایل بارداری طبیعی است، با پیشرفت حاملگی معمولا جفت به سمت بالا کشیده می شود. تا سه ماهه سوم، جفت باید در نزدیکی بالای رحم رسیده باشد. این شرایط اجازه می دهد تا نوزاد در هنگام زایمان بتواند از دهانه رحم که در قسمت انتهایی آن است خارج شود. اگر جفت در ماه های آخر بارداری تمام یا بخشی از دهانه رحم را بپوشاند به عنوان جفت سرراهی یا پایین شناخته می شود. خانم های باردار با این شرایط نیازمند استراحت هستند.

علائم و نشانه های پایین بودن جفت
علامت اصلی این مشکل لکه بینی یا خونریزی شدید واژینال می باشد. در صورت بروز هر یک از علائم زیر فورا به پزشک مراجعه نمایید:
- گرفتگی یا دردهای شدید
- خونریزی شروع و سپس متوقف می گردد و این اتفاق در روزها یا هفته های بعد مجدد رخ می دهد
- خونریزی بعد از مقاربت
- خونریزی در نیمه دوم بارداری

عواملی که احتمال جفت سرراهی را افزایش می دهند
- موقعیت قرارگیری غیر معمول جنین به صورت بریچ (جنین با پا یا باسن از رحم خارج می شود) یا عرضی (دراز کشیده به صورت افقی در رحم)
- سابقه جراحی های مرتبط را رحم از جمله سزارین، برداشتن فیبروم های رحمی، کورتاژ و ...
- بارداری دو یا چند قلو
- بزرگ بودن جفت
- شکل غیر طبیعی رحم
- سابقه زایمان
- سابقه جفت سرراهی
- سن بالای 35 سال
- کشیدن سیگار

تشخیص جفت سرراهی
معمولا اولین علائم پایین بودن جفت از طریق سونوگرافی در هفته ۲۰ بارداری مشخص می گردد. البته مشاهده علائم اولیه دلیلی برای نگرانی نیست زیرا نیمه اول بارداری جفت اغلب در قسمت پایین رحم قرار دارد و به مرور خودش را بالا می کشد. در صورت بروز هرگونه خونریزی در نیمه دوم بارداری باید به پزشک مراجعه کنید تا با استفاده از یکی از روش های زیر بررسی های لازم صورت گیرد:
سونوگرافی واژینال
پزشک یک پروب را به داخل واژن می فرستد تا نمای داخلی کانال زایمان و دهانه رحم مشاهده گردد. این روش دقیق ترین راه برای تشخیص جفت سرراهی است.
سونوگرافی شکمی
پزشک روی شکم شما ژل می ریزد و یک دستگاه به نام مبدل را روی شکم حرکت می دهد تا امواج صوتی، تصویری را بر روی مانیتور نمایش دهد.
MRI
این اسکن تصویر به تعیین محل جفت کمک می کند.

انواع جفت سرراهی
جفت سرراهی بر حسب شدت به ۴ نوع تقسیم می شود. هر کدام از این حالت ها اثرگذاری خود را دارند و نوع درمان و زایمان را مشخص می کنند:
جفت سرراهی جزئی (Partial)
جفت تنها قسمتی از دهانه رحم را می پوشاند. در این حالت زایمان طبیعی همچنان امکان پذیر است.
جفت لاولینگ (Low-Lying)
به جفت پایین در اوایل تا اواسط بارداری جفت لاولینگ گفته می شود. جفت در لبه دهانه رحم قرار دارد و احتمال انجام زایمان به صورت طبیعی زیاد است.
جفت مارژینال (Marginal)
جفت در انتهای رحم شروع به رشد می کند. جفت به دهانه رحم فشار می آورد اما آن را نمی پوشاند. جفت به صورت لب به لب با دهانه رحم قرار دارد. زایمان طبیعی با وجود اینکه ممکن است خونریزی زیاد باشد، همچنان بی خطر می باشد.
جفت سرراهی کامل (Major or Compet)
در این حالت جفت به طور کامل دهانه رحم را می پوشاند. به طور معمول زایمان سزارین پیشنهاد می شود و در موارد شدید ممکن است منجر به زایمان زودرس شود.

درمان جفت سرراهی
پزشک بر اساس بررسی موارد زیر نوع درمان را مشخص می کند:
- میزان خونریزی
- سن بارداری
- سلامتی کودک
- موقعیت جفت و جنین
مهم ترین عامل در مورد نحوه درمان این بیماری، میزان خونریزی مادر است:
خونریزی خفیف یا بدون خونریزی
در صورت پایین بودن جفت و خونریزی خیلی خفیف یا بدون خونریزی پزشک استراحت را به شما پیشنهاد می دهد. استراحت در این زمان عدم برخاستن به جز در مواقع لزوم می باشد. همچنین از داشتن رابطه جنسی خودداری کنید. هر زمان دچار خونریزی گشتید فوری به پزشک مراجعه نمایید.
خونریزی شدید
در صورتی که خونریزی شما شدید باشد ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید. بسته به میزان خونی که از دست داده اید ممکن است نیاز به تزریق خون باشد. همچنین داروهایی جهت جلوگیری از زایمان زودرس تجویز می گردد. پزشک تلاش می کند تا هفته 36 از زایمان زودرس جلوگیری کند و بعد از آن سزارین انجام دهد، اگر بر اساس شرایط ناچار به زایمان زودرس باشید پزشک برای سرعت بخشیدن به رشد ریه های کودک آمپول های کورتیکواستروئید تجویز می کند.
خونریزی غیر قابل کنترل
در این مورد لازم است به صورت اضطراری سزارین انجام شود.

خطرات و عوارض جفت سرراهی
در حین زایمان، دهانه رحم باز می شود تا نوزاد بتواند از کانال زایمانی خارج شود. اگر جفت دهانه رحم را پوشانده باشد با باز شدن دهانه رحم جدا شده و منجر به خونریزی داخلی می شود و این موضوع نیاز به سزارین اضطراری دارد. در این شرایط حتی اگر نوزاد نارس باشد زایمان انجام می شود زیرا در صورت عدم اقدام، خونریزی می تواند منجر به مرگ مادر گردد. در شرایط جفت سرراهی زایمان طبیعی خطراتی را برای مادر ایجاد می کند، ممکن است در حین زایمان یا در چند ساعت اول خونریزی شدید ایجاد گردد.