مقدار شیر مادر، عواملی که دخیل هستند

خیلی از مادران تصور می‌کنند اگر سایز سینه‌هایشان کوچک باشد ، پس نمی‌توانند نوزادشان را با شیر خودشان تغذیه کنند، چون فکر می‌کنند شیرشان کم است و نوزاد گرسنه می‌ماند. آیا این تصور درست است؟ اینکه زنانی که سایز سینه کوچکتری دارند نمی‌توانند بعد از زایمان به فرزندانشان شیر بدهند؟ آیا سایز و اندازه سینه مادر به تولید شیر در پستانها ربط دارد؟

اندازه سینه مادر و میزان تولید شیر
پزشکان متخصص معتقدند سایز سینه‌های مادر هیچ ارتباطی با شیردهی ندارد. پس این موضوع که گفته می‌شود سینه‌های بزرگ شیر بیشتری دارند از نظر علمی صحت ندارد. سایز سینه‌های یک زن به مقدار بافت چربی آن بستگی دارد، بافتی که هیچ نقشی در کم یا زیاد بودن شیر ندارد. زنان با سینه‌های کوچکتر بافت چربی کمتری و زنان با سینه‌های بزرگ بافت چربی بیشتری دارند. اما، بافت چربی شیر را تولید نمی‌کند. سینه‌های مادر دارای بافت غده‌ای هستند و این چیزی است که شیر مادر را تولید می‌کند. تولید شیر توسط هورمونهایی انجام می‌شود که بلافاصله با تولد کودک و شیردهی غدد شیری را تحریک می‌کنند تا شیر مادر را تولید کنند و آن را به مجاری شیر که در پشت نوک سینه و آرئولا یا همان هاله تیره‌رنگ دور نوک سینه قرار دارد بفرستند. مقدار شیری که بدن مادر تولید می‌کند معمولا با میزان شیر خوردن نوزاد تعیین می‌شود. نوزاد هرچه بیشتر شیر بخورد، سینه‌های مادر شیر بیشتری تولید می‌کند. این موضوع را نباید فراموش کرد که رشد سینه‌ها در اغلب موارد در بارداری آغاز می‌شود اما این موضوع برای همه زنان باردار اتفاق نمی‌افتد. بنابراین، زنان با سایز مختلف سینه می توانند به نوزادشان شیر بدهند.

تولید شیر در سینه های مادر چگونه انجام می‌شود؟
سینه زنان در دوران بارداری بزرگتر می‌شود و بافتی متراکم تر پیدا می‌کند. این فرایند نشان می‌دهد مجاری تولید کننده شیر برای شیردهی آماده می‌شوند. مجاری تولید شیر در سینه در پاسخ به هورمونی به نام پرولاکتین تولید شیر را آغاز می‌کنند. میزان پرولاکتین زمانی بیشتر می‌شود که نوزاد شروع به شیر خوردن می‌کند. هورمون دیگری به نام اکسی توسین نیز هنگام مکیدن افزایش پیدا می‌کند. این هورمون باعث می‌شود ماهیچه‌های کوچک موجود در سینه‌ها منقبض شده و شیر را از طریق مجرا حرکت بدهند. وقتی نوزاد سینه مادر را می‌مکد شیر به سمت دهان او جریان پیدا می‌کند. زمانی که سینه‌ها پر از شیر است طبیعتا اندازه آنها بزرگتر می‌شود. اما میزان شیر بیشتر از هر چیز دیگری به میزان شیردهی به نوزاد بستگی دارد. نوزاد هر چه بیشتر شیر بخورد، شیر تولید شده در سینه‌ها بیشتر می‌شود.

چه دلایلی باعث کم شدن شیر مادر می‌شود؟
مشکلات هورمونی
مشکلاتی مثل سندرم پلی کیستیک تخمدان، دیابت،تیروئید بالا یا پایین، فشار خون بالا یا مشکلات هورمونی باعث تولید کم شیر می‌شود، چون تولید شیر به سیگنال‌های هورمونی فرستاده شده به سینه وابسته است.
بافت‌های نامناسب غده‌ای
سینه بعضی از زنان به درستی برای تولید شیر آماده نمی‌شود و کانال‌های کافی شیر برای سیر کردن نوزاد ندارند. کانال ها در هر بارداری تشکیل می‌شوند و شیردهی رشد کانال‌ها و بافت‌ها را تحریک می‌کند. مادرانی که این عارضه را دارند، در سینه‌هایشان غده‌های شیری کافی برای تولید شیر ندارند. مشورت با پزشک در مورد راه‌های افزایش تولید شیر به همراه استفاده از شیر خشک به عنوان مکمل می تواند راه حل مناسبی باشد.
عمل جراحی سینه
تاثیر عمل جراحی بر شیردهی بستگی به مدت زمان عمل، نوع عمل، فاصله بین عمل و زایمان و آسیب وارده بر سینه دارد. اما کوچک کردن سینه به احتمال زیاد با شیردهی مرتبط است. از بین بردن بافت سینه همراه با تغییر شکل سینه ممکن است به بافت غدد لنفاوی، اعصاب و مجاری شیر آسیب برساند. هر وقت پوست اطراف سینه بریده شود، این احتمال وجود دارد که بر شیردهی تاثیر بگذارد. کانال های شیر، اعصاب و بافت تولید کننده شیر در سینه می توانند در طول عمل جراحی مخصوصا در اطراف نوک سینه آسیب ببینند. اگر در گذشته هر نوع جراحی سینه یا قفسه سینه داشته اید حتما باید به پزشک خود بگویید و باید به طور مرتب میزان شیر و نوزاد خود را بررسی کنید.
مصرف قرص‌های هورمونی ضد بارداری
در بعضی از زنان مصرف قرص‌های ضدبارداری در دوران شیردهی باعث کاهش تولید شیر می‌شود.
مصرف دخانیات
کشیدن سیگار و قلیان می توان روی تولید شیر مادر تاثیر بگذارد.

با این روشها به تولید شیر کمک کنید
شیردهی منظم
باید به صورت منظم و مداوم به نوزاد خود شیر بدهید. نوزادی که تازه متولد شده است تقریبا هر ۲ تا ۳ ساعت یکبار باید شیر بخورد. هر چه نوزاد شیر بیشتری بخورد، سینه‌ها شیر بیشتری تولید می‌کنند.
رژیم غذایی مناسب
غذای سالم بخورید. بهتر است دور فست فود و غذاهای چرب را خط بکشید. سبزیجات و میوه‌ها به تولید شیر بیشتر کمک می‌کنند. میوه‌های مناسب دوران شیردهی کدامند؟
آب بنوشید
نگذارید بدنتان بی آب بماند. پس تا آنجایی که می‌توانید آب بخورید و از بی آب ماندن بدن بپرهیزید. آب، شیر، آبمیوه نوشیدنی های خوبی در دوران شیردهی هستند. قهوه و شکلات داغ و نوشیدنی های گاز دار برای این دوران مناسب نیستند.
دوری از استرس
استرس با تولید شیر در بدن رابطه مستقیمی دارد. قبل از شیر دادن سعی کنید خود را آرام کنید. دوش آب گرم می‌تواند به شما کمک کند. ماساژ سینه‌ها هم می‌تواند هم به شما آرامش دهد و هم اینکه ذخایر شیر را در سینه‌ها بیشتر کند.
دوشیدن سینه‌ها
هر چند وقت یک بار سینه‌ها را از شیر خالی کنید. تا جایی که امکان دارد وقتی شروع به دوشیدن شیر می‌کنید سعی کنید سینه کاملا خالی شود.