بیماری ویروس کرونا، بترسیم یا نه؟

سردار سعید منتظرالمهدی، روانشناس سلامت و عضوهیات علمی دانشگاه در یادداشتی با عنوان اینکه "از ترس ِ مرگ، خودکشی نکنیم ! ازکرونا به همان میزانی بترسیم که باید بترسیم" به ذکر رهنمودهایی برای رفع استرس و استفاده از فرصت پدید آمده برای حضورِ بیشتر درمنزل پرداخته است؛ بخوانید:

"همه ما چندی است که در اقصی نقاط کشورِ پهناورمان، همانند هر جای دیگرِ جهان، با مهمانِ ناخوانده ، بد سِگال و نفرت انگیزی به نام "کووید ۱۹" رو به رو گشته‌ایم که بیش و کم همه، اعم از شهری یا روستایی، برخوردار یا نابرخوردار و پیر و جوان، آن را «تهدید» و خطری برای «سلامت»، «آسایش» و بهروزیِ خود و اطرافیانمان ادارک کرده‌ایم.

درک تهدید آمیز بودن این پدیده شوم به ویژه از آن رو است که اولاً: در نوع خود جدید است و لاجرم دانش علمی و اطلاعات پزشکیِ ما پیرامونِ ماهیت آن اندک است. ثانیاً: علیرغم همه تلاش‌ها و کوشش‌های علمیِ اهل فن و متخصصان رشته‌های مختلف، هنوز نه به واکسنی دست یافته‌ایم که خود را در برابر آن واکسینه نمائیم ونه به درمان معینی و صرفا درمان را براساس تجربیات بیماری مشابه (سارس در سال۲۰۰۲) و یافته های اخیر در کشور درگیر بدست آورده ایم. بنابراین، ابهامِ ما در مورد آن بسیار است، اما این را می دانیم که با مراقبت و رعایت دقیق نکات بهداشتی می‌توانیم تهدید از سر بگذرانیم و در مبارزه‌ای نه چندان طولانی آن را مقهورِ اراده خویش سازیم.

آنگونه که از شواهد بالینی و مشاهدات ما پیداست این مهمان بد یُمن و بی قواره، اینجا و آنجا شماری از شهروندان را دستخوش ترس و اضطراب و استرسی فراتر از حدِ معمول و سطح نرمال نموده است. از همین روی، من در این نوشتار کوتاه نکاتی را یادآور می‌شوم که به باورم با تأمل در آنها می‌توان پیامدهای روانی و ناخواستنی این بیماری را فروکاست و از آن طریق نه تنها سلامتِ بهداشت روان خود را حفظ نمود بلکه از فرصت پدید آمده برای حضور بیش‌تر در منزل، به عنوان فرصتی برای بهبود غنای زندگی بهره گرفت.

نکته نخست. از ترسِ حاصل از ویروس کرونا نهراسیم . تجربه ترس و اضطراب در برابر یک بیماری ناشناخته و سرشار از ابهام، نه تنها نشان از غیرعادی بودن ما ندارد بلکه بیانگر آن است که ذهن و مغز ما عملکرد درست و مطلوبی دارند و « شناخت خطر» ، درست و منطقی است. لیکن نباید فراموش کرد که «ادراکِ ترس» (به عنوان یک عامل ذهنی) باید با خطر واقعیِ پدیده (به عنوان یک عامل عینی) همخوانی داشته باشد. بنابراین، در برابر کرونا باید دقیقاً به همان میزانی بترسیم که باید بترسیم. ترس بیشتر از حد، نوعی «هراس» (فوبیا) است و لاجرم باید از آن پرهیز کرد.

نکته دوم: رنج، گرچه فی نفسه ناخوشایند است و تحمل آن دشوار ، اما می‌تواند به عاملی برای گره گشودن از مشکل و یافتن راه حل برای از میان راندن صعوبت های زندگی تبدیل شود. «رنج روانی»، همانند «درد جسمانی» نه تنها ما را از پای در نمی‌آورد بلکه به ما یاری می‌رساند تا راه برون رفت از مشکل و بد کارکردی را بیابیم و از آن طریق سلامت خود را ارتقا بخشیم. این رنج ، طبیعی است و عَنقریب است که به سر آید. اما و صد اما، مراقب باشیم که رنج غیر ضروری بر خود تحمیل نکنیم.

نکته سوم: از ترس مرگ خودکشی نکنیم ! بی هیچ شک و گمانی همه ما باید توصیه‌های مراجع معتبر پزشکی را یک به یک ، جامه ی عمل بپوشانیم. اما سخت گیری و به زحمت انداختن بیش ازحد خود در برابر کرونا، نه تنها غیرضروری است بلکه می‌توان آن را نوعی «خودکشی از ترس ِ مرگ» تلقی کرد.

نکته چهارم. مراقب بیماری‌های زمینه‌ای روانی باشیم. هماهنگونه که افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای و مزمن جسمی در برابر کرونا آسیب پذیر هستند ، افراد دارای اختلالات زمینه‌ای روانی (بویژه وسواس، افسردگی و اضطراب) نیز در برابر این استرس آسیب پذیرترند و لذا باید با رعایت توصیه‌های رواندرمانگرانِ خود، بیش از پیش مراقب سلامت روان خود باشند.

نکته پنجم. غنی ساختن زندگی. شرایط پدید آمده بر اثر کرونا همه ما را ناگزیر ساخته است تا جز ، از سرِ ضرورت از خانه خارج نشویم. از همین روی، به ناچار حضورمان در خانه دوچندان گشته است. توصیه و تاکید من این است که این مجال را به فرصتی برای بهتر ساختن زندگی خود تبدیل کنیم . چگونه؟ با چند اقدام ساده.

چند اقدام ساده

(۱) ساعات مطالعه خود را افزایش دهیم (اینک فرصتی است برای مطالعه کتاب‌هایی که در نوبت خواندن قرار داده بودیم)

۲ ) بایکدیگر گفتگو کنیم ، حرف بزنیم وجلساتِ درون خانوادگی بگذاریم ، ازگذشته ها (خاطرات خوب ، نه بد ) سخن بگوییم ، استرس خودمان را بادیگران تقسیم کنیم ، درباره نگرانی ومشکلاتمان با اعضاء خانواده صحبت کنیم و به موارد مثبت بیندیشیم

۳) فیلم‌های سینمایی و مستند بسیاری وجود دارند که جز در چنین ایامی فرصت تماشای آن‌ها را پیدا نمی‌کنیم. ازتلویزیون و سایت‌های معتبر این آثار درخشان و با شکوه نمایشی را دانلود کنیم و ببینیم ، یادمان باشد دیدن فیلمهای طنز و خنده دار در نشاط وشادمانی وهمچنین تقویت سیستم ایمنی ما بسیار موثر است

۴) با فعالیت‌های ذهنی مبتکرانه در گروه‌های خانوادگی (در فضای مجازی) هم به رشد ذهنی خود کمک کنیم و هم به رشد ذهنی دیگران

۵) در این مدت از طریق امکانات فضای مجازی برخی مهارت‌های خود (نظیر آشپزی، زبان خارجه، کار هنری و ...) را بهبود بخشیم (چه خوب است که در این مدت مهارت جدیدی نیز بیاموزیم)

۶) در استفاده از شبکه های اجتماعی و مبایل ، اندازه را در نظر گرفته ودر آن غرق نشویم

۷) با تولید پیام‌های عاطفیِ مثبت و خلاقانه، روابط خود را با اعضای خانواده و بستگان ارتقا بخشیم ، بویژه ضروری است که در دورن خانواده تعاملاتِ " رو در رو " را غنی‌تر سازیم . اما باید مراقب بود که در این تعاملات ، سرباز کردنِ تعارضاتِ خاموشِ قدیمی ، آتش ، به خرمنِ آرامشمان نزند !

۸) از هرفرصتی برای ورزش و نرمش و تمرینات بدنی در منزل استفاده کنیم تا ضربان قلبمان بالا رود و عرق کنیم تا هورمونهایی نظیرِ دوپامین ، اِفدرین و سروتونین در بدنمان افزایش وحالمان را خوب کند (حتما به میزان کافی آب بنوشید البته نه آب یخ)

۹) درست غذا بخوریم ، نه دُرشت ! لطف کنید زیاد نمک نخورید و چربیها وشیرینجات را تعدیل کنید

و نکته آخر: تأمل بیش‌تر در اهداف و مقاصد زندگی و ارتباط با منبع لایزال الهی را فراموش نکنیم

شرایط ایجاد شده فرصتی است برای آنکه بار دیگر اهداف و مقاصد زندگی خویش را مورد توجه قرار دهیم و در خُلقیات و ذهنیاتِ خود اندیشه کنیم وبا تمسک به ائمه هدی ارتباطمان با خالق هستی را افزون و شکر گذار نعماتش بوده و هماره به فضل و کرمش امیدوار باشیم ، بی شک این تأمل و مداقه ، ما را یاری میکند که زین پس ، بیشتر گام در راه درستکاری و اخلاقی زیستن و سودمند بودن بنهیم.

سرانجام، فراموش نکنیم که بیماری کرونا روزی خواهد رفت و ایامِ غم نخواهد ماند.