دلیل شب ادراری کودکان چیست؟

شب ادراری کودکان یکی از مشکلاتی است که برخی از خانواده ها درگیر آن هستند ، شب ادراری که به معنای ادرار کردن کودک در خواب می باشد ممکن است جنبه جسمی و یا روحی ، روانی داشته باشد. آموزش کنترل ادرار و مدفوع مسئله ای است که تمامی والدین گرفتار آموزش آن به فرزندان خود هستند. اغلب کودکان کنترل ادرار را در ۴ سالگی و کنترل مدفوع را در ۲ تا ۳ سالگی یاد می گیرند. شب ادراری کودکان می تواند دلیل جسمی، روانی و یا هردوی آن را داشته باشد. ما سعی می کنیم دراین نوشتار درباره علت های این مشکل و راه های درمان آن اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهیم.

علت های شب ادراری کودکان
والدین باید بدانند که شب ادراری کودکان به هیچ عنوان عمدی نیست زیرا بسیاری از خانواده ها گمان می کنند که فرزندشان صرفا بخاطر تنبلی این کار را می کنند. اگر این مشکل همراه با مشکلات روده ای باشد نشانگر مسئله بسیار جدی می باشد و والدین باید این موضوع را کاملا جدی بگیرند و به یک پزشک مراجعه کنند. یکی از علت های این مشکل می تواند این باشد که مثانه این کودکان در مقایسه با سایر کودکان مقادیر کمتری از ادرار را در خود نگه می دارد این اختلال یک مشکل ذهنی و یادگیری نمی باشد ، ولی ممکن است موجب بوجود آمدن مشکلات عاطفی در فرد شود از این رو به خانواده ها توصیه می شود به هیچ وجه از روش تنبیه برای این کودکان استفاده نکنند. در سن ۵ سالگی از هر ۵ کودک ۱ نفر و در سن ۱۰ سالگی از هر ۲۰ کودک ، سه نفر با این مشکل مواجه هستند. یکی از عامل های اصلی این مشکل تاخیر در رشد کارکردهایی می باشد که تخلیه ادرار در کودک را کنترل می کند. عمیق تر بودن خواب کودک نسبت به بزرگسالان می تواند علت دیگری برای این مشکل باشد زیرا زمانی که کودکان به خواب می روند در صورت پر شدن مثانه هیچ تحرکی را حس نمی کنند در حالی که بزرگسالان در این مواقع از خواب بیدار می شوند. تاخیر در رشد کارکردهایی که تخلیه ادرار را کنترل می کند می تواند یکی از علل های شب ادراری کودکان باشد. یکی دیگر از علت های این مشکل این است که کودکان در مقایسه با بزرگسالان آب و مایعات بیشتری استفاده می کنند. هر چند که کودکان در طول روز دفعات بیشتری را به نسبت بزرگسالان به دستشویی می روند ولی در طول شب بعد از گذشت ۳ یا ۴ ساعت مثانه کودک مجددا پر می شود و باعث می شود کودک خودش را خیس کند. در بدن انسان ماده ای وجود دارد به نام ADH که هورمون ضد ادرار می باشد و میزان آب تولیدی در بدن را در کلیه ها تنظیم می کند ، بدن کودکان در شب آب زیادی را تولید می کند. از حدود ۲ سالگی در کودکان این هورمون ها در شب و روز ترشح می شود. در شب میزان بیشتری از این ماده ترشح می شود که باعث می شود کلیه ها در شب آب کمتری تولید کنند و به تصفیه ضایعات بپردازند به همین دلیل ادرار در صبح غلیظ تر است. در برخی از کودکان این چرخه با تاخیر صورت می شود به همین دلیل میزان تولید ادرار در طول شب کاهش نمی یابد و مثانه کودک در شب پر می شود و در آخر باعث شب ادراری می شود.
در سن ۵ سالگی از هر ۵ کودک ۱ نفر و در سن ۱۰ سالگی از هر ۲۰ کودک ، سه نفر با این مشکل مواجه هستند.

شب ادراری چند نوع است؟
شب ادراری اولیه
این نوع از شب ادراری بیشتر جنبه ارثی دارد و به این صورت است که از همان زمان کودکی این مشکل بوده و قطع نشده است.
شب ادراری ثانویه
این نوع از شب ادراری بعد ها بر اثر یک عامل در کودک به وجود می آید که در وهله اول باید علت اصلی آن شناخته شود. دیابت یکی از بیماری هایی است که در شب ادراری نقش دارد از این رو که افراد مبتلا به دیابت به دلیل بالا بودن گلوکز خون آنها بدنشان ادرار بیشتری تولید می کند. عفونت ادراری بیماری دیگری است که باعث می شود کودک در قسمت پایین شکم خود درد شدیدی را احساس کند و سوزش در هنگام ادرار داشته باشد که منجر به تکرر ادرار می شود. شب ادراری ثانویه به این صورت است که کودک بعد از یک زمان مشخصی مثلا حداقل شش ماه که بدون شب ادراری بوده است مجددا این مشکل شروع شود. مسئله دیگر مشکلات عاطفی کودک می باشد ، گاهی اوقات استرس و تنش های موجود در خانه باعث بروز شب ادراری در کودکان می شود پس می توان گفت که استرس هم می تواند یکی از عوامل و علت های شب ادراری کودکان باشد.

بی اختیاری ادراری در طول روز
موارد زیر جز چند نمونه از نشانه های بی اختیاری در طول روز می باشد.
وجود لکه های چرکی بر روی لباس زیر که ناشی از ناتوانی در کنترل مدفوع است.
سوزش هنگام ادرار ، احساس درد شدید به دفع ادرار
مشاهده لکه های خونی در ادرار و تغییر رنگ ادرار به صورتی و رنگ تیره

انوع راهکارهای درمان شب ادراری کودکان
همان طور که در مطالب بالا هم به آن اشاره کردیم برای درمان شب ادراری کودکان گام اول یافتن علت اصلی این مشکل است. این مشکل علاوه بر اینکه از نظر جسمی آزار دهنده باشد بیشتر از لحاظ اجتماعی ناراحت کننده می باشد. مهم ترین وظیفه والدین این است که به هیچ عنوان کودک خود را سرزنش نکنند و به کودک خود این اطمینان خاطر را بدهند که همراهش هستند. برای درمان شب ادراری کودکان روش های متعددی وجود دارد که در ادامه به انواع این روش ها می پردازیم. معمولا کودکان زیر ۵ سال خود به خود و بدون نیاز به درمان بهبود می یابند و اکثر پزشکان از ۷ سال به بعد به درمان این مشکل می پردازند. یکی از راه های درمان این مشکل درمان خانگی می باشد که در ذیل بیشتر به آن می پردازیم.
والدین باید به این موضوع توجه داشته باشند به جای اینکه به کودک خود در رابطه با خشک نگه داشتن رختخواب تاکید کنند بیشتر سعی کنند کودک را برای بیدار شدن در طول شب و آماده شدن برای رفتن به دستشویی آماده کنند.
یکی دیگر از روش های درمان خانگی می تواند به کارگیری سیستم تشویق در کودکان باشد ، به این صورت که فهرستی از ایام هفته برای کودک تهیه کنید و در آن به ازای هر شبی که کودک در خواب ادرار نکرده است برچسبی به او بدهید و پس از اینکه برچسب های کودک به مقدار قابل توجهی رسید هدیه ای به او بدهید. این سیستم بسیار انگیزه بخش است و اگر به صورت مرتب اجرا شود در ۱۴ هفته نتایج خوبی را ارائه می دهد.
مسئله بعدی که والدین در درمان خانگی باید به آن توجه کنند این است که غروب و شب به کودک مایعات زیادی ندهند و توصیه می شود کودک بعد از ساعت ۳ بعدازظهر مواد کافئین دار ، نوشابه های گازدار و مرکبات استفاده نکنند.
قبل از خواب حتما از کودکتان بخواهید که به دستشویی برود.
بنابراین با توجه به سن کودک ، تعداد دفعاتی که دچار شب ادراری می شود و همچنین بررسی های کودک از نظر جسمی می توان روند درمان را شروع کرد زیرا شب ادراری با انواع روش هایی که راجع به آنها صحبت کردیم قابل درمان می باشد.