با کودک دروغگو چگونه برخورد کنیم؟

چرا کودکان دروغ می‌گویند؟ نحوه برخورد با کودکان دروغگو چگونه باید باشد؟ دروغگویی یکی از رفتارهایی است که کودک در سنین حدود دو سالگی با گریه‌های بی جا برای اولین بار انجام می‌دهد. تقریبا تمام کودکان کم و بیش دروغ می‌گویند اما اگر برخورد درستی با این رفتار کودک نداشته باشید، تبدیل به یک عادت زشت خواهد شد. معمولا کودکان برای جلب توجه دیگران و یا ترس از تنبیه دروغ می‌گویند. والدین با حفظ آرامش و رفتار مناسب می‌توانند مانع از ریشه ای شدن این موضوع در کودکشان شوند. اگر فرزندتان گاهی دروغ می‌گوید یا مسائلی را از شما پنهان می‌کند، پیش از هر چیز باید به علت آن پی ببرید.

ابتدا ریشه ‌یابی و شناسایی منشا
در رابطه با درمان دروغ گویی کودکان در وهله اول باید به این فکر کنید که اصلا چرا کودک معصوم شما دروغ می‌گوید؟ منشا دروغ‌های بسیاری از کودکان خود والدین هستند؛ گاه والدین ناخواسته و به دلیل سبک فرزندپروری نامناسب، دروغگویی را در فرزندشان ایجاد می‌کنند. بنابراین باید با شناسایی علت‌ها به رفع و اصلاح آن‌ها بپردازید.

با توجه به دلایل
دروغگویی در کودکان به دلایل مختلفی اتفاق می ‌افتد؛ شناسایی و رفع این علت‌ ها باعث تضمین رشد سالم فرزندتان می‌ شود. این علت‌ها را در کودکان و در رفتار خود بیابید. راهکارهای موثری برای هر کدام وجود دارد.
خیال پردازی‌های کودکانه
ترس از تنبیه
توقعات والدین
احساس تحقیر
عدم داشتن اعتماد به نفس
الگو گرفتن از پدر و مادر

نحوه برخورد با کودکان دروغگو زیر سنین مدرسه
رای کودکان قبل از سنین مدرسه، به کار بردن لفظ «دروغگو» جایز نیست؛ چرا که آن‌ها بیشتر خیال پردازی می‌‌کنند. با کسب اطلاعات از دروغ کودک می‌توانید به او کمک کنید تا واقعیت و افکار خیالی را از هم تشخیص دهند. مثلا وقتی می‌گوید یک سگ پرنده وارد اتاقم شده است، به جای انکار و اثبات دروغ، با مهربانی از او سوال کنید "تو دوست داشتی یک سگ پرنده در اتاقت داشته باشی؟" یا "اگر همچین چیزی داشتی با او چه کار می‌کردی؟"
یا مثلا وقتی فرزندتان در مورد ماشین کنترلی پرنده با دوستانش حرف می‌زند و آن را توصیف می‌کند، می‌توانید به او پیشنهاد دهید که به دوستانش بگوید شوخی کرده و واقعیت را توضیح دهد. در ادامه نحوه برخورد با دروغگویی کودکان را در مقابل دلایل مختلف بررسی کرده‌ایم:

انتخاب تنبیهی متناسب
گاهی خود والدین محرک دروغ گفتن کودک می‌شوند. وقتی خراب کاری می‌کند، واکنش‌های تند و هیجانی نشان داده و داد و فریاد می‌کنند. پس کودک برای دفاع از خود و ترس از عصبانیت مادر دروغ می‌گوید.
برای اشتباهات کوچک، کودک‌تان را به سختی تنبیه نکنید. با کمی اخم و با ملایمت به او بگویید "چون فلان چیز را شکستی از دستت ناراحت و عصبیم"، سپس تنبیه کوچکی متناسب با آن کار اشتباه در نظر بگیرید.
وقتی کودک دروغ می‌گوید با او بحث نکنید و سوالات پی در پی نپرسید. به او اطمینان دهید که اگر راستش را بگوید، مشکلی برایش پیش نمی‌آید چون دروغگویی جریمه اش را ۲ برابر می‌کند و حتما به این حرفتان عمل کنید. هرگاه دروغ گفت علاوه بر تنبیه کار اشتباه، برای دروغ گفتنش هم تنبیهی جدا در نظر بگیرید مثلا او را یک روز از دیدن برنامه مورد علاقه اش محروم کنید.

تکالیف سنگین ندهید
یکی از راه‌های نحوه برخورد با کودکان دروغگو این است که متناسب با قدرت و توانایی کودک انتظارات خود را متعادل کنید. با این کار به مرور دروغگویی او درمان می‌شود. خیلی از والدین متوجه این امر نیستند چراکه کودک از رنجش والدین و اینکه او را تنبل بشناسند می‌ترسد. وقتی نمی‌تواند کاری فراتر از توانش انجام دهد، برای حفظ موقعیتش به دروغ پناه می‌برد. اگر احساس می‌کنید توانایی کودک بسیار کمتر از حد معمول است، به یک متخصص مراجعه نمایید.

با تحقیر به دروغ دامن می زنید
احساس تحقیر در کودک به شکل گیری شخصیتش ضربه وارد می‌کند و در نتیجه برای جلب توجه دروغ‌های بزرگ می‌گوید. کودکی که در خانواده مورد تحقیر و اهانت قرار گرفته با راست گویی و بیان حقیقت نمی‌تواند افکار دیگران را به خود جلب کند. مثلا با وحشت و اضطراب ساختگی فریاد می‌زند "مغازه پدرم آتش گرفت". وقتی اعضای خانواده با نگرانی و وحشت به سمت محل حادثه می‌دوند کودک دروغگو لذت می‌برد که والدین خود را مسخره کرده و اهانت‌های آن‌ها را تلافی کرده است. این مساله حتی ممکن است منجر به اختلالات رفتاری در کودک شود.
حتی در این مواقع هم او را دروغگو خطاب نکنید. هرگز کودک خود را به ویژه در جمع تحقیر نکرده و از مقایسه او با همسالانش بپرهیزید.

والدین منشا اصلی اعتماد به نفس کودک
نداشتن اعتماد به نفس در کودک باعث می‌شود که خود را قبول نداشته و تلاش کند تا شخصیت حقیقی خود را با دروغ تغییر دهد. مثلا در جمع دوستانش از سفرهای خارجی پدرش صحبت می‌کند، در حالی که اصلا واقعیت ندارد.
برای نحوه برخورد با کودکان دروغگو باید توانایی‌های کودک را به او بشناسانید. برای هر کار خوبی که انجام می‌دهد حتما او را تشویق کنید. از رفتارهای درست او در جمع تعریف کنید. این کار در افزایش اعتماد به نفس کودک تاثیر زیادی دارد. اگر والدین احساس کنند که فرزندشان در حال دروغ گفتن است، باید جلوی ادامه حرف‌هایش را بگیرند. سعی کنید در کمال آرامش وی را از رفتار زشتش نه در جمع بلکه در گوشه‌ای با خبر کنید و ترجیحا به او بفهمانید که با دروغ گفتن نمی‌توان زشتی‌ها و تنبلی‌ها را پوشاند. به کودک اطمینان دهید که شاید گاهی مواقع رفتارش را دوست ندارید، اما هیچ چیز عشق شما به او را تغییر نمی‌دهد.

شما خود الگو باشید
کودکان می‌بینند، ضبط می‌کنند، تقلید می‌کنند و یاد می‌گیرند. دروغ گویی کودک می‌تواند الگوبرداری از رفتار والدین خود باشد. پس اگر می‌خواهید فرزندتان دروغ نگوید، شما نیز در هر شرایطی صداقت داشته باشید.

آموزش مفهوم واقعیت
خیلی مواقع کودک واقعا قصد دروغ گفتن ندارد و حرف‌هایی که می‌زند بیشتر جنبه خیال‌پردازی و تصور دارد. در این مواقع والدین باید بتواند این موضوع را تشخیص دهند و مفهوم واقعیت، خیال و دروغ را به کودک آموزش دهند.

تحسین و تشویق راستگویی
یکی دیگر از مهم ترین راه‌های نحوه برخورد با کودکان دروغگو این است که به جای تنبیه کردن کودک بعد از دروغگویی، پس از راستگویی او را تشویق کنید. مثلا اگر کودک وسیله‌ای را شکسته و به شما می‌گوید، از او به خاطر راستگویی‌اش تشکر کرده و بگویید که این برایتان خیلی اهمیت دارد. اینگونه می‌توانید راستگویی را در وجود کودک نهادینه کنید.

کمک گرفتن از متخصص
اگر دروغگویی‌های کودک بسیار زیاد باشد و پس از سنین ۱۰ سالگی نیز از بین نرفت، باید با یک مشاور در زمینه کودک صحبت کنید تا ریشه دروغگویی کودک را پیدا کرده و برای درمان آن به شما کمک کند.

نکات کلیدی در درمان دروغگویی کودکان
هنر عذر خواهی را به فرزندتان بیاموزید و توضیح دهید که همه اشتباه می‌کنند اما باید مسولیت کار خود را قبول کنند. مسئولیت پذیری در کودک دروغگویی او را درمان خواهد کرد.
اگر کودک چیزی را درخانه شکسته، به جای اینکه بگوید «من نکردم» می گوید «ببخشید». در این صورت فورا بگویید از راستگویی تو خوشحالم و بعد از تحسین رفتار او، در تنبیه کار اشتباه تخفیف قائل شوید.
هرگز از کودک به خاطر اشتباهش بازجویی نکنید؛ این کار او را تحریک می کند تا در دفاع از خود دروغ بگوید.
استفاده از کتاب داستان، فیلم و انیمیشن‌هایی دررابطه با زشتی دروغ گویی و مزایای راستگویی می‌تواند مفید واقع شود.