علل یائسگی زودرس چیست؟

یائسگی دوره ای است که از طریق آن قدرت باروری و چرخه ی قاعدگی زنان متوقف می شود و یک فرآیند طبیعی محسوب می شود و نشانه ی بیماری نمی باشد. علائم یائسگی ممکن است سال ها قبل از آخرین دوره ی قاعدگی رخ دهد و در بعضی از زنان چند ماه تا چند سال بعد به طول بیانجامد. با وجود اینکه یائسگی یک اتفاق طبیعی است، اما ممکن است موجب تغییرات و علائم شدیدی می شود.

علائم یائسگی چیست؟
در حالی که یائسگی بیماری یا اختلال نیست، اما موجب تغییرات وسیعی در بدن زنان می شود. تشخیص قطعی یائسگی زمانی است، که دوره ی قاعدگی یک زن به مدت یک سال قطع شود، با این حال علائم یائسگی معمولا قبل از این دوره ی یک ساله ظاهر می شود.
قاعدگی نامنظم
تغییر در الگوی قاعدگی اولین علامت قابل توجه یائسگی است، که بعضی از زنان ممکن است، چرخه ی قاعدگی هر ۲ تا ۳ هفته تکرار شود، از طرف دیگر بعضی افراد در یک ماه این چرخه را تجربه نکنند.
کاهش قدرت باروری
۳ تا ۵ سال قبل از یائسگی را دوره ی پیش یائسگی می نامند، که در این دوره سطح استروژن به طور قابل توجهی کاهش می یابد و شانس بارداری را کاهش می دهد.
خشکی واژن
خشکی، خارش و ناراحتی واژن در طول دوره ی پیش یائسگی اتفاق می افتد، در نتیجه ممکن است که برخی از زنان دچار درد در هنگام نزدیکی شوند. زنان به علت کاهش سطح استروژن این درد را تجربه می کنند و کاهش استروژن باعث آتروفی و خشکی واژن می شود. آتروفی واژن، التهاب واژن به علت نازک شدن و کاهش بافت آن و کاهش لوبریکاسیون (خیسی) جدار واژن است.
گر گرفتگی
گر گرفتگی یک احساس گرمای ناگهانی در ناحیه ی فوقانی بدن است، که ممکن است از صورت، گردن یا قفسه سینه شروع شود و به سمت بالا یا پایین کشیده شود. پوست ممکن است قرمز و لکه دار شود و فرد شروع به تعریق می کند، ضربان قلب به طور ناگهانی افزایش می یابد یا باقدرت یا نامنظم می شود. گر گرفتگی معمولا در اولین سال بعد از آخرین قاعدگی رخ می دهد.
تعریق شبانه
تعریق شبانه همان گرگرفتگی در زمان خواب است. اکثر زنان بیان می کنند، که گرگرفتگی آنها بیش از چند دقیقه طول نمی کشد، با این حال، مطالعات نشان می دهند که تعریق شبانه ی متوسط تا شدید و گرگرفتگی ممکن است تا حدود ۱۰.۲ سال نمود داشته باشند.
اختلال در خواب
یائسگی موجب اختلال در به خواب رفتن و خواب عمیق می شود. در برخی موارد، تعریق شبانه می تواند منجر به ناراحتی در طول شب و مشکل خواب شود. اختلال خواب نیز ممکن است ناشی از بی خوابی یا اضطراب باشد.
مشکلات ادراری
یائسگی می تواند چرخه ی ادراری را مختل کند. زنان در طی یائسگی بیشتر در معرض ابتلا به عفونت های دستگاه ادراری مانند عفونت مثانه قرار می گیرند و بیشتر به دستشویی رفتن نیاز پیدا می کنند.
تغییرات احساسی
زنان در طول یائسگی دچار افسردگی و احساس ناخوشی می شوند. تغییرات هورمونی اغلب باعث احساس افسردگی و نوسانات خلقی می شود. در بسیاری از موارد، این علائم عاطفی با اختلال خواب همراه است. زنان همچنین ممکن است به دلیل این تغییرات احساسی، دچار کاهش میل جنسی می شوند.
مشکلات تمرکز و یادگیری
یائسگی می تواند بر روی عملکرد شناختی مانند تمرکز کردن تاثیر بگذارد. همچنین ممکن است برخی از زنان دچار مشکلات در حافظه کوتاه مدت و مشکل در تمرکز طولانی مدت شوند.
سایر علائم یائسگی عبارتند از:
- ایجاد چربی در شکم، گاهی اوقات منجر به اضافه وزن و چاقی می شود.
- ریزش مو و نازکی مو
- کوچک شدن سینه ها
معمولا علائم بدون درمان طی ۲ تا ۵ سال از بین می روند، با این حال ممکن است علائم برای مدت طولانی ادامه یابند. در بعضی موارد، خشکی ، خارش و ناراحتی واژن می توانند مزمن شوند و در نهایت بدون درمان وضعیت آن بدتر شود.
یائسگی می تواند عوارض ناخوشایندی به همراه داشته باشد، از جمله:
بیماری های قلبی-عروقی
کاهش سطح استروژن با افزایش خطر بیماری های قلبی-عروقی همراه است.
پوکی استخوان
در چند سال اول پس از یائسگی یک زن ممکن است، به سرعت تراکم استخوان خود را از دست بدهد و کاهش تراکم استخوان منجر به افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان می شود.
بی اختیاری ادرار
یائسگی باعث می شود که بافت های واژن و مجرای ادراری خاصیت ارتجاعی خود را از دست بدهند، که می تواند منجر به تکرر ادرار ناگهانی شود و ادرار ناگهانی منجر به بی اختیاری ادرار می شود. بی اختیاری ادرار در زمان سرفه، عطسه، خنده، و یا بلند شدن ممکن است، رخ دهد.
سرطان پستان
خطر ابتلا به سرطان پستان در زنان بعد از یائسگی افزایش می یابد. ورزش منظم می تواند به طور قابل توجهی خطر را کاهش دهد.

مکانیسم ایجاد یائسگی چیست؟
کاهش سطح هورمون های استروژن و پروژسترون موجب بروز یائسگی می شود. استروژن قاعدگی را تنظیم می کند و پروژسترون بدن را جهت بارداری آماده می کند. دوره ی پیش یائسگی زمانی شروع می شود که تولید این هورمون ها توسط تخمدانها کاهش می یابد، که معمولا این اتفاق با گذشت زمان و در اواخر دهه سی ساله رخ می دهد. توانایی باروری قبل از شروع هر گونه علائم یائسگی یا پیش یائسگی کاهش می یابد. به مرور زمان میزان تولید هورمون های استروژن و پروژسترون توسط تخمدان ها کاهش می یابد و نهایتا به طور کامل متوقف می شود و همزمان با قطع تولید هورمون ها قاعدگی نیز متوقف می شود. این تغییر در اکثر زنان تدریجی است،اما ممکن است در برخی از افراد قاعدگی همچنان طبیعی ادامه پیدا کند و به طور ناگهانی متوقف شود. هیچ راهی برای جلوگیری از یائسگی وجود ندارد، اما علائم و اثرات آن را می توان مدیریت نمود. تخدان ها پس از ۴۵ سالگی تولید تخمک را متوقف می کنند اما در بعضی افراد ممکن است تولید تخمک قبل از این سن متوقف شود، که به آن یائسگی زودرس می گویند. یائسگی زودرس بسیار نادر است، اما امکان دارد در هر سنی رخ دهد. علل زمینه ای یائسگی زودرس، عبارتند از:
- کمبود آنزیم
- سندرم داون یا منگولیسم که یک اختلال شایع کروموزومی است.
- سندرم ترنر یک اختلال ژنتیکی به دلیل نبود کروموزوم x در دختران رخ می دهد.
- بیماری آدیسون به علت کمبود هورمون های قشر غده ی فوق کلیه رخ می دهد.
- کم کاری تیروئید
همچنین برخی از جراحی ها ممکن است منجر به نارسایی زودرس تخمدان شود، مانند:
- جراحی جهت برداشتن تخمدان ها
- جراحی جهت برداشتن رحم
- رادیوتراپی ناحیه لگن
- شیمی درمانی ناحیه لگن

علائم یائسگی را چگونه درمان کنید؟
اغلب می توان علائم یائسگی را بدون مداخله ی پزشکی کنترل کرد.
ورزش کردن
ورزش در دوران یائسگی می تواند مزایای وسیعی داشته باشد، از جمله جلوگیری از افزایش وزن، کاهش خطر ابتلا به سرطان، محافظت از استخوان ها و بهبود خلق و خوی عمومی، مثلا ورزش پیلاتس در کاهش تمام نشانه های یائسگی که به سیستم ادراری و تناسلی مربوط نیست، از جمله مشکلات خواب و گرگرفتگی کمک می کند. زنانی که در معرض یائسگی قرار دارند، باید در طول روز ورزش کنند، تا هیچ گونه اختلالی در چرخه ی خواب آن ها ایجاد نشود. تمرینات کگل می تواند برای جلوگیری از بی اختیاری ادرار مفید باشد. این تمرینات برای تقویت عضلات کف لگن است. ۳ یا ۴ بار تمرین در روز می تواند منجر به بهبود قابل توجه علائم در عرض چند ماه شود.
تغذیه
حفظ رژیم سالم و متنوع در حین مدیریت اثرات بدنی یائسگی مهم است. محققان دریافتند که امگا ۳ موجب برطرف شدن ناراحتی و نشانه های افسردگی می شود و همچنین روغن ماهی سرشار از امگا ۳ است، علاوه بر مواد غذایی می توان از مکمل ها نیز استفاده کرد. زنان مبتلا به یائسگی باید یک رژیم متعادل داشته باشند، که عبارتند از:
- سبزیجات
- میوه ها
- غلات کامل
- چربی های اشباع نشده (روغن زیتون، گردو، آجیل، غذاهای دریایی و تخم مرغ)
- فیبر
- کربوهیدراتهای تصفیه نشده (سبزیجات، میوه، غلات، سیب زمینی)
- سعی کنید در روز بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی گرم کلسیم و مقداری ویتامین D مصرف کنید.
روان درمانی
طبق تحقیقات انجام شده، دریافتند که هیپنوتیزم می تواند علائم گرگرفتگی یائسگی را تا ۷۴ درصد کاهش دهد. محققان دریافتند افرادی که در گروه هیپنوتیزم قرار دارند، علائم به طور قابل ملاحظه ای خفیف تر از زنان در گروه شاهد است. تکنیک تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا نیز می توانند به محدود کردن اختلالات خواب کمک کنند. استرس موجب گرگرفتگی و تعریق شبانه می شود، بنابراین اجتناب از عوامل استرس زای شناخته شده و تمرین روش های آرام سازی می تواند به کنترل این علائم کمک کند.
سایر گام های دیگر کنترل علائم یائسگی عبارتند از:
- پرهیز از پوشیدن لباس های تنگ
- محدودیت در مصرف غذاهای تند، کافئین و الکل
- برای کاهش خشکی واژن، فعالیت جنسی داشته باشید.
- سطح استرس خود را به حداقل برسانید و به خود استراحت بدهید.
- حفظ دمای مناسب و راحت اتاق خواب در شب برای به حداقل رساندن تعریق شبانه توصیه می شود.
- زمان بیدار شدن و خوابیدن منظم روزانه باعث تنظیم چرخه ی خواب می شود.
- از سیگار کشیدن بپرهیزید، زیرا باعث تشدید علائم می شود.
- فعال و سالم بودن و پاسخ سریع به علائم به حفظ کیفیت زندگی زنان در دوران یائسگی کمک می کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
جهت مراقبت های پزشکی باید به طور منظم به پزشک مراجعه نمایید و این مراجعات را در دوران یائسگی و پس از آن ادامه دهید.
مراقبت های بهداشتی پیشگیرانه که با افزایش سن انجام می شود، شامل آزمایش های غربالگری توصیه شده بهداشتی مانند کولونوسکوپی، ماموگرافی و غربالگری تری گلیسرید(چربی) می باشد. پزشک ممکن است با توجه به سابقه ی پزشکی شما و معاینه ی پستان و لگن، تست هایی از جمله آزمایش تیروئید را به شما پیشنهاد دهد. در صورت مشاهده ی هرگونه خونریزی از واژن پس از یائسگی حتما به پزشک خود مراجعه کنید.