توانبخشی کودکان استثنایی، نکته‌های ناگفته از آن

به گفته کارشناس کاردرمانی و عضو انجمن کاردرمانی استان کردستان، معلولیت‌های حرکتی و ادراکی کودکان تنها با دارو و عمل جراحی بهبود نمی‌یابد بلکه همکاری تنگاتنگ متخصصان پزشکی با متخصصان توان‌بخشی از جمله متخصصان فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی در این‌گونه مواقع ضروری است.
بسیاری از معلولیت‌های کودکان قبل از تولد یا پس از زایمان رخ می‌دهد و موجب ایجاد مشکلات حرکتی و ذهنی در کودک می‌شود که وقتی این مشکلات در کودک تشخیص داده شد، علاوه بر خدمات پزشکی به خدمات توان‌بخشی نیز نیاز است.
وی افزود: چنانچه کودکی هنگام تولد، دچار کمبود اکسیژن شود، احتمال اختلال فلج مغزی در او زیاد است.
به گفته کارشناس کاردرمانی و عضو انجمن کاردرمانی استان کردستان، معلولیت‌های حرکتی و ادراکی کودکان تنها با دارو و عمل جراحی بهبود نمی‌یابد بلکه همکاری تنگاتنگ متخصصان پزشکی با متخصصان توان‌بخشی از جمله متخصصان فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی در این‌گونه مواقع ضروری است.
وی عنوان کرد: ارجاع و مداخله به‌موقع می‌تواند نقش بسیار کلیدی در پیشگیری از بروز بسیاری معلولیت‌ها و ناتوانی‌ها داشته باشد.
کارشناس کاردرمانی و عضو انجمن کاردرمانی استان کردستان، با اشاره به تأخیر رشد جسمی برخی از کودکان، بیان کرد: برخی از کودکان ازلحاظ مغزی مشکل خاصی ندارند اما مانند کودکان عادی مراحل رشد را طی نمی‌کنند، در این راستا مراکز توان‌بخشی جهت رفع ناتوانی جسم این کودکان همکاری لازم را دارند تا این کودکان همچون کودکان عادی به زندگی روزمره خود بپردازند.
حسین پناهی با بیان اینکه خانواده‌ها از بدو تولد کودکشان با آگاهی از هرگونه مشکل جسمی باید به پزشک مربوطه مراجعه کنند، عنوان کرد: در استان کردستان متخصصان مغز و اعصاب، کودکان ناتوان را برای گفتار درمانی و کار درمانی به مراکز توان‌بخشی ارجاع نمی‌دهند و متأسفانه والدین کودک ناتوان خود را در سن ۴ یا ۵ سالگی به مراکز توان‌بخشی برای درمان می‌آورند که فیزیوتراپی نیز تأثیر کمتری بر روی جسم آن‌ها خواهد گذاشت.
وی گفت: در همین استان، کودکان ناتوان جسمی وجود دارند که به دلیل درمان نشدن در زمان نوزادی، بدنشان تغییر شکل پیدا کرده و دفرمه‌ شده است و حتی با انجام فیزیوتراپی و کاردرمانی، به حالت اولیه باز نمی‌گردد و تنها با انجام عمل جراحی درمان میسر می‌شود.
کارشناس کاردرمانی و عضو انجمن کاردرمانی استان کردستان، به افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند اشاره و عنوان کرد: این بیماران نیز قسمتی از مغزشان دچار آسیب شده و مراحل رشد آن‌ها همچون کودکان و نوزادان دچار اختلال می‌شود، در واقع تمام گروه‌های سنی از جمله نوزادان، کودکان و سالمندان با فیزیوتراپی و کاردرمانی توسط متخصصان مراکز ناتوان‌بخشی تا حد زیادی درمان خواهند شد که بتوانند به زندگی روزمره خود ادامه بدهند.
وی گفت: یکی از اهداف نهایی درمان‌های ارائه شده توسط کاردرمانگر، به استقلال رساندن مراجعه کننده است.

این کارشناس بیان کرد: فردی که دچار سکته مغزی می‌شود با توجه به سطح ضایعه‌ای که در مغز اتفاق می‌افتد برخی مهارت‌های حرکتی و کلامی‌اش را از دست می‌دهد، این اختلالات باعث می‌شود فرد در انجام فعالیت‌های روزانه‌اش و همچنین در زمینه شغلی که دارد و ارتباطات روزمره خانوادگی و اجتماعی دچارمحدودیت و وابستگی شود، مجموعه این عوامل می‌تواند باعث بروز مشکلاتی دیگر از جمله از دست دادن اعتماد به نفس و افسردگی در فرد شود.
حسین‌پناهی به بیماران توصیه کرد که بعد از کاردرمانی نیز فعالیت روزمره خود را بیشتر کنند؛ سالمندان با پیاده‌روی و کودکان با بازی کردن می‌توانند درمان را سریع‌تر پیش ببرند در واقع فیزیوتراپی و کاردرمانی به تنهایی نمی‌تواند جوابگو درمان باشد.
وی با اشاره به اینکه کودکان ناتوان جسمی قدرت دست‌هایشان کمتر از توان پاهایشان است، گفت: کودکان ناتوان جسمی و بیمارانی که سکته مغزی داشته‌اند با کار درمانی مراحل رشد را طی می‌کنند و توانایی رفت‌وآمد را پیدا می کنند، اما علائم خفیفی در جسم آن‌ها باقی می‌ماند که باید تمرینات و فیزیوتراپی را همچنان ادامه بدهند.
کارشناس کاردرمانی و عضو انجمن کاردرمانی استان کردستان بیان کرد: گروهی دیگر از کودکان ناتوان، کودکانی هستند که از لحاظ ذهنی مشکل ‌دارند همچون کودکان طیف اوتیسم، بیش فعالی و کم‌توان ذهنی که در این راستا مرکزتوانبخشی برای بهبود این کودکان با تمرینات و شناختن رنگ‌ها، تحریک‌های حسی، اشکال هندسی و فعالیت‌های کوچک از دست‌هایشان جهت فعالیت استفاده می‌کنند.
حسین‌پناهی عنوان کرد: بعد از ارزیابی و با توجه به نیاز و نوع مشکل، برخی از کودکان باید از کفش‌های طبی استفاده کنند و به متخصصان ارتوپدی ارجاع داده شوند.
وی با اشاره به برابر بودن مراجعه کنندگان کودک پسر و دختر در مرکز ناتوان بخشی ذکر کرد: در کردستان عمده مراجعین مراکز توان‌بخشی، کودکان سی‌پی یا فلج مغزی هستند و همچنین بیماران سکته مغزی به دلیل ناتوانی حرکتی توسط کار درمانگر در منزل ویزیت می‌شوند.
به گفته این کارشناس، بیماران ارتوپدی کاملاً بهبود پیدا می‌کنند، اما درمان 100 درصدی برای بیماران ضایعه نخاعی وجود ندارد، در واقع این افراد با تمرینات توان‌بخشی، بازتوانی و وسایل کمک توان‌بخشی می‌توانند حداکثر استقلال خود را کسب کنند.
حسین‌پناهی، تشخیص زودهنگام بیماری اوتیسم را بسیار مهم دانست و گفت: بیماران طیف اوتیسم درجات متفاوتی دارند و درمان و توان‌بخشی این کودکان باید از سنین اولیه آغاز شود که می‌تواند کمک حائز اهمیتی به درمان آن‌ها کند.
وی خاطرنشان کرد: طیف اوتیسم اختلالات مختلفی دارد و بر اساس آزمون ارزیابی نوع شدت و مشکلات مبتلایان به این بیماری نیز متفاوت است.
کارشناس کاردرمانی و عضو انجمن کاردرمانی استان کردستان تأکید کرد: فردی که بیمار فلج مغزی است به طور قطع مشکل ذهنی ندارند و این دو مقوله جدا از هم هستند.