دندان درد در بارداری، توصیه‌های احتیاطی

یکی از نگرانی‌های مادران دندان درد در بارداری و مراجعه به دندانپزشکی است. ترمیم دندان در دوران بارداری یک کار خطرناک است که می‌بایست با احتیاط کامل صورت گیرد چرا که دوران بارداری یک دوره حساس برای مادر و جنین است. اگر شما هم تجربه درد دندان در دوران بارداری را داشته اید حتما می‌دانید که باید راه کارهای مناسب برای این دوران را شناخت.

علل و راه‌های مقابله
همان طور که قبل از اقدام به بارداری می‌بایست پارامترهای مختلف سلامتی را کنترل کرد، دندان‌ها را نیز می‌بایست به دقت کنترل کرد. مراجعه به دندانپزشک و کنترل دندان‌های آسیب دیده را می‌بایست قبل از اقدام به بارداری انجام داد تا دندان درد در بارداری به سراغ مادر نیاید. ولی با همه این‌ها باز هم ممکن است یک خانم باردار در طول نه ماهه بارداری تجربه خرابی دندان و درد آن را داشته باشد. بهترین کار در این مواقع مراجعه به دندانپزشکی و رفع مشکلات دندان است ولی در این صورت برخی از نگرانی‌های رایج برای زنان باردار رخ می‌دهد که می‌بایست برای رفع آن اقداماتی انجام گیرد.

دندان درد چیست؟
گاهی وقت‌ها دندان درد بدون هیچ گونه محرکی بروز پیدا کرده و به صورت متداوم فرد را آزار می‌دهد گاهی وقت‌ها دندان درد بدون هیچ گونه محرکی بروز پیدا کرده و به صورت متداوم فرد را آزار می‌دهد دندان درد دردی است که در ناحیه یک دندان یا اطراف آن احساس می‌شود. این درد از ریشه دندان و یا ساختار لثه و استخوان فک یک دندان سرچشمه می‌گیرد. معمولا درد دندان به صورت مداوم و یا متناوب است که با عواملی همچون تغییرات دما، نوشیدن مایعات گرم یا سرد و یا جویدن غذا تشدید می‌شود. گاهی وقت‌ها نیز دندان درد بدون هیچ گونه محرکی بروز پیدا کرده و به صورت متداوم فرد را آزار می‌دهد. در صورتی که دندان درد نادیده گرفته شود این درد به حدی شدت پیدا می‌کند که برای فرد خسته کننده خواهد بود و برای رفع آن می‌بایست به دندانپزشک مراجعه کند. دندان درد در بارداری نیز می‌تواند رخ دهد و می‌بایست برای درمان آن از روش‌های درمانی خاص این دوران استفاده شود تا مشکلی برای مادر و جنین رخ ندهد.

چه عواملی سبب دندان درد می‌شود؟
علت‌های مختلفی در پیدایش دندان درد دخیل هستند. آسیب دیدگی دندان در اثر ضربه به دندان یکی از علت‌هایی است که می‌تواند دندان درد را ایجاد کند. پوسیدگی دندان که سبب ایجاد یک حفره در دندان می‌شود نیز دندان درد را ایجاد می‌کند. هر چه این حفره عمیق تر و بزرگ تر باشد، ساختار دندان بیشتر خراب شده و درد بیشتری را ایجاد می‌کند. مینای دندان یک لایه خارجی از دندان است که بسیار سخت و محکم می‌باشد در صورتی که پوسیدگی دندان از قسمت‌های داخلی به مینای دندان نفوذ پیدا کرده باشد سطح پوسیدگی پیشرفته است و درد دندان بیشتر خواهد بود. قسمت مرکزی دندان که از رگ‌های خونی و رشته‌های عصبی تشکیل شده است پالپ نام دارد. در صورتی که پوسیدگی دندان تا این ناحیه پیش رفته باشد درد دندان آزار دهنده است و برای درمان نیاز به روش‌های پیشرفته تری خواهد بود. عفونت موضعی بین دندان و لثه نیز منجر به آبسه پریودنتال می‌شود که می‌تواند درد دندان را ایجاد کند. علاوه بر تمامی این حالات مشکلاتی که در ادامه آورده شده است نیز می‌توانند در درد دندان دخیل باشند:
-سرایت عفونت لثه به استخوان فک
-شکستگی دندان یا سندرم دندان ترک خورده که در ظاهر مشاهده نمی‌شود.
-پر شدگی تاج دندان پس از درمان دندان پزشک که سبب تحریک عصب دندان می‌شود.
-بیماری bruxism که نوعی عادت نادرست می‌باشد و هنگام شب به صورت ناخود آگاه توسط فرد بیمار صورت می‌گیرد و اعصاب دندان را تحریک کرده و دندان را به شدت حساس می‌کند.
-بیماری پریودنتیم لثه که مربوط به رباط لثه و استخوان فک می‌باشد. این بیماری همراه با تورم و خونریزی لثه است.
-مشکلات و بیماری‌های سینوزیت که منجر به دندان درد در ناحیه فک بالایی می‌شوند.
-رویش یا خرابی دندان عقل

علائم و نشانه‌های بیماری‌های دندان چیست؟
برای این که مطمئن شوید که دندان درد شما ناشی از پوسیدگی یا مشکلات دندان است و با دردهای دیگر مانند سینوزیت اشتباه گرفته نشده است این چند نشانه می‌تواند به شما در تشخیص دندان درد کمک کند:
-درد دندان هنگام جویدن غذا
-حساسیت دندان نسبت به تغییر دما
-درد در ناحیه دندان و یا درد لثه و گونه
-ترشح لثه و یا خونریزی از لثه
-احساس نبض در ناحیه داخلی دندان
علائمی مانند سر درد، گوش درد، گردن درد و تب و طعم و بوی بد در دهان نیز از جمله نشانه‌هایی است که معمولا با پوسیدگی و خرابی دندان ظاهر می‌شوند.

علل پوسیدگی دندان و دندان درد در بارداری
بسیاری از خانم‌ها در طول ۹ ماه بارداری خود هیچ گونه مشکلات لثه و دندان را تجربه نخواهند کرد ولی بسیاری از مادران دندان درد در بارداری را تجربه می‌کنند. به طور کلی دوران بارداری به دلیل بسیاری از تغییرات هورمونی و سایر تغییرات در بدن مادر می‌تواند تاثیرات نه چندان خوبی بر روی لثه و دندان‌های مادر ایجاد شود. همان طور که تغییرات بزرگی در بدن مادر در طول دوره بارداری رخ می‌دهد به همان اندازه امکان تغییرات منفی نیز می‌تواند زیاد باشد. بیماری‌های لثه و دندان به دلیل افزایش جریان خون، هورمون‌های بارداری و . . . در این دوران رخ می‌دهد. از شایع ترین علل خرابی دندان در دوران بارداری می‌توان به این موارد اشاره کرد.

هورمون‌ها از علل دندان درد در بارداری
هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون در زمان بارداری به میزان قابل توجهی افزایش پیدا می‌کنند. این حالت سبب می‌شود که جریان خون نیز افزایش پیدا کند. طبق آخرین تحقیقات انجمن بارداری امریکا APA هورمون‌هایی که در طول بارداری تولید می‌شوند می‌توانند در نحوه عکس العمل بدن نسبت به باکتری‌های دهانی تاثیر گذار باشند. این تغییرات منجر به عفونت‌های پریودنتال و سایر بیماری‌های دندان و لثه می‌شود. [yektanet.com]

افزایش جریان خون
بدن مادران باردار به کمک افزایش جریان خون به پشتیبانی از جنین می‌پردازد. بدن در طول این دوران به شدت تلاش می‌کند که جریان خون را همواره قوی سالم نگه دارد تا جنین به درستی تغذیه شود. افزایش جریان خون می‌تواند لثه‌ها را متورم کرده و همین عامل سبب می‌شود که لثه‌ها حساس شوند. بنابراین معمولا زنان باردار با خوردن غذاهای گرم و سرد درد ناخوشایندی در لثه هایشان را احساس می‌کنند.

بیماری صبحگاهی از علل دندان درد در بارداری
بیماری صبحگاهی در سه ماهه نخست بارداری رخ می‌دهد و بیشتر زنان باردار آن را تجربه می‌کنند. از علل شایع خرابی دندان در طول دوره بارداری، بیماری صبحگاهی است. اسید موجود در استفراغ زنان باردار بر روی مینای دندان تاثیر منفی می‌گذارد. این حالت سبب خرابی و پوسیدگی دندان‌ها می‌شود.

آمادگی لثه برای بیماری در بارداری
زنان باردار مستعد به انواع بیماری‌های لثه هستند. یکی از عوامل این وضعیت به دلیل کاتالیزور برای زایمان زودرس است. در طول این دوران مشکلات لثه مانند عفونت لثه، خونریزی از لثه و حساس شدن لثه به وفور رخ می‌دهد که ناراحتی‌های زیادی را ایجاد می‌کند.

حساسیت لثه در دوران بارداری
دهان، دندان‌ها و لثه تحت تأثیر تغییرات هورمونی در دوران بارداری قرار می‌گیرند. به عنوان مثال بسیاری از خانم‌هایی که بیماری التهاب لثه دارند در دوران بارداری لثه هایشان تورم شدیدی پیدا کرده و حساسیت آن‌ها شدت پیدا می‌کند. به صورتی که هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان ممکن است مقدار کمی خونریزی از لثه‌ها را مشاهده کنند. برای پیشگیری و یا درمان مشکلات لثه و دندان درد در بارداری می‌بایست علاوه بر تمیز نگه داشتن دهان با دندان پزشک نیز مشورت کرد.

آبسه لثه در دوران بارداری
در بسیاری از زنان باردار آبسه‌هایی بر روی لثه مشاهده می‌شود که معمولا در سه ماهه دوم دوران بارداری رخ می‌دهد. شاید این تومورهای کوچک بسیار وحشتناک و خطرناک به نظر برسند ولی در واقع این آبسه‌ها نه بدخیم هستند و نه ضرری دارند. این آبسه‌های کوچک بر روی دیواره لثه به وجود می‌آیند و گاهی اوقات به راحتی خونریزی می‌کنند. معمولا پس از زایمان از بین می‌روند. وجود آبسه‌های قرمز بر روی لثه در زنان باردار هیچ ارتباطی با دندان درد در بارداری ندارد و هرگز خطرناک نیستند ولی در صورتی که احساس ناخوشایندی نسبت به این مسئله دارید می‌توانید با پزشک خود مشورت داشته باشید.

افزایش خطر پوسیدگی و دندان درد در بارداری
یکی از مشکلاتی که منجر به دندان درد در بارداری می‌شود پوسیدگی دندان‌ها می‌باشد که به دلایلی در این دوران رایج است. زنان باردار نسبت به سایر افراد از کربوهیدرات بیشتری مصرف می‌کنند که این عامل می‌تواند سبب پوسیدگی دندان‌ها شود. علاوه بر آن دلیل اصلی و مهم پوسیدگی دندان در دوران بارداری میزان بالای اسید در دهان زنان باردار به علت بیماری صبحگاهی است. بیماری صبحگاهی منجر به استفراغ می‌شود که اسید زیادی را به مینای دندان می‌رساند و همین عامل پوسیدگی دندان می‌گردد. بهتر است که برای پیشگیری از این مشکل دو مرتبه در روز دندان‌ها به دقت مسواک زده شوند و از نخ دندان نیز استفاده شود.

ارتباط میان بارداری و خرابی دندان
هر بارداری احتمال خرابی دندان‌ها و از بین رفتن یک تا دو دندان مادر را منجر می‌شود هر بارداری احتمال خرابی دندان‌ها و از بین رفتن یک تا دو دندان مادر را منجر می‌شود قدیمی‌ها می‌گفتند هر بارداری برابر است با یک دندان خراب. هم اکنون تحقیقات پزشکی این واقعیت را ثابت کرده است. هر بارداری احتمال خرابی دندان‌ها و از بین رفتن یک تا دو دندان مادر را منجر می‌شود. در بررسی‌هایی که صورت گرفته است، محققان اروپایی متوجه شدند زنانی که سه بچه بیشتر دارند نسبت به زنانی که یک یا دو بچه به دنیا آورده بودند تقریبا ۴ دندان بیشتر از دست داده بودند. فرانک گابل Frank Gabel مسوول تحقیقات در این باره این طور می‌گوید: «بنیان یافته‌های من بر اساس ارتباط بین سلامت دهان و دندان مادران با تعداد بارداری ثابت کرده است زنان هر چه تعداد زایمان بیشتری داشته باشند دندان‌های بیشتری از دست می‌دهند. به همین دلیل رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه مناسب، و مراقبت‌های منظم دندانپزشکی بخصوص برای مادران در دوران بارداری نکته‌ای است که باید به یک هدف و برنامه مهم سلامتی زنان در زمان بارداری برای همه موسسات پزشکی سراسر دنیا مد نظر قرار گیرد.» او که در دانشگاه هایدلبرگ آلمان در بخش ترجمه اقتصاد سلامت مشغول به کار است همراه با تیم تحقیقش اطلاعاتی را در مورد ۰۰۰ر۳۵ نفر زن بالای ۵۰ سال از ۱۴ کشور اروپایی جمع آوری و بررسی کرد. زنان در دهه ۵۰ و ۶۰ زندگی بیشتر در معرض خطر از دست دادن دندان‌ها هستند. در صورتی که مردان در همین سن دندان‌های سالم تری دارند. در ادامه تحقیقات محققان متوجه شدند مادرانی که سه فرزند داشتند دندان‌های بیشتری از دست داده بودند. جالب تر از همه ارتباط بین جنسیت فرزند و از خرابی دندان‌ها در مادر بود. مادرانی که دو فرزند اولشان از دو جنسیت مختلف بود دندان‌های سالمتری داشتند. ارتباط بین تحصیلات مادر و سلامت دندان‌ها هم از دیگر دستاوردهای این تحقیق بود. مادرانی که سطح تحصیلات کمتری داشتند بیشتر در معرض از دست دادن و خرابی دندان‌ها بودند. در تحقیقات انجام شده پیرامون ارتباط میان بارداری و خرابی دندان هر چند ارتباط مستقیم علت و معلولی بین تعداد زایمان‌ها و از دست دادن دندان‌ها پیدا نشد، ولی این تحقیقات نشان داد مادران در هر بارداری باید با تغذیه و رسیدگی به دندان‌های خود با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه به دندانپزشک هر سه ماه یک بار توجه بیشتری به دندان هایشان داشته باشند.

چه زمانی به دندان پزشک باید اعلام کنید که باردار هستید؟
برای آن که به خطرات ناشی از دندان درد در بارداری مبتلا نشوید، حتی اگر فکر می‌کنید که ممکن است باردار باشید به دندان پزشک خود اطلاع دهید. بهتر است که دندان پزشک‌تان را در مورد داروهایی که برای بارداری مصرف می‌کنید مطلع سازید. اگر پزشک زنان شما توصیه‌های خاصی برایتان در نظر گرفته است حتما رعایت کنید و در صورت نیاز دندان پزشک‌تان را مطلع کنید تا در صورت نیاز درمان دندان درد در بارداری را به تعویق بیاندازید.

داروهای مجاز برای دندان درد در دوران بارداری چیست؟
زمانی که دندان پزشک از باردار بودن شما مطلع باشد هیچ جای نگرانی برای مصرف دارو نخواهید داشت. به راحتی می‌توانید داروهای تجویزی توسط دندان پزشک را مصرف کنید و برای رفع دندان درد در بارداری اقدام کنید. دندان پزشک شما می‌تواند داروهایی که تسکین دهنده هستند و یا یک سری داروهایی که آنتی بیوتیک می‌باشند را در دوران بارداری تجویز کند و شما هر چه سریع تر از دندان درد در بارداری خلاص شوید. بسیاری از داروها در دوران بارداری نباید مورد مصرف مادر قرار گیرند. داروهایی مانند آسپرین، ایبوپروفن و همچنین ناپروکسن از جمله داروهایی هستند که از مصرف آن‌ها در دوران بارداری می‌بایست اجتناب کرد. اما استفاده از داروهایی مانند آموکسی سیلین یا Moxatag که معمولا قبل یا بعد از درمان دندان تجویز می‌شود، برای مادران باردار بی ضرر هستند. بی حسی موضعی در دوران بارداری گاهی ممکن است در طول دوران بارداری برای رفع دندان درد به درمان کانال ریشه یا کشیدن دندان احتیاج باشد.

بی حسی موضعی
راه کاری است که دندان پزشکان برای این موارد استفاده می‌کنند. این روش برای مادران باردار و البته جنین هیچ خطری به همراه ندارد و بی ضرر است. در مطالعاتی که در مجله دندان پزشکی امریکا در ماه اوت سال ۲۰۱۵ به چاپ رسیده است آمده است که استفاده از بی حسی موضعی یا لیدوکائین در دوران بارداری بی خطر می‌باشد و هیچ گونه مشکلی مانند سقط جنین، نقص در تولد نوزاد یا نارس شدن نوزاد و مشکلاتی در وزن جنین ایجاد نمی‌کند. بنابراین اگر در طول دوره بارداری خود برای رفع دندان درد نیاز به بی حسی موضعی داشتید نگران نباشید و با خیال راحت این کار را انجام دهید.

عکسبرداری از دندان در دوران بارداری
در صورتی که دندان پزشک شما تشخیص دهد که نیاز به عکس برداری از دندان است می‌توانید این کار را انجام دهید در صورتی که دندان پزشک شما تشخیص دهد که نیاز به عکس برداری از دندان است می‌توانید این کار را انجام دهید پرتونگاری با کمک اشعه ایکس یکی از مراحل درمان دندان درد است. در صورتی که دندان پزشک شما تشخیص دهد که نیاز به عکس برداری از دندان است می‌توانید این کار را انجام دهید. می‌بایست با کمک روپوش‌هایی که از سرب پوشیده شده اند ناحیه قرار گیری جنین را پوشانده و عکس برداری با اشعه ایکس انجام شود.

چند راهکار برای درمان بیماری‌های لثه و دندان درد در بارداری
علاوه بر روش‌هایی که برای درمان ذکر شد، این روش‌ها نیز می‌توانند در کاهش درد دندان در این دوران به مادران کمک کنند. لثه‌های حساس را به کمک یک مسواک کاملا نرم و لطیف ماساژ دهید. این کار از خونریزی لثه می‌کاهد. از مصرف خوراکی‌هایی که حساسیت دندان‌ها را افزایش می‌دهد خودداری کنید. غذاهایی مانند بستنی یا نوشیدنی‌های بسیار داغ مانند چای می‌تواند حساسیت دندان را تشدید کند. در طول دوران بارداری بهتر است از مصرف این نوع خوراکی‌ها اجتناب کنید. مصرف شیرینی جات و شکر را کاهش دهید. شکر سبب می‌شود باکترهای موجود در دهان شما افزایش پیدا کرده و دندان دچار پوسیدگی و در نهایت حفره‌های دردناک شود. برای این که تجربه دندان درد در بارداری را احساس نکنید بهتر است شیرینی جات کمتری بخورید و پس از خوردن هر گونه شیرینی حتما دندان‌های خود را دقیق و کامل مسواک بزنید تا هیچ گونه شکری در دهان شما باقی نماند. کلسیم کافی مصرف کنید. کلسیم دندان‌ها و لثه‌ها را تقویت کرده و سلامتی آن‌ها را تضمین می‌کند. زمانی که مادر به میزان کافی کلسیم مصرف نمی‌کند. جنین برای تأمین کلسیم خود، آن را به طور مستقیم از استخوان‌های مادر جذب خواهد کرد. بنابراین میزان مصرف کلسیم را با کمک مکمل‌ها و تغذیه سالم افزایش دهید تا میزان کافی از این ماده برای مادر و جنین در دسترس قرار گیرد. دهانشویه استفاده کنید. دهانشویه‌های ضد میکروب در دوران بارداری توصیه می‌شود. می‌توانید از ترکیب یک قاشق چایخوری جوش شیرین و یک لیوان آب از پوسیدگی دندان‌ها به دلیل اسید بیماری صبحگاهی پیشگیری کنید.