علت کم تحرکی اسپرم، چیست و چه درمان هایی دارد؟

تحرک اسپرم توانایی اسپرم برای حرکت موثر است. این مسئله در باروری مهم است زیرا اسپرم باید در مجرای تولید مثل خانم حرکت کند تا به تخمک برسد و آن را بارور کند. اسپرم کم تحرک یکی از دلایل ناباروری مردان است. در این مقاله بر تاثیر تحرک اسپرم بر باروری، دلایل کم تحرکی اسپرم و روش های تقویت تحرک اسپرم می پردازیم.

تحرک اسپرم چیست؟
تحرک اسپرم روش حرکت اسپرم را توصیف می کند. این مسئله ممکن است بر باروری تاثیر بگذارد. دو نوع تحرک اسپرم وجود دارد که به روش شنا و تحرک انفرادی اسپرم اشاره دارد:
تحرک پیشرونده
به اسپرم هایی اشاره دارد که بر روی خط مستقیم یا دایره های بزرگ تحرک می کنند.
تحرک غیرپیشرونده
به اسپرم هایی اشاره دارد که بر روی خط مستقیم حرکت نمی کنند یا بر روی دایره های خیلی کوچک تحرک می کنند.
اسپرم برای رسیدن به مخاط دهانه رحم و بارور کردن تخمک خانم نیاز به سرعتی معادل حداقل 25 میکرومتر در ثانیه دارد. کم تحرکی اسپرم زمانی تشخیص داده می شود که کمتر از 32 درصد اسپرمها قابلیت حرکت موثر را داشته باشند.

چطور کم تحرکی اسپرم بر باروری تاثیر می گذارد؟
در سراسر جهان حدود ۶۰ تا ۸۰ میلیون زوج تحت تاثیر ناباروری قرار گرفته اند و این آمار در کشورهای مختلف متفاوت است. در امریکا، ناباروری در حدود ۱۰% زوج ها دیده می شود. منظور از ناباروی عدم بارداری بعد از ۱۲ ماه تلاش می باشد.
ناباروری فاکتور مردانه زمانی است که بیولوژی مرد باعث شود نتواند باردار شود. این مسئله در 40 تا 50 درصد موارد ناباروری دیده می شود و بر 7 درصد از مردها تاثیر می گذارد. کم تحرکی اسپرم به این معناست که اسپرم حرکت به سوی تخمک را دشوار ببیند و این مسئله منجر به مشکلات باروری می شود. ناباروری مردان معمولاً نتیجه نواقص مایع منی است که شایع ترین آنها عبارتند از:
تعداد کم اسپرم یا الیگواسپرمی
تحرک کم اسپرم
شکل غیرطبیعی اسپرم یا تراتواسپرمی
حدود 90 درصد از مشکلات ناباروری مردان به دلیل تعداد کم اسپرم ها می باشد، اما تحرک کم اسپرم نیز یک عامل مهم است.

علت کم تحرکی اسپرم چیست؟
بیماری های مختلفی که بر بیضه ها تأثیر می گذارند باعث تحرک کم اسپرم می شوند. دلایل تحرک کم اسپرم متفاوت است و بسیاری از موارد توضیح داده نشده است. آسیب به بیضه ها ، که اسپرم را تولید و ذخیره می کند، می تواند بر کیفیت اسپرم تأثیر بگذارد. علل عمده آسیب بیضه عبارتند از:
عفونت
سرطان بیضه
جراحی بیضه
بیماری که مرد با آن متولد می شود
بیضه های پایین نیامده
جراحت
استفاده طولانی مدت از استروئیدهای آنابولیک می تواند تعداد اسپرم و تحرک اسپرم را کاهش دهد. مواد مخدری مانند حشیش و کوکائین و همچنین برخی داروهای گیاهی نیز می توانند بر کیفیت مایع منی تأثیر بگذارند.
واریکوسل، بیماری که در آن رگهای کیسه بیضه بزرگ می شود، نیز باعث تحرک کم اسپرم می شود.

کم تحرکی اسپرم چگونه تشخیص داده میشود؟
تجزیه و تحلیل مایع منی اساسی ترین و مفیدترین آزمایش است و در این آزمایشات از هر ۱۰ مرد یک نفر مبتلا به مشکل باروری می باشد. این آزمایش شکل اسپرم ها و نحوه تعامل آن ها در مایع منی را ارزیابی می کند.
نمونه معمولاً با خود ارضایی جمع آوری می شود. از مرد خواسته می شود قبل از جمع آوری نمونه بین 2 تا 7 روز از رابطه جنسی خودداری کند تا حجم مایع منی افزایش یابد.
باید کل مایع انزال در یک ظرف استریل جمع آوری شود تا از کامل بودن نتایج تست اطمینان حاصل شود. نمونه معمولاً در یک اتاق خصوصی در مطب پزشک یا در شرایط خاص در منزل جمع آوری می شود. در صورت جمع آوری نمونه در منزل، باید نمونه طی یک ساعت پس از جمع آوری به مرکز تحویل داده شود.
نمونه نباید در یخچال نگهداری شود و توصیه می شود در حین حمل، نمونه نزدیک بدن نگه داری شود تا در دمای بدن بماند. در این صورت تجزیه و تحلیل با بهترین کیفیت انجام می شود. بعضی اوقات نمونه از طریق مقاربت جمع آوری می شود. در این صورت نباید از کاندوم های تجاری استفاده کرد، زیرا بسیاری از آنها روان کننده یا اسپرم کش دارند. نمونه ها به دلایل مختلفی از جمله بیماری ها می توانند متفاوت باشند. در نتیجه معمولاً دو نمونه جمع آوری می شود و فاصله جمع آوری آنها بین 2 تا 4 هفته می باشد. اگر درصد اسپرم متحرک کمتر از 32 درصد باشد، اسپرم کم تحرک است.

کم تحرکی اسپرم باعث سقط میشود؟
شکی نیست حرکت کم اسپرم نه تنها ناباروری می دهد اگر هم باروری پیش آید اکثرا منجر به حاملگی پوچ و بدون جنین شده که به میسدآبورشن معروف است که نه تنها خود به خود سقط می شود در صورت سقط نشدن باید کورتاژ کرد.

واریکوسل و کم تحرکی اسپرم
شکل ظاهری اسپرم افراد مبتلا به واریکوسل با اسپرم طبیعی متفاوت است. علاوه بر این، میزان تحرک اسپرم - که در توان بارورسازی آن نقش بسیار مهمی دارد- در افراد مبتلا به شکل معنی‌داری کمتر از اسپرم طبیعی است. همچنین این پژوهش نشان داد، در اسپرم افراد مبتلا به واریکوسل آسیب محتوی ژنتیکی بسیار بیشتر از اسپرم‌های طبیعی است. در واقع به علت صدمه دیدن پروماتین (پروتئینی که ماده ژنتیکی اسپرم را در برگرفته آن را بسته بندی و محافظت می‌کند) ماده ژنتیکی اسپرم مبتلایان به واریکوسل صدمه می‌بیند.

احتمال بارداری با اسپرم کم تحرک
پایین بودن کیفیت اسپرم در صورتی که منجر به بارداری موفق شود، منجر به سقط جنین و در موارد زیادی سقط‌ های مکرر شده است.

کم تحرکی اسپرم چگونه درمان میشود؟
- نوشیدن الکل به مقدار زیاد و سیگار کشیدن یا استفاده از مواد مخدر بر تحرک اسپرم تأثیر منفی دارد.
- ایجاد تغییر در شیوه زندگی می تواند به بهبود کیفیت اسپرم کمک کند. سیگار کشیدن می تواند باروری را کاهش دهد و نشان داده شده است که تحرک اسپرم را تحت تأثیر قرار می دهد.
- مصرف مواد مخدر به صورت تفریحی از جمله حشیش، آمفتامین و مواد مخدر و مصرف بیش از حد الکل باعث کاهش کیفیت اسپرم می شود. در صورتی که قصد دارید باردار شوید از مصرف این مواد اجتناب کنید.
- اضافه وزن با شاخص توده بدنی 25 یا بیشتر می تواند بر کیفیت و کمیت اسپرم تأثیر بگذارد.
- بین افزایش دمای کیسه بیضه و کاهش کیفیت اسپرم ارتباطی وجود دارد. دمای ایده آل برای تولید اسپرم در حدود ۵/۳۴ درجه سانتی گراد، یا دقیقاً زیر دمای بدن است، بنابراین لباس گشاد بپوشید و مراقب باشید بیضه ها خنک بمانند.
- اگر در محیط های داغ کار می کنید بین کار به صورت منظم از محیط خارج شوید و کمی استراحت کنید. همچنین در صورتی که مدت زیادی می نشینید کمی بلند شوید و راه بروید.
- هیچ شواهدی مبنی بر تاثیر درمان های تکمیلی بر بهبود تحرک اسپرم وجود ندارد.

درمان کم تحرکی اسپرم با طب سنتی
موز
خرما
هل
زیره
مغز گردو
سیاه دانه
پسته
ارده و شیره انگور
موز
سیر تخم مرغ
صدف
اسفناج
انار
استفاده از بذرهای کنجد، سیاه‌دانه، یونجه، هویج، کتان
زیتون صبحها ۷ عدد
انجیر
نخود

درمان نهایی کم تحرکی اسپرم
تحرک کم اسپرم منجر به ناباروری مرد می شود اما برای این مشکل روش های درمانی وجود دارد. برخی از این روش های درمانی عبارتند از:
تلقیح داخل رحمی (IUI):
تلقیح داخل رحمی یا لقاح مصنوعی یا ای یو ای شامل جمع آوری و شستشوی اسپرم می باشد. سپس اسپرم هایی که سریع تر حرکت می کنند با استفاده از یک لوله پلاستیکی نازک به داخل رحم تزریق می شوند.
لقاح آزمایشگاهی (IVF):
در طول لقاح مصنوعی به خانم قرص هایی داده می شود که باعث تحریک تولید تخمک می شود. سپس تخمک ها از تخمدان خارج می شود و در آزمایشگاه با اسپرم بارور می شود. سپس نطفه به وجود آمده به رحم خانم منتقل می شود تا رشد کند.
اسپرم اهدایی:
برای بارداری می توان از اسپرم اهدایی نیز استفاده کرد. این اسپرم از طریق لقاح آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرد. در صورتی که بیش از ۱۲ ماه تلاش کردید اما باردار نشدید به پزشک مراجعه کنید تا دلیل عدم بارداری را تعیین کند.