زبان دوم کودک، دغدغه ای که برخی از والدین دارند

یکی از دغدغه‌ها و سؤالاتی که بیشتر والدین با آن درگیرند این است که از چه زمانی آموزش زبان دوم به کودکان را باید شروع کرد؟ یا آیا آموزش زبان دوم به کودک کار درستی است؟ تا دهه ۱۹۹۰، بسیاری از والدین در آمریکا تصور می‌کردند آموزش زبان دوم به کودکان اشتباه است، زیرا باعث ایجاد احساس سردرگمی در آن‌ها می‌شود. در سال ۱۹۹۹، پژوهش‌هایی در زمینه آموزش زبان دوم به کودکان صورت گرفت و براساس آن‌ها، نتیجه گرفته شد که شروع آموزش زبان دوم به کودکان پیش از تکامل زبان اول باعث ایجاد دوگانگی در فهم زبان‌ها می‌شود و مهارت زبانی کودک به طور کامل رشد نمی‌یابد. آن‌ها معتقد بودند آموزش زبان دوم قبل از ۱۱ تا ۱۳ سالگی اشتباه است و نباید، قبل از آن، آموزش زبان دوم به کودکان را شروع کرد.

براساس پژوهش‌های انجام‌شده در سال‌های اخیر، ترس از شروع آموزش زبان دوم کاملا بی‌اساس است و شروع آموزش زبان دوم به کودک تا پیش از ۱۰ سالگی باعث به وجود آمدن سردرگمی کودک نمی‌شود. در واقع، نتیجه پژوهش‌های جدید در تضاد کامل با باور عمومی در سال ۱۹۹۹ است و بر طبق آن، شروع هر چه زودتر آموزش زبان دوم مزایای زیادی دارد.

دو زبانه بودن در مقابل تسلط بر زبان دوم

دوزبانه بودن و تسلط کامل به زبان دوم معنی یکسانی ندارند. کسی می‌تواند ادعا کند که به صورت سلیس و روان به زبان دوم تسلط دارد که وقت بسیار زیادی برای یادگیری آن اختصاص داده باشد. تسلط به زبان دوم و سلیس صحبت کردن، دقیقا مانند یادگیری هر علم و تخصصی، نیاز به صرف وقت زیاد دارد تا با آن آشنا شوید، آن را حفظ کنید و به آن تسلط کامل پیدا کنید. اگر مدتی این زبان را تمرین نکنید، ممکن است قواعد یا کلمات آن را فراموش کنید.

اما فردی که دوزبانه است و زبان دوم برای او مانند زبان مادری است هرگز کلمات را فراموش نخواهد کرد و در زمینه زبان دوم نیازی به یادگیری و به‌روزرسانی اطلاعات نخواهد داشت. اما وقتی کسی ادعا می‌کند به زبان دوم مسلط است و می‌تواند سلیس و روان به آن زبان صحبت کند، باید هرازگاهی اطلاعات خود را در زمینه زبان دوم به‌روزرسانی کند. معمولا این افراد در درک اصطلاحات و کنایه‌های زبان دوم دچار مشکل‌اند، در حالی که دوزبانه‌ها نیازی به فکر کردن درباره کلمات جدید و تفسیر کنایه‌ها و ضرب‌المثل‌های زبان دوم ندارند.

روشن است که یادگیری زبان جدید بسیار سخت‌تر از یاد گرفتن جدول ضرب است و شما باید هزاران هزار کلمه جدید را یاد بگیرید. یادگیری زبان دوم زمانی سخت‌تر خواهد شد که شما مجبورید گرامر و قواعد زبان دیگر را هم یاد بگیرید. به همین دلیل، توصیه می‌شود آموزش زبان دوم به کودکان را هرچه سریع‌تر شروع کنید تا در بزرگسالی تبدیل به افرادی دوزبانه شوند.

آموزش زبان دوم به کودکان و عملکرد مغز کودک

واضح است که اگر قصد آموزش زبان دوم به کودک را دارید، بهتر است او را طوری آموزش دهید که به‌جای تسلط و سلیس صحبت کردن، دوزبانه باشد. وقتی مغز ساختار دو زبان را در آن واحد یاد بگیرد، کودک خیلی راحت‌تر می‌تواند به هر دو زبان صحبت کند. بهتر است کمی درباره رشد و تغییرات مغز و عملکرد پردازش کودک در سنین مختلف بدانید. آشنایی با این اطلاعات به شما کمک می‌کند بفهمید چه زمانی بهترین زمان برای شروع آموزش زبان دوم به کودکان است.

ماه اول تولد

سیناپس‌های مغزی (محل ارتباط نورون با نورون دیگر را سیناپس می‌گویند) نوزاد در هر ثانیه سه میلیارد ارتباط ایجاد می‌کند. هر چیزی که نوزاد می‌شنود، می‌چشد، می‌بیند و لمس می‌کند در مغز او ضبط و در سلول‌های مغزی نگه‌داری می‌شود.

یک تا شش ماه

در این دوره، نوزاد می‌تواند هر صدایی از هر زبانی را ایجاد کند. هرچند، بعدها فقط با استفاده از صداهایی که در محیط اطرافش می‌شنود، می‌تواند صحبت کند. به همین دلیل، شاید برای فرد بزرگسال فارسی‌زبان تلفظ دو حرف «ث» و «ع» در زبان عربی دشوار است.

شش تا هشت ماهگی

در این سن، سیناپس‌های مغزی به هزار تریلیون ارتباط می‌رسند و از این سن به بعد، این ارتباطات کاهش می‌یابند.

ده سالگی

در این سن، بیشتر ارتباطات سیناپسی در کودکان معمولی از بین می‌روند. فرد بزرگسال معمولی حدود ۵۰۰ تریلیون ارتباط سیناپسی دارد، بنابراین، حدود ده سالگی، تقریبا این ارتباطات به ثبات می‌یابند و سرعت یادگیری به حد نسبتا پایداری می‌رسد.

دوازده سالگی

پیش از این سن، مغز کودک حالت اسفنجی داشته و بستر مناسبی برای شکل‌گیری و یادگیری پایه و اساس تفکر، زبان، دیدگاه، منش، سلیقه و دیگر ویژگی‌ها بوده است. بعد از این مرحله از رشد، مغز کودک به حالت پایداری رسیده و هر آنچه نیاز بوده به صورت اساسی یاد بگیرد در حافظه بلندمدت او تثبیت شده است. در واقع، معماری ذهن کودک تا پیش از دوازده سالگی شکل می‌گیرد.

بر همین اساس بود که طبق پژوهش‌های سال ۱۹۹۹ نتیجه گرفته شد بهترین سن برای شروع آموزش زبان دوم به کودکان بین ۱۱ تا ۱۳ سالگی است. در این سن، کودکان بهتر درس را می‌فهمند و نسبت به کودکان کم‌سن‌تر پیشرفت بهتری دارد. با این حال، کودکانی که پیش از این سن شروع به یادگیری زبان دوم می‌کنند و از سن کم آموزش آن‌ها آغاز می‌شود، به روشی بسیار متفاوت نسبت به بچه‌هایی که بین ۱۱ تا ۱۳ سالگی شروع به یادگیری زبان دوم می‌کنند، این زبان را یاد می‌گیرند.

حتی برخی پژوهشگران در پژوهش‌های خود نشان می‌دهند که بعد از ۶ یا ۷ سالگی دریچه یادگیری زبان دوم بسته می‌شود. بنابراین، بهترین زمان یادگیری زبان دوم از زمان تولد یا سنین بسیار پایین است. البته هنوز متخصصان بر سر اینکه چه سنی بهترین سن شروع یادگیری زبان دوم است به توافق نرسیده‌اند، اما بیشتر آن‌ها معتقدند هر چه سن آموزش زبان دوم پایین‌تر باشد، نتایج بهتری حاصل خواهد شد.

دیر شروع کردن بهتر از هرگز شروع نکردن است!

به یاد داشته باشید، هیچ‌وقت دیر نیست و شما می‌توانید آموزش زبان دوم را در هر سنی شروع کنید و ذهن را به یادگیری موضوعات جدید عادت دهید. هزاران سودمندی در پس یادگیری و تمرین زبان دوم وجود دارد، پس با فکر اینکه هرگز نمی‌توانید مثل فردی بومی به زبان دوم مسلط شوید، یادگیری آن را کنار نگذارید. با روش‌هایی مانند تکرار و تمرین می‌توانید زبان دوم را به صورت حرفه‌ای به کودک آموزش دهید. وسایل آموزشی زیادی وجود دارد که یادگیری زبان دوم را بسیار مفرح و راحت می‌کند و با تمرین سخت و تلاش زیاد می‌توانید در زبان دوم بسیار حرفه‌ای شوید.