آبریزش دهان کودک، علل و درمان

آبریزش دهان کودک یکی از مشکلاتی است که بسیاری از والدین با آن درگیر می شوند. هر چند در بسیاری از موارد آبریزش دهان کودکان یک عارضه نگران کننده محسوب نمی شود اما داستن علت آن، این که در چه مواردی این ابریزش دهان کودک و حتی نوزاد نگران کننده است، راهکارهای درمانی چیست و ... ضروری محسوب می شود.
آبریزش دهان به معنای ترشح غیر ارادی بزاق به بیرون دهان است که اغلب به دلیل عضلات ضعیف یا رشد نیافته اطراف دهان و یا ترشح بیش از حد بزاق ایجاد می شود. غدد تولید کننده بزاق را غده بزاقی می نامند. شش غده بزاقی اصلی بناگوشی، تحت فکی و زیر زبانی نام دارند که به صورت جفت جفت قرار گرفته اند. این غدد به طور معمول روزانه یک تا یک و نیم لیتر بزاق تولید می کنند، اگر تولید بزاق از این مقدار بیشتر باشد، فرد دچار آبریزش دهانی خواهد شد.
آبریزش دهانی در دو سال اول زندگی طبیعی است. نوزادان اغلب تا ۱۸ الی ۲۴ ماهگی کنترل کاملی بر روی بلع و عضلات دهان ندارند. هنگام رویش دندانها نیز آبریزش دهانی طبیعی است و حتی یکی از نشانه ها رویش دندان محسوب می شود. البته آبریزش دهان کودکان در خواب نیز غیرطبیعی نیست. زیرا علت آبریزش دهان کودک در خواب شل شدن ماهیچه هایی است که در حالت عادی دهان را بسته نگه داشته و عمل بلع را امکان پذیر می کنند که در حالت خواب این ماهیچه ها تونوس عضلانی خود را از دست داده و آبریزش دهان کودک در خواب را ممکن می کنند.
آبریزش دهانی در افرادی که مبتلا به برخی بیماری ها هستند یا شرایط عصبی خاصی مانند فلج مغزی دارند، به چشم می خورد.

چه عواملی باعث ابریزش دهان کودک می شوند؟
آبریزش دهانی می تواند نشانه بیماری، تأخیر در رشد یا در نتیجه مصرف داروهای خاص باشد. هر عاملی که منجر به تولید بیش از حد بزاق دهان شود، مشکلات مربوط به بلع یا کنترل عضلات، آبریزش دهانی ایجاد می کنند.
سن
آبریزش دهان پس از تولد در نوزادان آغاز می شود و با فعال تر شدن کودک در سن سه تا شش ماهگی به اوج خود می رسد. این نوع آبریزش به خصوص در سن رویش دندانها کاملا طبیعی است.
رژیم غذایی
غذاهای ترش و اسیدی موجب تولید بیش از حد بزاق می شوند.
اختلالات عصبی
بیماری هایی که بر کنترل ماهیچه های صورت تاثیر می گذارند و برخی بیماریهای دستگاه عصبی مانند فلج مغزی، بیماری پارکینسون، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و سکته مغزی که باعث ضعف عضلات شده و در آن توانایی بسته شدن دهان و بلع بزاق کم می شود. بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک به صورت مخفف ALS یک بیماری نورون‌های حرکتی است که به طور پیشرونده و غیرقابل ترمیم در دستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع) و دستگاه عصبی محیطی را تخریب می کند.
شرایط دیگر
آبریزش دهانی معمولاً در اثر ترشح بیش از حد بزاق ایجاد می شود. شرایط پزشکی مانند ریفلاکس اسید و بارداری تولید بزاق را افزایش می دهند. آلرژی ها، تومورها و عفونت های بالای گردن مانند استرپ گلو ، عفونت لوزه ها و سینوزیت نیز در بلع اختلال ایجاد می کنند که از علل شایع درمورد آبریزش دهان کودک سه ساله محسوب می شوند.

ابریزش دهان کودک چگونه درمان می شود؟
آبریزش همیشه قابل درمان نیست. پزشکان معمولا برای آبریزش دهانی در افراد زیر چهار سال یا مواردی که هنگام خواب اتفاق می افتد، درمانی تجویز نمی کنند. اگر ابریزش دهان کودک شدید باشد، آب دهان از لبها جاری شود یا زندگی اجتماعی فرد را مختل سازد، درمان لازم است.
در آبریزش دهانی شدید، آب دهان جذب ریه ها شده و ذات الریه ایجاد می کند.
روشهای درمانی از موردی به مورد دیگر متفاوت است، اما به طور کلی ابتدا ارزیابی از وضعیت بیمار صورت می گیرد و بر اساس آن مؤثرترین روش کنترل انتخاب می شود.
رویکرد غیر تهاجمی از قبیل دارو درمانی و درمان مبتنی بر حرکات دهانی و در موارد جدی تر روش تهاجمی مانند جراحی و رادیوتراپی از روشهای درمانی مورد استفاده در ابریزش دهان کودک هستند.

درمان ابریزش دهان کودک
گفتار درمانگران و متخصصان کاردرمانی روشهایی را به بیمار می آموزند که بتواند لب ها را محکم تر ببندد و بلع بهتری داشته باشد. بهبود تونوس عضلانی و کنترل بزاق نیز یکی دیگر از هدف های درمانی است. متخصصان تغذیه نیز می توانند با تنظیم رژیم غذایی با حداقل غذای اسیدی و ترش گام مؤثری در درمان بردارند.
دستگاه ها و ابزارهای دندان پزشکی
وسایل مخصوصی برای این مشکل طراحی شده اند که در دهان قرار می گیرند و هنگام بلع به بسته شدن لب کمک می کنند مانند چانه بند (چین کاپ) یا ابزارهای داخل دهان که موجب بسته شدن لب، موقعیت مناسب زبان و بلع بهتر می شوند. اگر کنترل بلع وجود داشته باشد، این روش درمانی مؤثرتر است.
داروهای کاهش تولید بزاق
برخی داروهای خاص به کاهش تولید بزاق کمک می کند:
- اسکوپولامین به شکل پچ پوستی[اسکوپولامین به شکل پچ پوستی و با نام تجاری Transderm Scop برای استفاده در بزرگسالان در بازار عرضه می شود،] عرضه می شود و روی پوست قرار می گیرد تا در طول روز به آرامی جذب شود. جذب هر پچ 72 ساعت طول می کشد.
- گلیکوپیرولات (رابینول) به شکل قرص یا آمپول تجویز می شود. این دارو تولید بزاق را کاهش می دهد و در مدت طولانی می تواند باعث خشکی دهان شود.
- سولفات آتروپین به صورت قطره خوراکی است که در دهان چکانده می شود. این دارو معمولا هنگام مراقبت از بیماران در مراحل پایان زندگی مورد استفاده قرار می گیرد.
تزریق بوتاکس برای کاهش تولید بزاق
تزریق بوتاکس با سفت کردن عضلات صورت به کاهش علائم آبریزش دهانی کمک کند.
درمان ابریزش دهان کودک با جراحی
برای درمان آبریزش دهانی چندین روش جراحی وجود دارد. شایع ترین آن تغییر مسیر مجاری بزاقی به پشت دهان است تا از ترشح آب دهان به بیرون جلوگیری کند. روش دیگر برداشتن کامل غدد بزاقی است.
آبریزش دهانی در کودکان بخشی از رشد محسوب شده و کاملاً طبیعی است. اما در صورت آبریزش دهانی شدید یا نگران کننده، بهتر است به پزشک کودکان مراجعه کنید.
برخی بیماری ها نیز آبریزش دهانی ایجاد می کنند، بنابراین اگر آبریزش شدید یا غیرقابل کنترل بود، مراجعه به پزشک لازم است.
بسیاری از موارد ابریزش دهان کودک با دارو و درمان به راحتی کنترل می شوند اما در مواردی ممکن است بیماری جدی تر بوده و درمان های جدی تری را نیز بطلبد. پیروی از رژیم غذایی سالم و توجه به علائم بدنی به کنترل و کاهش نشانه های بیماری کمک می کند، موارد جدی تر را حتما با پزشک در میان بگذارید.