آمنیوسنتز در بارداری، برای مادر ضرری دارد؟

سوال : آیا آمنیوسنتز برای مادران باردار ضرری دارد و عوارض آن چیست؟

پاسخ : آمنیوسنتز؛ Amniocentesis، یکی از آزمایش‌‏های تشخیصی قبل از تولد است که پزشک با خارج کردن نمونه‌ای از مایع اطراف جنین (مایع آمنیوتیک) از راه شکم با ورود سوزن از راه شکم، تحت هدایت و نظارت با سونوگرافی انجام می دهد و با استفاده از آمنیوسنتز می‌تواند اختلالات و ناهنجاری‌های کروموزمی‌ که ممکن است منجر به مشکلاتی مانند سندرم داون در کودک شود را پیش از تولد تشخیص دهد.

چرا باید نمونه برداری آمنیوسنتز انجام داد؟

نمونه برداری آمنیوسنتز، بنا به تشخیص پزشک معالج و معمولا برای تشخیص یا درمان موارد زیر درخواست می شود:

• تشخیص تقریباً تمام اختلالات کروموزومی، از جمله:

1. سندرم داون
2. تریزومی ۱۳
3. تریزومی ۱۸
4. سندرم ترنر

• تشخیص نقص‌های لولۀ عصبی که با اندازه گیری میزان پروتئینی به نام AFP در مایع آمنیوتیک انجام می شود، از جمله:

1. اسپینا بیفیدا Spina bifida
2. آنانسفالی Anencephaly

آمنیوسنتز می‌تواند چنین اختلالاتی را تشخیص دهد، اما نمی‌تواند شدت آنها را ارزیابی کند.
آمنیوسنتز نمی‌تواند سایر نقص‏‌های ساختاری هنگام تولد مانند ناهنجاری‏‌های قلب، شکاف لب یا کام را تشخیص دهد.

همچنین نمونه برداری آمنیوسنتز به صورت تکمیلی در موارد زیر استفاده خواهد شد:

• تشخیص یا رد عفونت داخل رحمی مادر
• ارزیابی رشد ریه های کودک در زمانی که به دلایل پزشکی باید زایمان زودرس انجام شود.

بهترین زمان انجام نمونه برداری آمنیوسنتز

معمولا آمنیوسنتز در هفته‌های ۱۶ - ۱۵ بارداری ( از اولین روز آخرین دوره قاعدگی) انجام می‌شود. چون قبل از هفته ی ۱۴ حاملگی، میزان مایع آمنیون کم است و انجام آمنیوسنتز ممکن است امکان پذیر نباشد.از طرفی با توجه به محدودیت قانونی برای ختم بارداری بعد از هفتۀ ۱۸ بارداری در ایران، این آزمایش معمولاً در هفتۀ ۱۶ انجام می‌شود تا در صورت وجود مشکل، والدین بتوانند مجوز سقط قانونی را از پزشکی قانونی دریافت کنند.

مضرات نمونه برداری آمنیوسنتز چیست؟

آمنیوسنتز یک آزمایش عادی نیست و به همه افراد توصیه نمی گردد. این آزمایش ممکن است عوارضی در پی داشته باشد، البته تمام بیماران دچار این عوارض و خطرات نمی شوند ولی داشتن اطلاعات در این باره می تواند مفید باشد.

• گرفتگی عضلانی و لک بینی:

  ممکن است بعد از انجام آزمایش، به مدت چند ساعت دچار گرفتگی عضلانی شوید؛ که بهترین درمان برای این گرفتگی استراحت است. اگر بعد از آزمایش دچار لکه بینی شدید، نگران نباشید ممکن است یک تا دو روز ادامه داشته باشد.

• نشت مایع آمنیوتیک:

  چکیدن زیاد و مداوم مایع آمنیوتیک می تواند خطرناک باشد و در این صورت حتماً با پزشک خود تماس بگیرید. اما در ۱ تا ۲ درصد از بیماران، چکیدن به میزان ۱ تا ۲ قاشق چای خوری از طریق واژن، به وجود می آید؛ که در اکثریت موارد غشای پرده در عرض ۴۸ ساعت بسته می شود و این چکیدن متوقف می شود و بارداری به حالت عادی خود باز می گردد.

• آسیب دیدگی جنین:

  آزمایش آمنیوسنتز به همراه سونوگرافی صورت می گیرد. از طریق سونوگرافی محل قرارگیری جفت، جنین و کیسه آمنیوتیک مشخص می گردد و سپس سرنگ آمنیوسنتز وارد کیسه آمنیوتیک می شود. به دلیل همکاری سونوگرافی در این آزمایش، آسیب دیدن جنین بسیار نادر است.

• سقط جنین:

  آزمایش آمنیوسنتز حدود یک درصد خطر سقط را به همراه دارد. در این آزمایش باید مزایای آن را سنجیده و انجام آن بر مبنای خطرات، صورت پذیرد. مثلا ممکن است مادری که بالای ۴۰ سال دارد و سابقه نازایی داشته است؛ حاضر به انجام هیچ گونه آزمایشی که خطر سقط جنین را افزایش می دهد نباشد، حتی اگر قرار باشد فرزندش با ناهنجاری های کروموزومی به دنیا بیاید.