حس کنجکاوی در کودکان، صبور باشید

خبرگزاری مهر: پدر و مادر و مربیان باید بکوشند به سوالات کودکان اهمیت داده با مهر و محبت و با زبان کودکی با آنان سخن گفته، پرسش‌هایشان را با پاسخ‌های صحیح پاسخ بدهند.

از آغاز کودکی حس کنجکاوی شدیدی کودکان را تحریک می‌کند که از هر چیزی سر در بیاورند. آنان پیش از آن‌که به حرف زدن آشنا گشته و راه رفتن را بیاموزند با لمس کردن اشیا و خراب کردن آن‌ها می‌خواهند از آن‌ها اطلاع پیدا کنند و آن‌ها را بشناسند.

کودکان وقتی به 3 و 4 سالگی می رسند به جای لمس کردن و خراب کردن این اطلاع و آشنایی را به وسیله پرسش‌های گوناگون انجام می‌دهند پس در این دوره کلمات (چرا و چطور) زیاد از زبان آنان شنیده می‌شود. این پرسش‌ها از موضوعات بسیار ساده و کم اهمیت شروع شده به تدریج به سوالات و بغرنج منتهی می‌شود مثلا بسیاری از کودکان می‌پرسند:« ستاره چیست؟ خدا کجاست؟»

غذای فکری کودکان

همان‌طور که کودکان از نظر جسمی نیازمند مواد غذایی هستند از لحاظ روحی نیز به غذای فکری احتیاج دارند و این نیازمندی به وسیله پرسش‌های کودکانه آنان ابراز می‌شود. بنابراین سوالات آنان را نمی‌توان بی‌اهمیت تلقی کرد، چه این پرسش‌ها از یک نیاز طبیعی سرچشمه گرفته، زمینه آشنایی آنان را با محیط زندگی و جهان فراهم می‌سازد.

روانشناسان معتقدند که کنجکاوی کودک بی‌هدف نیست بلکه بر اساس امکانات طبیعی، حس کنجکاوی زمینه شناسایی آنان را فراهم می سازد. روی این اصل یکی از اساسی‌ترین پایه‌های تربیت بر محور پاسخ‌های صحیح کودکان قرار داده شده است. پدران و مادران با بررسی این سوالات به روحیات آنان پی برده، بهتر خواهند توانست فرزندان خویش را پرورش دهند.

شخصیت فکری کودکان در گذشته کمتر مورد توجه بزرگترها قرار می گرفت زیرا نوعا عقیده بر این بود که آنان از نظر فکری ناتوان و نارسا هستند، بنابراین سوالات اطفال را بچگانه تلقی کرده و سرسری می‌گرفتند. برخی از پدران و مادران به جای جواب مساعد می‌گفتند بعدها که بزرگ شدی می فهمی، عده دیگر که بر اثر اصرار کودکان مجبور بودند جوابی بدهند، پاسخ‌هایی می‌دادند که برای کودکان قابل فهم و درک نبود زیرا با میزان فهم و درک کودکان انطباق نداشت و در مواردی هم به جای این‌که مشکل را حل کند بر ابهام و اشکال آنان می‌افزودند.

تعلیم و تربیت نوین

روانشناسان تربیت امروزه کودک را یک انسان تلقی می‌کنند و برای دوران کودکی اهمیت فراوان قائل هستند و معتقدند که شخصیت آینده کودکان ارتباط مستقیمی با نحوه تعلیم و تربیت دوره کودکی و کیفیت ارتباط پدران و مادران با آن‌ها و محیط تربیتی شان دارد به سوالات کودکان اهمیت فراوان می‌دهند و سرسری گرفتن یا پاسخ‌های غیر صحیح دادن را عامل رکود و جمود فکری کودکان قلمداد می‌کند.

زبان کودکی

پاسخ به سوالات کودکان نیز باید با ظرفیت فکری آنان متناسب باشد. پدران و مادران به جای آن‌که در پاسخ به سوالات کودکان با زبان متعارف و معمولی با آن‌ها سخن بگویند بکوشند به همان زبان کودکی با آنان صحبت کنند تا برایشان قابل درک باشد.

زیان‌های جبران ناپذیر

هرگاه پدران و مادران بخواهند جلوی کنجکاوی کودکان خود را بگیرند و بچه‌ها را از سوال کردن ممنوع دارند در درجه اول حس کنجکاوی آنان شدیدتر می‌شود زیرا به این فکر می‌افتند که چه سری در این کار بوده که آن‌ها را از دانستن ممنوع داشته‌اند؟

اول زیان جواب ندادن، تحریک حس کنجکاوی کودکان خواهد بود و ممکن است کودکان پاسخ سوالات خود را از راه دیگری به دست آورند که به ضرر و زیان آنان تمام شود. از این گذشته کودکی که به سوالات او بی‌توجهی می‌شود، حس اعتمادشان لطمه دیده، دچار حساسیت می‌شود و از پرسش کردن در مراحل بعدی نیز خودداری خواهد کرد و به همین میزان از پرورش فکری باز خواهند ماند.

برعکس کودکی که به سوالاتش اهمیت داده شده و با زبانی کودکانه جواب‌هایی برایش تهیه شود به فکر خود اعتماد پیدا کرده به شخصیت فکری خود مومن و معتقد خواهد شد و در دوران جوانی پرسش‌ها و اظهارنظرها دچار شرمندگی کاذب شده مشکلاتش را حل خواهد کرد.

پرسش‌های کودکان رمزی است

سوالاتی که کودکان می‌کنند دارای دو جنبه متمایزاست؛ اول آن‌که مجهولی دارند و می‌خواهند از آن اطلاع یابند دوم این‌که این سوال با زندگی کودکان آنان ارتباط دارد و به عبارت دیگر اوضاع و احوال کودکی است که آنان را به سئوال کردن وادار می‌سازد ، چه کودک جریانی را می‌بیند یا می‌شنود یا کاری را انجام می‌دهد سپس سوال می‌کند. بنابراین پاسخ دهندگان باید توجه داشته باشند که پیدایش این سوالات ارتباط مستقیمی با رفتار و زندگی کودکان با دیگران دارد.

پیش از هر چیز باید توجه داشت که کودک کمتر صاف و طبیعی صحبت می‌کند اغلب به صورت رمز حرف می‌زند. پس نباید سوالاتش را ظاهری تلقی کرد بلکه با زندگی او و رفتارش ارتباط مستقیم دارد و پاسخ‌ها سرنوشت او را تعیین می‌کنند .