مادران کلاس اولی ها، راهنمای خرید مدرسه

شهرزاد: باز آمد بوی ماه مدرسه ...

چند روزی به بازگشایی مدارس باقی مانده و دانش ‏آموزان و والدین‏شان در تب‌ و تاب خرید مدرسه هستند. شاید خرید کرد کار چندان سختی نباشد، اما خرید کردن برای مدرسه که دانش ‏آموزان ساعات زیادی از عمر خود را در آن به سر می‏‌برند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

۱ .کیف و کوله‏ پشتی

متاسفانه در سال‌های اخیر یا کیف دانش‌آموزان سنگین‌تر از توان آنهاست یا آنها کتاب‌هایی را داخل کیفشان می‌گذارند و به مدرسه می‌برند که در برنامه درسی روزانه‌شان نیامده است. یکی از نکاتی که باید به دانش‌آموزان آموزش داد، این است که فقط کتاب‌ها و وسایل مورد نیاز همان روز را با خود به مدرسه ببرند و از سنگین کردن کیف خودداری کنند.

امروزه حتی بچه‌های دبستانی هم علاقه دارند از کیف‌های بسیار بزرگ یا حتی سامسونت استفاده کنند در حالی که استفاده از کوله‌پشتی برتری بیش‌تری نسبت به سایر کیف‏‌ها حتی کیف‌های تک‌بند که بندشان فقط روی یک شانه قرار می‌گیرند، دارد. این کیف‌ها به‌ ویژه وقتی سنگین هستند، بیومکانیک ستون فقرات را به هم زده و باعث ایجاد دردهایی در ناحیه گردن می‏‌شوند.

توصیه ما این است که:

· دانش‌آموزان از کوله‌پشتی استفاده کرده که هر دو بند آن را روی شانه بیندازند.

· کوله باید در مرکز کمر قرار گرفته و خیلی آویزان نباشد. پس بهتر است بندها کوتاه باشد تا بیشتر ناحیه پشت را بپوشاند.

· طول کوله نباید بیشتر از دوسوم ناحیه انتهای گردن تا ستون فقرات خاجی باشد.

· پایین آوردن بیش از حد کوله‌پشتی در ناحیه پشت باعث ایجاد گودی کمر و بیرون‌زدگی شکم می‌شود. این حالت فشار زیادی را به ستون فقرات وارد می‌کند.

· هر چه کوله حجم کمتری داشته باشد، مناسب‌تر است.

· از نظر وزن کوله باید کمتر از ۱۵ تا ۲۰ درصد وزن دانش‌آموز باشد.

· کوله‏‌پشتی‏‌هایی را انتخاب کنید که جنس محکمی داشته و به‏‌ راحتی قابل شست‌وشو باشند. کیف‏‌ها منبع خوبی از میکروب‏‌ها و قارچ‏‌ها هستند. بنابراین هر چه‌قدر هم که دانش‏‌آموز نظافتش را رعایت کند با دست زدن به کیفش که ممکن است بارها به زمین افتاده باشد در معرض آلودگی قرار می‌گیرد. بهتر است همراه با لباس مدرسه، کیف را هم با درجه حرارت بالا بشویید.

· از کودکتان بخواهید کوله‌اش را به‌طور یک‌طرفه نینداخته و از هر دو بندش استفاده کند و هنگام ایستادن در صف کلاس و اجرای برنامه صبحگاهی نیز کیف خود را روی زمین بگذارد.

2.کفش و کتانی

متاسفانه بسیاری از نوجوانان به‌دلیل مدهای غیرمتعارف کفش‌هایی را انتخاب می‌کنند که یک تا دو سایز، بزرگتر از پایشان است. این کار باعث می‌شود پا داخل کفش ثبات نداشته باشد و عضلات اضافه‌تری در اندام تحتانی سعی کنند پا را در کفش نگه دارند.

توصیه ما این است که:

· کفش کاملاً اندازه بوده و بزرگتر یا کوچکتر از پا نباشد.

· کفشی را انتخاب کنید که در طول روز و پیاده‌روی فراوان در مدرسه پاها را آزرده نکند.

· کفی کفش تخت نباشد و حدود سه سانتی‌متر پاشنه داشته باشد. کفش‌های بدون پاشنه و کفش‌های پاشنه‌بلند به زانو و کمر آسیب می‌رسانند.

· کفی کفش باید قابلیت ارتجاعی مناسبی داشته و قوس داخلی کفش به نحوی طراحی شده باشد که قوس داخلی پا را بپوشاند. در واقع وقتی داخل کفش دست می‌کشید باید در ناحیه قوس پا یک برآمدگی وجود داشته باشد.

· بسیاری از کودکان در سنین دبستان مشکلاتی در ناحیه کف و پاشنه پا دارند. کفش یا کفی مناسب این کودکان باید به دستور پزشک‏شان تهیه شود تا دچار مشکلات بیش‌تری نشوند.

· جنس کفش را طوری انتخاب کنید که هوا درون کفش جریان داشته باشد و از رشد میکروب‏‌ها و قارچ‏‌ها و در نهایت از بدبو شدن پا جلوگیری کند.

· برای دانش‌آموزان دوره دبستان از خریدن کفش‏‌های بنددار خودداری کنید تا دچار دردسر نشوند. کفش‏‌های چسب‏دار گزینه بهتری برای این گروه است.

3.میز تحریر

میزهای تحریر در مدارس اغلب فاقد استانداردهای لازم هستند، اما اگر قصد دارید برای منزلتان یک میز تحریر بخرید، بدانید که میز تحریر باید به صورتی باشد که:

· وقتی دستتان را روی آن می‌گذارید، ساعد و بازو با هم یک زاویه ۹۰ درجه بسازند.

· کف پاها باید روی زیرپایی قرار بگیرند تا زانوها کمی بالاتر از سطح ران باشند.

· پشتی صندلی باید زاویه‌ای بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ درجه داشته باشد. بنابراین دانش‌آموز نباید بیش از این میزان به جلو یا عقب خم شود.

· گودی ستون‌فقرات باید با یک بالش کوچک پوشیده شود.

· دانش‌آموز نباید برای مدت طولانی پشت میز بنشیند بلکه باید هر نیم‌ساعت بلند شده و کششی به ناحیه ستون فقراتش بدهد و دوباره پشت میز بنشیند.

· منبع نور نباید از پشت سر تابیده شود. چراغ مطالعه باید در سمت چپ و جلوی دانش‌آموز قرار بگیرد. نور چراغ نباید به اندازه‌ای باشد که چشم‌ها را اذیت کند.

· بهتر است گردن به سمت جلو خم نشود و کودکان به شکل قوز کرده پشت میز قرار نگیرند. در حال حاضر سطوح شیب‌داری ویژه مطالعه در بازار وجود دارد که دانش‌آموزان می‌توانند آنها را تهیه کرده و کتاب‌شان را روی این سطوح قرار دهند تا در عین حال که گردن و ستون فقراتشان صاف است، کتاب‌شان را هم بخوانند.

4.محیط کلاس

کلاس درس باید به‌گونه‌ای باشد که از نظر نور،‌ زیبایی، جریان هوا و...، کاملاً استاندارد باشد تا وقتی دانش‌آموز حدود شش تا هفت ساعت از روز را در آن می‌گذراند، خسته نشده و حس خوبی داشته باشد. متاسفانه بسیاری از کلاس‌های ما به نحوی طراحی شده‌اند که وقتی وارد‌ آنها می‌شوید، بوی نامطبوع کلاس شما را آزرده خواهد کرد.

نحوه چیدمان صندلی جلوی تخته سیاه یا وایت‌برد باید طوری باشد که دانش‌آموزان روبه‌روی آن قرار بگیرند و مستقیم به تخته نگاه کنند، اما فقط صندلی‌هایی که در مرکز کلاس قرار گرفته‌اند، این ویژگی را دارند و سایر دانش‌آموزان در دو طرف کلاس مجبورند در طولانی‌مدت گردن‌شان را بچرخانند و به تخته نگاه کنند. توصیه ما این است که:

· معلم هنگام درس دادن در کلاس در نقطه‌ای بایستد که دانش‌آموزان مجبور نباشند دائم گردن‌شان را بچرخانند تا او را پیدا کنند. بنابراین ایستادن و صحبت کردن معلم در انتهای کلاس به هیچ‌وجه درست نیست.

· کلاس‌های درس باید طوری طراحی شوند که بتوان صندلی‌ها را دایره‌وار جلوی تخته چید تا همه دانش‌آموزان بتوانند با دید مستقیم و بدون چرخاندن گردن تخته را نگاه کنند.

· صندلی‌ها باید ۱.۵ تا سه متر از تخته‌سیاه فاصله داشته باشند. متاسفانه در بسیاری از مدارس به دلیل کوچکی کلاس درس و تعداد زیاد دانش‌آموزان این استاندارد رعایت نمی‌شود و دانش‌آموزان صندلی‌های جلو بیش از حد به تخته‌سیاه نزدیک و دانش‌آموزان صندلی‌های عقب بیش از حد از تخته دور هستند.

5.با لکنت زبان کودک

بسیاری از کودکان هنگام ورود به مدرسه دچار لکنت زبان هستند. لکنت زبان‌هایی که جزء روند طبیعی کلام هستند، از حدود ۲.۵ سالگی شروع شده و تقریباً تا پنج سالگی طول می‌کشند و معمولاً بدون درمان هم بهبود پیدا می‌کنند. بعضی از لکنت زبان‌های طبیعی به دلیل اضطرابی مانند تولد یک کودک دیگر، جابه‌جایی خانه، از دست دادن دوستان و... شدت پیدا می‌کنند. البته باید بدانید که استرس ایجادکننده لکنت نیست بلکه لکنتی را که خاموش بوده شعله‌ور می‌کند.

لکنت زبان معمولاً خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند. فقط کافی است استرس‌ها را کنترل کرده با کودک شمرده و به‌ آرامی صحبت کنید و او را هنگام حرف زدن دچار استرس نکنید. به کودک زمان بدهید تا با محیط مدرسه آشنا شود زیرا استرس ورود به مدرسه هم لکنت را تشدید می‌کند، اما اگر بعد از مدت زیادی لکنت هم‌چنان پابرجا بود به‌طوری که کودک را از پاسخگویی به درس‌ها بازمی‌داشت، حتماً با یک گفتاردرمان مشورت کنید.

6.میان وعده

دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌گوید که یکی از نکاتی که باید در مورد دانش‌آموزان، مورد توجه قرار گیرد، در نظر گرفتن میان‌وعده‌های مناسب است. میان‌وعده‌ها باید مطابق ذائقه و سلیقه دانش‌آموزان تهیه شوند، اما بسیاری از موادغذایی در عین حال که می‌توانند مفید باشند با ذائقه کودکان و دانش‌آموزان به‌ ویژه در مقطع دبستان منطبق نیستند. در نتیجه مصرف نشده و گاهی دور ریخته می‌شوند. حال آنکه والدین فکر می‌کنند فرزندشان میان‌وعده موردنظر را خورده است. از نظر ما بهترین میان‌وعده میوه، برخی سبزی‏‌ها و خشکبار است.

گاهی اوقات می‌توان با بسته‌بندی‌های خوب و مناسب یک ماده غذایی ساده اما مغذی را برای دانش‌آموزان جذاب جلوه داد و آنها را به خوردن ترغیب کرد. متاسفانه بسیاری از تنقلات و خوراکی‌های موردعلاقه دانش‌آموزان که ارزش غذایی خاصی هم ندارند با بسته‌بندی‌های جذاب عرضه می‌شوند. اگر والدین بتوانند انواع مغزها، میوه‌ها و... را در بسته‌بندی‌های زیبا قرار داده و به کودک‌شان بدهند، آنها را از خرید چیپس و پفک دور می‌کنند.

امروزه بسته‌بندی‌های زیبایی وجود دارد که می‌توان به‌ راحتی موادغذایی مانند میوه‌های خردشده، لقمه‌های مختلف غذایی و... را داخل آنها قرار داده و درشان را بست. هم‌چنین بهتر است تهیه بسته‌های غذایی سبک برای مدرسه توسط مربیان فرهنگ‌سازی شود تا بچه‌ها از آوردن آنها خجالت نکشند.

بسیاری از کودکان به‌ ویژه کلاس‌اولی‌ها ممکن است بدغذا بوده صبحانه نخورند یا به خوردن بی‏‌وقت و هرازگاهی عادت کرده باشند. توصیه می‏‌کنم قبل از شروع مدرسه روی تغذیه این کودکان کار کرده و آنها را به خوردن صبحانه مجاب کنید.

7.اضطراب جدایی

دکتر نسرین امیری، فوق‏‌تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی می‌گوید که وارد شدن کودکان به هر محیط جدیدی آنها را دچار استرس و اضطراب می‌کند. گروهی از این کودکان کسانی هستند که هیچ مشکلی ندارند و به‌ صورت طبیعی و نرمال تحت تأثیر محیط جدید مدرسه قرار می‏‌گیرند. این کودکان ممکن است کمی در انطباق اولیه با محیط جدید دچار مشکل شوند، اما پس از مدت کوتاهی که معمولاً کمتر از یک ماه است با اطمینان گرفتن از والدین و سیستم تشویقی از سوی مربیان مدرسه با محیط جدید منطبق شده و مشکل‌شان حل می‌شود.

گروه دیگر کودکانی هستند که شدت علائم‌شان زیاد بوده و به‌ راحتی برطرف نمی‌شود و این رفتار بیمارگونه تلقی می‌شود مثلاً کودک در اثر استرس زیاد دچار علائم گوارشی متعددی می‌شود که مداخله پزشک نیز ضروری است. این کودکان حتی قبل از پایان یک ماه باید توسط روان‌پزشک کودک بررسی شوند تا درمان‌های لازم در موردشان انجام شود.

گروه سوم کودکانی هستند که شدت علائم استرسی‏‌شان زیاد نیست، اما طولانی‌مدت با آن درگیرند. مثلاً می‌بینید دو ماه از شروع مدرسه گذشته اما کودک هم‌چنان هنگام جداشدن از والدینش بی‌قراری می‌کند. این کودکان هم باید تحت بررسی روان‌پزشک اطفال قرار بگیرند تا علت مشکل‌شان تشخیص داده شده و درمان شود.

مشکل بعضی از کودکان هم جدا شدن از مادرشان است. توصیه می‌کنم این دسته از کودکان جلوی در منزل از مادرشان خداحافظی کرده و با پدرشان به مدرسه بروند زیرا جدا شدن از مادر کنار در مدرسه باعث گریه و زاری کودک می‌شود و در کودکان دیگر هم استرس ایجاد می‌کند.

متاسفانه مشکل بزرگ دیگری که داریم، اضطراب خود والدین است که برای جدا شدن از کودک‌شان به آن دچار می‌شوند. اگر استرس این والدین درمان نشود، ورود کودک به مدرسه، بسیار سخت‏‌تر خواهد شد. در این حالت هم کودک و هم والدش هر دو باید درمان شوند.

توصیه می‏‌کنم برای پیشگیری از این علائم قبل از شروع سال تحصیلی کودکان را برای ورود به مدرسه آماده کنید. برایشان توضیح دهید که محیط مدرسه چگونه جایی است و مربیان و خانواده چه انتظاراتی از بچه‌ها دارند. بهتر است قبل از بازگشایی مدرسه همراه کودکتان به آنجا بروید و حیاط، کلاس‌ها، بوفه، توالت، آب‌خوری و... را به او نشان دهید و در مورد هر یک توضیحات لازم را به کودک بدهید. کودک باید یاد بگیرد که اگر خواست به توالت برود چه کند، اگر تشنه‌اش شد به کجا مراجعه کند و... این کار مشکلات کودک را کمتر کرده و از استرس اینکه در چنین مواقعی چه باید بکند، می‌کاهد.

اگر قرار است بعد از بازگشایی مدرسه خودتان دنبال کودک بروید، حتماً سر ساعت تعیین‌شده از سوی مدرسه این کار را انجام دهید زیرا حتی یک دقیقه دیر کردن والدین کودکان اضطرابی را دچار مشکل می‌کند. سپس کودک این اتفاق را وارد خزانه یادگیری‏ ا‌ش می‌کند و از روز بعد ترس بیشتری نشان می‌دهد.