چگونه با کودک بیش فعالم رفتار کنم؟

بسیاری از والدین در جلسات مشاوره این سوال را مطرح می‌کنند که چطور با کودک بیش فعال خود زندگی کنم و دچار مشکل نشوم؟ تربیت و زندگی با کودک بیش فعال از پیچیدگی بیشتری برخوردار بوده و آموزش و کمک متخصص را می‌طلبد. کودکان بیش فعال به طرز باور نکردنی غیر قابل پیش بینی هستند. تنظیم زمان خواب کودک بیش فعال دشوار بوده و حتی مطمئن نیستید به داستانی که هر شب برایش می‌خوانید توجه می‌کند. ممکن است گاهی به دلیل حساسیت‌های بیش از حد کودکتان احساس درماندگی کنید با این حال یک کودک ADHD می‌تواند تغییرات مثبتی در شما و زندگی تان ایجاد کند که به تدریج با مشاهده پیامدهای آن، متوجه معجزه‌ای که این کودک برایتان به ارمغان آورده است، می‌شوید.

تغییرات معجزه آسا در زندگی با کودک بیش فعال
احتمالا زمانی که برای اولین بار تشخیص اختلال بیش فعالی و کمبود توجه در کودکتان داده شد، دچار نوعی شوک و ناباوری شدید. به این موضوع توجه داشته باشید که با پذیرش این اختلال در کودکتان و برنامه ریزی مناسب برای آن، می‌توانید جنبه‌های پنهان وجود خود و فرزندتان را چنان شکوفا کنید که از بودن در کنار یکدیگر لذت ببرید و حاضر نباشید این لحظات را با هیچ چیز دیگری عوض کنید.

نسبت به آینده امیدوار باشید
بسیاری از والدین قبل از آگاهی از بیماری کودک خود، دچار ناامیدی فراگیری می‌شوند. شاید چون حس می‌کنند والدین کارآمدی نبودند که فرزند خوبی تربیت نکردند یا دچار خشم و عصبانیت می‌شوند چون فکر می‌کنند فرزندشان با آن‌ها لجبازی می‌کند. از طرفی خود کودک هم دچار احساس گناه می‌شود؛ چون فکر می‌کند والدینش سزاوار فرزند بهتری بودند. به احتمال زیاد کودکان بیش فعال دچار اضطراب و افسردگی شده و عملکردشان نیز به شدت پایین می‌آید.
پس از تشخیص ADHD کودک، متوجه می‌شوید که نه شما و نه فرزندتان مقصر نبوده‌اید. دارو درمانی، روان درمانی و عشق بی قید و شرطی که به او ابراز می‌کنید به او کمک می‌کند تا تغییرات مثبتی در زندگی اش ایجاد کند. فراموش نکنید شما نیز باید از برخورد مناسب با کودک بیش فعال آگاهی کسب کنید. پس از مدتی که از درمان ADHD می‌گذرد، عملکرد تحصیلی و اجتماعی اش بهبود می‌یابد و می‌تواند به موفقیت‌های بیشتری دست یابد. دیدن این همه تغییرات مثبت شما را نسبت به آینده امیدوار می‌کند.

از کاه کوه نمی‌سازید
والد یک کودک ADHD بودن به شما کمک می‌کند که به تدریج سطح تاب آوری و سازگاری تان افزایش یابد. پس به تدریج آرامش بیشتری در زندگی به دست می‌آورید، یاد می‌گیرید که هر مسئله کوچکی ارزش ندارد که ذهن تان را درگیر آن کنید. آگاهی از بیماری کودکتان به شما یادآوری می‌کند که لازم نیست قواعد خشک و غیر منعطفی داشته باشید.
به عنوان مثال لازم نیست کودکتان را مجبور کنید پشت میز تکالیفش را انجام دهد به او حق انتخاب می‌دهید، شاید گاهی بخواهد همزمان با انجام تکالیف، موسیقی نیز گوش دهد. اگر به استراحت نیاز دارد این زمان را به او می‌دهید. پس اگر امور به هر دلیلی مطابق میل شما پیش نرود صبر بیشتری نشان می‌دهید.

در مسیر حرکت به سوی شکیبایی
مراقبت از کودک ADHD، به شما کمک می‌کند که آستانه صبر و تحملتان را افزایش دهید. فرض کنید که از فرزندتان خواستید که لباسی را که روی تختش گذاشتید بپوشد، ده دقیقه بعد که باز می‌گردید می‌بینید که او لباسش را نپوشیده و مشغول بازی با اسباب بازی خودش است. شما در این لحظه سعی می‌کنید عصبانی نشوید چون می‌دانید او قصد لجبازی با شما را ندارد یا قصد اذیت کردنتان را ندارد بلکه به خاطر ابتلا به ADHD به سرعت حواسش پرت می‌شود. چیزی که می‌توانید از او یاد بگیرید این است که به لحظه "حال" توجه داشته باشید و به جای عصبانی شدن یا داد زدن، صبور بودن را تمرین کنید.

موفقیت در ترک عادت ناپسند
همراه با کودکتان در صف انتظار برای نوبت چرخ و فلک ایستاده اید، می‌دانید که این مدت برای او که مبتلا به ADHD است طاقت فرسا است، او مدام از صف خارج می‌شود، غر می‌زند، گریه می‌کند. در موقعیتی دیگر کودکتان می‌خواهد در رستوران غذایی سفارش دهد ولی قادر نیست کلمه مورد نظرش را پیدا کند؛ در تمام وضعیت‌های مشابه، نگاه‌های سنگین و قضاوتی دیگران رو لمس می‌کنید که شما یا کودکتان را زیر سوال می‌برند، ولی شما می‌دانید تمام این‌ها به خاطر ابتلای او به ADHD است پس به مرور یاد می‌گیرید که در شرایط مشابه به جای قضاوت کردن دیگران، آن‌ها را درک کنید و همدلی کنید.

تقویت حس مسئولیت پذیری و دقت در برنامه ریزی
ممکن است قبل از تولد کودک ADHD، برنامه ریزی دقیقی برای زندگی خود نداشته باشید ولی با تولد این کودک شما می‌دانید که در ساعت خاصی باید داروهایش را به او بدهید، در روزهایی از هفته او را پیش روانشناس ببرید تا تحت نظارت او توانایی‌های خودش را افزایش دهد، به او کمک کنید وسایل مدرسه اش را آماده کند، به طور مرتب با معلم مدرسه اش در ارتباط باشید و... . شما می‌دانید که آینده با کودک ADHD بیشتر از قبل، پیش بینی ناپذیر می‌شود، پس ناچارید تمامی احتمالات ممکن را در نظر بگیرید، برنامه ریزی دقیق تری برای آینده داشته باشید که تمام این کارها با افزایش حس مسئولیت پذیری همراه است.

افزایش خلاقیت و نوآوری
حتما متوجه شده‌اید که کودکتان دارای خلاقیت‌هایی ست که کودکان دیگر از آن بی بهره‌اند، به خصوص زمانی که تمرکز می‌کند، می‌تواند از این توانایی خود برای خلق شاهکاری متناسب با سن خود بهره ببرد یا می‌تواند بسیاری از بازی‌های پیچیده را انجام دهد، او می‌تواند الهام بخش شما شود تا خلاقیت خودتان را رشد دهید. به عنوان مثال برای تغییر دکوراسیون منزل هنگام تولد او، می‌توانید از ایده‌هایش استفاده کنید و اوقاتی لذت بخش با یکدیگر داشته باشید.

اوقات فراغت لذتبخش و استثنایی
کودک مبتلا به ADHD انرژی بسیاری دارد، پس می‌توانید در کنار او ساعت‌ها به فعالیت‌های ورزشی و جسمانی مشغول باشید و هیجان واقعی را تجربه کنید. در عین حال به او نیز کمک می‌کنید در فعالیت‌های ورزشی موفق‌تر از دیگر کودکان عمل کند.
توجه داشته باشید که زندگی با کودکان بیش فعال در کنار سختی‌ها و مشکلاتی که برای شما به وجود می‌آورد می‌تواند بسیار لذت بخش نیز باشد تنها لازم است که والدین بتوانند از استعدادها و توانایی‌های کودک خود در مسیر درستی استفاده کنند و نسبت به حرف دیگران و کنایه‌ها و قضاوت‌ها برخورد صبورانه‌ای داشته باشند. همچنین از سرزنش خود، کودک و یا همسر بپرهیزید و به همراه یکدیگر زندگی خود را بسازید. خوشبختانه افزایش آگاهی عمومی درباره اختلالات مختلف از جمله بیش فعالی نگرش جامعه را نسبت به این کودکان تغییر داده است و در آینده نزدیک تسهیلات و خدمات بیشتری برای آن‌ها فراهم خواهد گردید.
با این حال ممکن است گاهی والدین نتوانند با کودک بیش فعال خود زندگی کنند ودچار مشکلات فراوانی شوند. در این شرایط لازم است برای درمان بیش فعالی در کودک خود اقدام نمایید و با بهره بردن از مشاوره کودک راه و رسم زندگی و کنترل این کودکان را بیاموزید تا زندگی برای شما به سختی دنبال نشود و بتوانید مهر و محبت پدر و مادری خود را به فرزندتان منتقل کنید.

سوالات متداول
علت ابتلا به اختلال بیش فعالی چیست؟
بیش فعالی از جمله اختلالات عصبی رشدی است که مجموعه‌ای از عوامل محیطی و ژنتیکی در بروز آن نقش دارند. در واقع سابقه این اختلال در خانواده و یا مشکلاتی از جمله مسمومیت ناشی از سرب باعث بیش فعالی می‌شود. بسیاری از مادران در دوران بارداری با عدم رعایت مواد غذایی به بروز بیش فعالی در کودک خود دامن می‌زنند.