تیروئید پرکار در بارداری، عوارض و درمان

تیروئید در بارداری یکی از بیماری های شایع این دوره به حساب می آید.
غده تیروئید یکی از مهمترین اعضای بدن است که مسئولیت تنظیم مصرف انرژی، سوخت و ساز بدن، تولید گرما، تنظیم خواب و رشد طبیعی بدن را بر عده دارد. پژوهش ها نشان داده اند که احتمال بروز اختلال تیروئید در بانوان بیشتر از آقایان است زیرا سلول های تیروئی نسبت به تاثیرا تهورمون های زنانه بسیار حساس هستند.
بیماری تیروئید نوعی اختلال است که غده های تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهد. درچنین شرایطی بدن انسان به میزان بسیار بالا یا بسیار پایین هورمون تیروئید تولید می کند هورمون تیروئید مسئول تنظیم متابولیسم بدن و میزان مصرف انرژی است که تقریبا بر تمامی ارگان های بدن تاثیر می گذارد افزایش بیش از حد هورمون تیروئید پرکاری تیروئید نامیده می شود کاهش بیش از حد هورمون تیروئید نیز کم کاری تیروئید نام دارد.
هورمون تیروئید دردوران بارداری نقش بسیار حیاتی در رشد جنین و حفظ سلامت مادر ایفا می کند. مادر بارداری که با مشکل تیروئید روبروست با آگاهی از اثرات بارداری بر تیروئید انجام منظم آزمایش تیروئید و مصرف دارو می تواند بارداری سالم و بی خطری را پشت سر بگذارد.

تیروئید چه عضوی از بدن است؟
تیروئید یک غده پروانه ای شکل است که ۵ سانتی متر طول و حدودا ۲۰ گرم وزن دارد این غده در جلوی گردن و زیر حنجره قرارگرفته و دارای دو باله است که هر کدام یک طرف نای را پوشانده است. تیروئید یکی از غده های تشکیل دهنده سیستم غدد درون نای را پوشانده است تیروئید یکی از غده های تشکیل دهنده سیستم غدد درون ریز با اندوکرین است، غده های سیستم غدد درون ریز وظیفه تولید ذخیره و آزاد کردن هورمون ها به درون جریان خون را بر عهده دارد هورمون های ترشح شده به درون جریان خون وارد شده و به سرتاسر بدن انتقال پیدا می کنند و فعالیت سلول های بدن را بطور مستقیم تحت تاثیر قرار می دهد.
غده تیروئید دو نوع عورمون ترشح می کند هورمون T3 و T4 این هورمون ها بر عملکرد متابولیسم بدن، رشد مغز، تنفس، قلب، سیستم عصبی، دمای بدن، میزان عضلات، خشکی پوست، سیکل قاعدگی، وزن و میزان کلسترول تاثیر می گذارند.
هورمونی بنام TSH یا محرک هورمون تیروئید که بوسیله غده هیپوفیز در مغز آزاد می شود، وظیفه تنظیم میزان تولید هورمون تیروئید را بر عهده دارد. با کاهش میزان هورمون تیروئید در خون، هیپوفیز مغز هورمون TSH بیشتری آزاد می کند.

بارداری چه تاثیری بر عملکرد تیروئید دارد؟
در هورمون مربوط به بارداری با نام های گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) و استروژن موجب افزایش سطح هورمون تیروئید در خون مادر می شوند هورمون hCG که توسط جفت تولید می شود مانند هورمون TSH عمل می کند و تا حدودی موجب تحریک تولید بیشتر هورمون تیروئید میش ود افزایش استروژن موجب تولید بیشتر گلبولین متصل به تیروئید در خون مادر می شود این تغییرات عادی می توانند گاهی تفسیر آزمایش تیروئید در دوران بارداری را دشوار کنند.
هورمون تیروئید مادر باردار برای رشد صحیح مغز و سیستم عصبی و نخاع جنین بسیار حیاتی است در سه ماهه اول سلامت جنین به میزان هورمون تیروئید مادر وابسته است، این هورمون از طریق جفت به بدن جنین می رسد تیروئید جنین نزدیک به هفته ۱۲ بارداری فعالیت خود را آغاز می کند.
غده تیروئید در مادران بارداری که از سلامت کافی برخوردارند، کمی بزرگ می شود، اما نه به اندازه ای که بتوان در معاینه بالینی متوجه آن شد. اما اگر غده تیروئید مادر بارداری به اندازه ای بزرگ شود که قابل مشاهده باشد باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کرد زیرا این یکی از علائم بیماری تیروئید بشمار می رود در دوران بارداری به سختی می توان مشکلات تیروئید مادر را تشخیص دارد زیرا علائمی مانند افزایش هورمون تیروئید در خون افزایش سایز غده تیروئید ضعف و بی حالی و نشانه های دیگر جز علائم بارداری نیز به حساب می آیند.
دو هورمون مربوط به بارداری، با نام های گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) و استروژن موجب افزایش سطح هورمون تیروئید در خون مادر می شوند.

عوامل ایجاد پرکاری تیروئید در بارداری چیست؟
افزایش هورمون های تیروئید در دوران بارداری معمولا ناشی از بیماری گریوز یا همان پرکاری اتوایمیون تیروئید است که از هر ۵۰۰ مادر باردار یک نفر به آن مبتلا می شود سیستم ایمنی بدن انسان با شناسایی و تخریب باکتری ها ویروس ها و مواد خارجی مضر دیگر در برابر عفونت ها ازبدن محافظت می کند. اما دربیماری های خود ایمنی سیستم ایمنی فرد به سلول ها و اندام های بدن خود حمله می کند. با وجود بیماری پرکاری تیروئید سیستم ایمنی بدن نوعی آنتی بادی با نام ایمونوگلوبولین محرک تیروئید(TSI) که گاهی آنتی بادی گیرنده TSH نام دارد با تقلید از TSH باعث افزایش تولید هورمون تیروئید می شود. این آنتی بادی در برخی افراد مبتلا به پرکاری تیروئید موجب بروز مشکلات چشمی مانند تورم چشم، بیرون زدگی چشم از حدقه، سوزش و ناراحتی می شود.
همچنین ممکن است مادر برای اولین بار در دوران بارداری دچار پرکاری تیروئید شود مادرانی که در پیش از بارداری نیز به این عارضه مبتلا بوده اند در سه ماهه دوم و سوم بارداری با تشدید علائم پرکاری تیروئید روبرو خواهند شد. ممکن است در اواخر بارداری بدلیل افزایش کلی سیستم ایمنی بارداری علائم این بیماری بهبود یابند. اما معمولا چند ماه پس از زایمان دوباره عود می کند. به همین دلیل مادرانی که به پرکاری تیروئید مبتلا هستند باید ماهانه توسط پزشک معاینه و آزمایش شوند.
گاهی پرکاری تیروئید در دوران بارداری بر اثر وجود سابقه آن پیش از بارداری درمان ناقص و ناموفق آن در گذشته و یا سابقه جراحی تخلیه غده تیروئید ایجاد می شود.
عامل دیگری که می تواند موجب پرکاری تیروئید در ددوران باردای شود، تهوع و استفراغ شدید بارداری است که به کاهش وزن و کم آبی بدن نیز منجر می شود. پزشکان معتقدند تهوع و استفراغ شدید در دوران بارداری ناشی از افزایش هورمون hCG است که می تواند گاهی به ندرت منجر به بروز پرکاری تیروئید موقت در نیمه دوم دوران بارداری شود.

اثرات پرکاری تیروئید بر مادر و جنین
پرکاری تیروئید کنترل نشده در دوران بارداری میتواند به مشکلات زیر ختم شود:
- نارسایی احتقانی قلبی
-پره کلامپسی (افزایش خون در اواخر بارداری)
- طوفان تیروئیدی (افزایش شدید و یکباره علائم پرکاری تیروئید)
- سقط جنین
- زایمان زودرس
- وزن پایین نوزاد هنگام تولد
اگر بانویی در حال حاضر به پرکاری تیروئید مبتلاست و یا در گذشته آن را کمک جراحی یا ید رادیواکتیو درمان کرده است، حتی زمانی که میزان تیروئید او طبیعی است خون او حاوی آنتی بادی های TSI باشد این آنتی بادی ها می توانند از راه جفت به خون جنین انتقال یابد و تیروئید او را تحریک کنند اما اگر مادر در حال درمان با داروهای ضد تیروئید باشد احتمال ابتلای جنین به پرکاری تیروئید کمتر میش ود زیرا داروها نیز از طریق جفت به بدن او منتقل می شوند.
به همین دلیل حتی اگر در گذشته به این بیماری مبتلا بوده اید و اکنون بارداری هستید باید پزشک زنان وزایمان را در جریان قرار دهید تا تیروئید جنین را بررسی کند.
پرکاری تیروئید در نوزاد می تواند موجب بروز افزایش ضربان قلب و در نتیجه نارسایی قلبی، بستن شدن زودهنگام ناحهیه نرم سر، اختلال رشد و کسالت او شود، در برخی موارد بزرگ شدن غده تیروئید نوزاد به نای فشار وارد کرده و تنفس او را دشوار می سازد.

روش تشخیص پرکاری تیروئید
پزشک با بررسی علائم مادر باردار و انجام آزمایش های T۴,TSH,T۳ می تواند پرکاری تیروئید را تشخیص دهد. برخی علائم این بیماری مانند علائم نرمال بارداری است که شامل افزایش ضربان قلب مادر، عدم تحمل گرما و بی حال مفرط می شود. اما علائم اختصاصی و قابل تشخیص پرکاری تیروئید در بارداری شامل ضربان قلب نامنظم و سریع، کاهش وزن، لرزش با رعثه خفیف بدن و حالت تهوع و استفراغ شدید می شوند.

روش درمان پرکاری تیروئید در بارداری
در دوران بارداری تنها نوع پرکاری خفیف تیروئید که در آن میزان هورمون TSH پایین اما میزان T۴ نرمال است نیازی به درمان ندارد ام اسایر پرکاری های شدید تیروئید اغلب با داروهای ضد تیروئیدی درمان می شوند.
روش درمان ید رادیواکتیو برای مادر باردار روش مناسبی نخواهد بود زیرا می تواند به غده تیروئید جنین آسیب برساند. در مادران بارداری که تحمل داروهای ضد تیروئیدی را ندارد، به ندرت برای خارج کردن تمام یا بخشی از غده تیروئید عمل جراحی انجام می گیرد.
دوز داروهای ضد تیروئیدی باید پایین باشد، زیرا این داروها از طریق جفت به بدن جنین منتقل می شوند و میزان بالای آنها می تواند موجب بروز بیماری پرکاری تیروئید در جنین شود از این رو در دوران بارداری باید از داروهای ضد تیروئیدی با دوز پایین استفاده کرد.
داروهای ضد تیروئیدی در برخی افراد موجب بروز عوارض جانبی زیر می شوند:
واکنش آلرژیک مانند جوش و خارش
افزایش تعداد گلبول های سفید خون، که مقاومت فرد در برابر عفونت ها را کاهش می دهد.
نارسایی کبد در مارد نادر
به محض مشاهده علائم زیر در دوران درمان، بلافاصله داروهای ضد تیروئیدی را متوق کرده و به پزشک خود مراجعه کنید:
بی حالی شدید
ضعف
شکم درد مبهم
کاهش اشتها
جوش یا خارش پوست
کبود شدن سریع بدن بر اثر ضربه
زرد شدن رنگ پوست یا سفیدی چشم
گلو درد مداوم
تب
تمامی کارشناسان معتقدند که درسه ماهه اول بارداری برای درمان پرکاری تیروئید نباید از داروی ضد تیروئیدی متی مازول (methimazol) استفاده کرد، زیرا این دارو گاهی منجر به آسیب رساندن به جنین می شود در سه ماهه اول می توان از داروی پروپیل تیوراسیل (propylthiouracil) استفاده کرد، این دارو نسبت به متی مازول عوارض جانبی کمتری ایجاد می کند اما با ورود به سه ماهه دوم ممکن است پزشک تان داروی ضد تیروئیدی متی مازول را تجویز کند.
برخی از مادران در ۴ تا ۸ هفته پایانی بارداری می توانند با بهبود و برطرف شدن علائم پرکاری تیروئید درمان را متوقف کنند، اما با این حال برای بررسی بازگشت بیماری پس از زایمان حتما باید به طرو مرتب تحت معاینه پزشک قرار بگیرند.

برنامه غذایی و مکمل های بارداری
بدن مادر در دوران بارداری به میزان بالاتری از مواد مغذی نیاز دارد تا بتوان سلامت خود و جنینی را تامین کند طبق توصیه کارشناسان مادران باردار در تمامی این دوران باید تغذیه مناسبی داشته باشند و بطور مرتب از قرص های مولتی ویتامین و مکمل های معدنی حاوی ید مصرف کنند تا بیشتر مواد مغذی مورد نیاز برای سلامت غده تیروئید را نیز دریافت کرده باشند.
از آنجایی که غده تیروئید برای تولید هورمون تیروئید به ید نیاز دارد، این ماده معدنی در دوران بارداری بسیار حیاتی به شمار می رود. جنین در این دوران ید مورد نیاز خود را روزانه به میزان ۲۵۰ میکروگرم از بدن مادر دریافت می کند به همین دلیل به مادران باردار توصیه می شود در غذاهای خود از نمک یددار و همچنین ویتامین های بارداری استفاده کنند تا ذخیره بدنی خوبی برای جنین فراهم شود.
برخی از افراد مبتلا به بیماری خود ایمنی تیروئید حساسیت زیادی به ید پیدا می کنند به همین دلیل آن را از برنامه غذایی خود حذف می کنند، توجه داشته باشید که کاهش مصرف ید یا افزایش مصرف غذاهای شور می توانند وضعیت بیماری پرکاری تیروئید را وخیم تر کنند. برای اطمینان از تناسب برنامه غذایی خود حتما با پزشک تان صحبت کنید.
طبق نتایج تحقیقات مادرانی که تحت درمان با داروهای ضد تیروئیدی هستند می توانند براحتی و بدون هیچ مشکلی شیردهی پستانی داشته باشد، اما نکته قابل توجه مصرف دوز پایین دارو در دوران شیردهی است بطور مثال روزانه دوز ۱۰ تا ۲۰ میلی گرم داروی متی مازول بی خطر است این دوز باید در ساعات روز تقسیم شود و حتما پس از وعده شیردهی مصرف شود، توجه داشته باشید که باید نوزاد نیز از نظر عوارض جانبی داروهای شما تحت بررسی و معاینه قرار بگیرد.
توجه داشته باشید مادرانی که پس از زایمان برای درمان پرکاری تیروئیدی نیاز دارند، نباید نوزاد را با شیر خود تغذیه کنند.

پس از سزارین آدامس بجوید!
همانطور که می دانید مادر پس از سزارین با مشکلات متعددی مواجه می شود، از مراقبت بخیه ها گرفته تا آموزش شیردهی، سختی هایی برای مادر به همراه دارد، اما پیشنهاد ما برای شما مادران عزیز بسیار راحت است: آدامس!
تحلیل نتایح تحقیقات مختلفی که به تازگی صورت گرفته، نشان می دهد که استفاده از آدامس سه بار در روز هر بار به مدت ۳۰ دقیقه به بازگشت عملکرد طبیعی روده ها کمک می کند.
براساس یک تحلیل کارشناسانه بیش از یک پنجم مادرانی پس از سزارین با عارضه ای به نام «فلج روده پس از جراحی» مراجعه می شوند.
«فلج روده پس از جراحی» زمانی اتفاق می افتد که حرکات نرمال و موجی شکل روده (حالت انقباض و رها شدگی) که برای حرکت غذا و مایعات در روده لازم است، کند یا متوقف گردد. هر نوع جراحی شکمی از جمله سزارین و نیز التهاب ناشی از جراحی شکم باز می تواند منجر به بروز فلج روده شود، تهوع، درد شکم و نفخ از علائم این مشکل هستند.
بر طبق تحلیل انجام شده، فلج روده یا ایلئوس بعد از جراحی به طور معمول حدو سه تا چهار وز پس از جراحی برطرف می شود، اما خود فرد تا بهبودی کامل، شرایط دشواری را پشت سر خواهد گذاشت.
روش های مختلفی برای بازگشت به شرایط عادی وجود دارد. به عنوان مثال ممکن است پزشک توصیه کند که از بستر برخاسته و راه برود و یا بلافاصله بعد از عمل جراحی کمی غذا میل کند. البته به دلیل شرایط ناخوشایندی که فلج روده بعد از عمل ایجاد می کند تمایل به خوردن وجود ندارد.

پس از جراحی جویدن آدامس را فراموش نکنید!
با جویدن آدامس، مغز با تصور اینکه فرد در حال غذا خوردن است، فریب می خورد و لذا بزاق در دهان جریان یافته و سیگنال هایی مبنی برروی ۳۰۰۰ مادر انجام شده است تمامی پژوهش ها بر روی سک سوال ساده متمرکز بودند: فلج یا آلئوس روده چند روز پس از سزارین ادامه دارد؟
دفع گاز معده یکی از اولین نشانه های بازگشت به شرایط عادی است و نشان می دهد اتساع و فلج در روده وجود ندارد و حرکات روده به حالت طبیعی بازگشته و نرمال شده است.
در این پژوهش ۲ ساعت پس از جراحی، به مادرانی که تحت عمل سزاین قرارگ رفته بودند آدامس داده و از انها خواسته شد سه بار در روز و هر بار ۱۵ تا ۳۰ دقیقه بجوند. بدین ترتیب محققان دریافتند مادرانی که این عمل را انجام داده اند حدود ۵/۶ ساعت بعد از عمل به حالت طبیعی بازگشتند در حالیکه در افرادی که آدامس دریافت نکرده بودند، فلج روده ۵/۲۹ ساعت پس از عمل طول کشید. پزشکان عوارض خاصی را برای جویدن آدامس پس از سزارین گزارش نکرده اند.
یکی از پزشکان شرکت کننده در این پژوهش می گوید:
جویدن آدامس پس از سزارین ساده ترین و ارزان ترین راه مقابله با فلج روده در بانوان و بازگشت به حالت طبیعی است.
فراتحلیل های جدید نیز به طور فزاینده ای تائید می کنند جویدن آدامس پس از سزارین ایمن ترین و موثرترین روش برای بازگشت روده به عملکرد طبیعی و نرمال است جویدن آدامس در ۲۴ ساعت اول پس از سزارین روش درمانی قابل تجمل ساده، کم هزینه ، ایمن و آسان برای بهبود هر چه بیشتر عملکرد روده بوده مادر به زودی آرامش خود را به دست آورده و به طور بالقوه هزینه های بیمارستان را کاهش می دهد.
محققان اظهار می دارند برای حصول اطمینان بیشتر به مطالعاتی با کیفیت علمی بالاتر نیاز داریم. اما پزشکان امید دارند که بتوانند روزی این روش را برای بهبود وضعیت اتساع وفلج روده بیماران پس از جراحی و بازگشت به حالت عادی مورد استفاده قرار دهند.

انقباضات براکستون هیکس چه تفاوتی با درد زایمان دارد؟
اگر راه های تشخیص انقباض براکستون هیکس از درد زایمان را بدانید، در طول بارداری آرامش بیشتری خواهید داشت و برای تولد فرزند دلبندتان آماده تر خواهید بود.