چرخه قاعدگی نامنظم، طبیعی است یا غیر طبیعی؟

آیا می‌دانید که آخرین عادت ماهانه‌ی شما چه زمانی بوده و چند روز به طول انجامیده است؟ اگر نمی‌دانید، شاید زمان آن فرا رسیده که در این مورد دقت و توجه‌ بیش‌تری به خرج دهید و به دنبال راهی برای برطرف کردن نامنظم بودن چرخه‌ی قاعدگی باشید.

چرخه‌ی قاعدگی طبیعی و غیر طبیعی هر کدام چه ویژگی‌هایی دارند؟
چرخه‌ی قاعدگی (menstrual cycle) در زنان بیانگر وضعیت سلامتی آن‌هاست. زنان باید بدانند که چگونه چرخه‌ی قاعدگی خود را زیر نظر داشته و چه اقداماتی در صورت نامنظم بودن آن انجام دهند.
زیر نظر داشتن دقیق چرخه‌ی قاعدگی، به شناخت شرایط طبیعی بدن، زمان تخمک گذاری و تشخیص تغییرات بزرگی هم‌چون رخ ندادن عادت ماهیانه یا خونریزی‌های پیش‌بینی نشده‌ی ماهیانه کمک بسیار بزرگی می‌کند.
گاهی نامنظم بودن چرخه‌ی قاعدگی چندان موضوع مهم و نگران کننده‌ای نیست، ولی در صورت تکرار این حالت فرد باید بداند که احتمالاً عاملی سلامت او را تهدید می‌کند.

چرخه‌ی قاعدگی چیست؟
چرخه‌ی قاعدگی مجموعه وقایعی‌ را تشکیل می‌دهد که ماهیانه در بدن زنان اتفاق می افتد و بدن را آماده‌ی بارداری احتمالی خواهد کرد.
هر ماه یکی از تخمدان‌ها در جریان فرایندی که تخمک گذاری نام دارد، یک تخمک آزاد می‌کند. در همین زمان تغییرات هورمونی، رحم را برای بارداری احتمالی آماده می‌کند. اگر تخمک گذاری رخ دهد ولی تخمک بارور نشود، دیواره‌ی رحم ضخیم شده، از بین رفته و از طریق واژن بقایای آن از بدن خارج می‌شود. این حالت عادت ماهیانه یا پریود ماهیانه (menstrual period) نام دارد.

چرخه‌ی قاعدگی طبیعی کدام است؟
اولین روز عادت ماهیانه به عنوان اولین روز از چرخه‌ی قاعدگی در نظر گرفته می‌شود، این چرخه تا عادت ماهیانه‌ی بعدی ادامه دارد.
مدت زمان چرخه‌ی قاعدگی در افراد مختلف با هم متفاوت است.خونریزی ماهیانه هر ۲۱ الی ۳۲ روز یک بار رخ داده و ۲ الی ۷ روز به طول خواهد انجامید. در سال‌های ابتدایی که زنان عادت ماهیانه را تجربه می‌کنند، چرخه‌ی قاعدگی طولانی‌تر خواهد بود. هر چه‌قدر که سن فرد بالاتر رود چرخه‌های قاعدگی کوتاه‌تر و منظم‌تر خواهند شد.
چرخه‌ی قاعدگی فرد می‌تواند منظم باشد و هر ماه مقدار مشخصی طول بکشد. یا که نه می‌تواند نامنظم باشد و یا اینکه فرد خونریزی ماهیانه‌ای سبک، سنگین، کوتاه، طولانی و یا حتی دردناک و یا بدون دردی را تجربه کند. همه‌ی این موارد می‌توانند یک چرخه‌ی قاعدگی طبیعی باشند. این تعریف برای هر فردی یک تعریف مشخص و منحصر به فرد است.
به یاد داشته باشید که مصرف قرص‌های ضد بارداری یا وسایل جلوگیری از بارداری مانند آی یو دی (IUD) می‌تواند چرخه‌ی قاعدگی شما را تغییر دهد. اگر از این موارد استفاده می‌کنید، لازم است که با پزشک خود مشورت کنید.

زمانی که فرد به دوره‌ی یائسگی (menopause) نزدیک می‌شود، فرد نامنظم بودن چرخه‌ی قاعدگی را تجربه خواهد کرد. با افزایش سن شانس ابتلا به سرطان رحم در زنان افزایش می‌یابد، بنابراین در دوران یائسگی فرد در صورت مشاهده‌ی هرگونه خونریزی غیر طبیعی باید با پزشک خود مشورت کند.

چگونه چرخه‌ی قاعدگی را می‌توان زیر نظر گرفت؟
به فرد توصیه می‌شود که در تقویم زمان شروع چرخه‌ی قاعدگی را علامت گذاری کند، این کار به فرد کمک می‌کند تا فرایند طبیعی بدن خود را به راحتی زیر نظر بگیرد. اگر فرد هر ماه زمان شروع عادت ماهیانه‌ی خود را یادداشت کند و این کار را چند ماه متوالی و پشت سر هم انجام دهد، می‌تواند منظم بودن یا نامنظم بودن چرخه‌ی قاعدگی خود را به راحتی تشخیص دهد.

علت نامنظم بودن چرخه‌ی قاعدگی چیست؟
اگر نگران عادت ماهیانه و خونریزی‌ ماهیانه هستید، موارد زیر را هم زیر نظر بگیرید:
زمان پایان خونریزی ماهیانه را یادداشت کنید، این مورد به فرد کمک می‌کند تا مدت زمانی که خونریزی ماهیانه طول می‌کشد را بررسی کند و بداند که نسبت به ماه قبل این مدت زمان کوتاه‌تر یا بلندتر بوده است.
جریان خونریزی ماهیانه را به دقت ثبت کنید. فرد می‌تواند میزان و حجم خونریزی ماهیانه‌ی خود را به دقت بررسی کند. خون خارج شده از بدن را برای وجود لخته خون احتمالی بررسی کرده و یادداشت کنید که چند وقت یکبار نیاز به تعویض پد بهداشتی وجود دارد.
خونریزی‌های غیرطبیعی را به دقت بررسی کنید. اگر در فاصله‌ی زمانی دو عادت ماهیانه فرد دچار خونریزی شود، باید به پزشک مراجعه کند.
وجود درد در طی دوران ماهیانه طبیعی است ولی با این وجود میزان درد را هم باید به دقت زیر نظر داشت
تغییرات خلق و خو و رفتاری فرد هم باید بررسی شوند.

چه عواملی باعث نامنظم بودن چرخه عادت ماهانه خواهند شد؟
عوامل ایجاد بی نظمی در چرخه‌ی قاعدگی عبارتند از:
بارداری یا شیردهی
یکی از اولین نشانه‌های بارداری پریود نشدن است. شیردهی بعد از زایمان هم می‌تواند چرخه‌ی قاعدگی طبیعی را تا حدود زیادی مختل کند.
مشکلات گوارشی، کاهش شدید وزن یا انجام حرکات ورزشی شدید
مشکلات گوارشی همچون بی اشتهایی عصبی (anorexia nervosa)، کاهش شدید وزن و افزایش فعالیت بدنی می‌تواند چرخه‌ی قاعدگی را مختل کند.
سندروم تخمدان پلی کیستیک ( Polycystic ovary syndrome (PCOS) )
تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک با انجام سونوگرافی ممکن است. این عارضه یک مشکل در سیستم غدد درون ریز است و در آن تخمدان‌ها بزرگ‌تر از حالت عادی بوده و در آنها اجزایی به نام فولیکول مشاهده می‌شود.

علت نامنظم بودن عادت ماهانه چیست؟
یائسگی زود رس و پیش از موعد
این عارضه قبل از ۴۰ سالگی اتفاق می‌افتد و فرد در این سن دیگر قادر به تخمک گذاری نیست. زنان مبتلا به این عارضه هم بی نظمی چرخه قاعدگی را تجربه خواهند کرد.
بیماری التهاب لگن ( Pelvic inflammatory disease (PID) )
بیماری التهاب لگن در واقع نوعی عفونت است که باعث بی نظمی در چرخه قاعدگی می‌شود.
فیبر رحمی ( Uterine fibroids
فیبرهای رحمی توده‌هایی غیر سرطانی هستند که در رحم رشد می‌کنند. این توده‌ها منجر به عادتهای ماهیانه‌ی شدید و طولانی خواهند شد.

چه اقداماتی برای جلوگیری از نامنظم بودن چرخه‌ی قاعدگی می‌توان انجام داد؟
تجویز قرص‌های ضد بارداری به منظم شدن چرخه‌ی قاعدگی برخی از زنان کمک می‌کند. درمان برخی مشکلات مانند مشکلات گوارشی هم به حل مشکل نامنظم بودن چرخه‌ی قاعدگی کمک می‌کند. با این حال برخی بی نظمی‌ها در چرخه‌ی قاعدگی اجتناب ناپذیر هستند.
در صورت مشاهده‌ی موارد زیر با پزشک خود مشورت کنید:
- عادت ماهیانه به یکباره و برای بیش از ۹۰ روز متوقف شود و فرد باردار نباشد.
- بعد از چندین دوره چرخه‌ی قاعدگی منظم به یکباره این چرخه دچار بی‌نظمی شود.
- خونریزی بیش از ۷ روز طول بکشد.
- خونریزی شدید باشد و هر یک یا دو ساعت نیاز به تعویض تامپون و یا پد بهداشتی باشد.
- فاصله‌ی بین دو خونریزی ماهیانه کمتر از ۲۱ روز و بیشتر از ۳۵ روز باشد.
- خونریزی‌های غیر طبیعی بین دو عادت ماهیانه مشاهده شود.
- دردهای غیر طبیعی و شدید در هنگام عادت ماهیانه
- بعد از استفاده از تامپون فرد احساس ناخوشایندی داشته و یا حتی تب کند.
- اگر در مورد چرخه‌ی قاعدگی سوالی دارید و یا متوجه تغییری در آن شده‌اید، بهتر است که با پزشک خود مشورت کنید و مشکل نامنظم بودن چرخه قاعدگی را برطرف کنید.