علت ناباروری در زنان، تقصیر عملکرد زناشویی آن‌هاست؟

کژکاری جنسی، یکی از مشکلات شایع در زوج‌های ایرانی است که روابط آن‌ها را با مسائل گوناگونی مواجه می‌سازد. محققین ایرانی، برای ارزیابی دقیق‌تر این مشکل بالأخص در زوجین نابارور، نتایج پژوهشی را در نشریه انگلیسی‌زبان جهاد دانشگاهی منتشر کرده‌اند.
ناباروری بر سلامت هیجانی، کیفیت زندگی و رابطه جنسی زوجین اثرات منفی دارد. این مشکل در زنان نسبت به مردان تأثیر بیشتری روی رفتار روانی جنسی دارد. عملکرد جنسی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های کیفیت زندگی و سلامت اجتماعی است. شیوع مشکلات جنسی در زنان ایرانی حدود 32 درصد و در بین مردان ایرانی حدود 18 درصد تخمین زده شده است. ولی پژوهش‌های بسیاری گزارش داده‌اند که کژکاری جنسی در میان زنان نابارور شایع‌تر است. این‌گونه کژکاری ها، حوزه‌های زیادی دارند. شیوع کژکاری جنسی یا اصطلاحاً FSD بین جمعیت‌ها متفاوت است و تحت تأثیر عوامل پزشکی، روانشناختی، اقتصادی-اجتماعی، فرهنگی و قومی قرار دارد.
عملکرد جنسی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های کیفیت زندگی و سلامت اجتماعی است. شیوع مشکلات جنسی در زنان ایرانی حدود ۳۲ درصد و در بین مردان ایرانی حدود ۱۸ درصد تخمین زده شده است.
انواع کژکاری جنسی در زنان، شامل اختلالات علاقه جنسی/برانگیختگی، اختلالات ارگاسم و اختلال درد دخول تناسلی/لگنی هستند. در این خصوص، شاخصی به نام شاخص عملکرد جنسی زنان (FSFI) وجود دارد که شامل 4 حوزه است: برانگیختگی جنسی، ارگاسم، رضایت و درد. بر اساس گفته متخصصان، بین کژکاری جنسی و ناباروری رابطه وجود دارد. کژکاری جنسی می‌تواند مشکلاتی در عملکرد جنسی حین تلاش برای باردارشدن ایجاد کند. لذا برای انجام ارزیابی تشخیصی و درمان کژکاری جنسی در زنان نابارور، لازم است میزان شیوع این اختلالات مشخص شود.
بدین منظور، گروهی از متخصصان پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی، به انجام پژوهشی پرداخته‌اند که در آن مطالعه‌ای فراتحلیلی برای ارزیابی و برآورد شیوع کژکاری جنسی میان زنان نابارور ایران اجرا شده است.
در این پژوهش، محققین، دیتابیس‌های بین‌المللی اصلی شامل سایت‌های Science، PubMed، Medline و Scopus و همچنین دیتابیس‌های ملی شامل دیتابیس اطلاعات علمی، مگ ایران و IranMedex را از آغاز تا آوریل 2017 جستجو و بررسی کردند. سپس اطلاعات به‌دست‌آمده از پژوهش‌های مرتبط را با استفاده از روش‌های آماری و به کمک کامپیوتر مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دادند.
یافته‌های این پژوهش نشان داد که میل جنسی، شایع‌ترین اختلال میان زنان نابارور بوده و مشکل موسوم به «واژینیسموس» کمترین شیوع را دارد.
امیر الماسی، محقق موسسه زیست پزشکی باروری رویان و پنج همکار دیگرش در این پژوهش، می‌گویند: «نتایج فراتحلیل ما نشان می‌دهد که بیش از 64 درصد از زنان نابارور ایرانی، دچار کژکاری جنسی هستند که به‌طور قابل‌توجه و معناداری زیاد است. این پژوهش همچنین نشان داد که میل جنسی به‌طور معناداری نسبت به دیگر ابعاد کژکاری جنسی متداول‌تر بوده است، اما شیوع واژینیسموس از همه کمتر است».
واژینیسموس نوعی اختلال جنسی است که به اسپاسم عضلات اطراف مدخل مهبل مربوط است. این عارضه اگر شدید باشد، ممکن است مانع از مقاربت گردد. این اختلال می‌تواند زنان را در تمامی سنین مبتلا کند. در این حالت هرگونه دخولی به واژن به‌شدت دردناک و حتی غیرممکن است.
محققین فوق در خصوص نتایج پژوهش خود می‌افزایند: «بر اساس نتایج فراتحلیل فوق، شیوع FSD میان زنان نابارور در ایران قابل توجه است. این موضوع می‌تواند ناشی از عواقب منفی ناباروری ازجمله دیسترس شخصی و زناشویی، افسردگی، اضطراب، کاهش عزت نفس و ریسک بالاتر فشار روانشناختی که نقش مهمی در کژکاری جنسی زنان دارند، باشد».
آن‌ها ادامه می‌دهند: «نشان داده شده است که هم تشخیص ناباروری و هم درمان‌های آن روی FSD تأثیر می‌گذارند. همچنین برخی جنبه‌های محلی و فرهنگی می‌توانند میزان عملکرد جنسی را میان زنان نابارور ایرانی کاهش دهند مانند کمبود دانش جنسی و رابطه عاطفی ضعیف، وجود مشکلات اقتصاد و در نظر گرفتن بارداری به‌عنوان هدف عملکرد جنسی. ناباروری احساسات جنسی را تغییر می‌دهد و کژکاری جنسی می‌تواند منجر به ناباروری شود».
طبق یافته‌های پژوهش مورد اشاره، عوامل بالقوه زیادی می‌توانند منجر به افزایش شیوع FSD در زنان نابارور شوند که ازجمله آن‌ها، بی‌فرزندی ناخواسته، سن زن، سن شوهر، فقدان دانش درباره مشکلات زناشویی، فقدان آموزش در جامعه، وضعیت اقتصادی اجتماعی، مشخصه‌های ناباروری، رابطه با همسر، طول مدت ازدواج، مشکلات پزشکی، افسردگی، اضطراب، از دست دادن عزت نفس، یائسگی، سابقه درمان ناباروری، سطح درآمد، پایین بودن سطح تحصیلات، فراوانی رابطه جنسی، و تحصیلات بیشتر همسر هستند.
الماسی و همکارانش اعتقاد دارند: «شباهت نسبت‌های شیوع میان ابعاد FSD در ایران شاید ناشی از شباهت‌ها در عوامل خطر باشد. این عوامل بالقوه می‌توانند تفاوت در نسبت‌های شیوع را بین کشورها توضیح دهند. در این رابطه، پژوهشگران مختلف کژکاری جنسی را به‌عنوان یک مشکل پیچیده میان زوجین نابارور معرفی می‌کنند و پیشنهاد می‌دهند که سیاست‌گذاران باید از درمان پزشکی و ابزارهای روانی اجتماعی مناسب برای زوجین نابارور استفاده کنند.
توجه به این یافته‌ها که در قالب یک مقاله علمی پژوهشی به زبان انگلیسی در نشریه بین‌المللی International Journal of Fertility and Sterility منتشر شده‌اند، می‌تواند در کمک به بهبود وضعیت زنانی که به مشکل فوق مبتلا هستند، کمک شایان توجهی نماید.
گفتنی است نشریه بین‌المللی فوق، توسط پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی به چاپ می‌رسد.