با بدغذایی کودکان چه کنیم؟

شهرزاد:بی‌شک مدارا کردن با یک بچه‌ بدغذا از جمله دشوارترین و سخت‌ترین کارها برای مادران و پدرانی است که به سلامت کودک بی‌اشتها و نق‌نقوی خود اهمیت می‌دهند و دل نگرانند که این بدغذایی سلامت، شادابی و رشد فرزندشان را تحت تاثیر خود قرار دهد. اگر شما هم در گروه والدینی هستید که با نزدیک شدن وعده‌های غذایی و آماده شدن غذا جملاتی مانند «این غذا را دوست ندارم»، «گرسنه نیستم»، «این غذا بو می‌دهد» را به طور مستمر می‌شنوید، باید مطمئن باشید که شما هم صاحب یکی از همین کودکان بدغذا هستید که باید خیلی زود چاره‌ای برای بدغذایی‌اش پیدا کنید. اما هرگز فراموش نکنید که شما تنها والدین روی زمین نیستید که با مشکل بدغذایی کودک‌شان رو به‌رویند، صبور باشید و سعی کنید بهترین روش را برای مقابله با این مشکل بیابید.

۳+ ۱ نکته که هر مادری باید بداند

با مطالعه این نکات می‌توانید با مهمترین دلایلی که ممکن است کودک نازنین شما را به کودکی بدغذا، وسواسی در انتخاب غذا و سخت پسند تبدیل کند، آشنا شوید.

به اشتهای کودک‌تان توجه کنید

یکی از مهم‌ترین نکاتی که گاهی بزرگترها فراموش می‌کنند اشتهای کودک به وقت غذاخوردن است. بچه‌ها هم مانند بزرگترها باید برای خوردن غذا اشتهای کافی داشته باشند. اغلب بچه‌ها وقتی میل به خوردن غذا دارند که احساس گرسنگی کنند بنابراین ممکن است ساعت غذا خوردن کودک از راه برسد و او به دلیل آن‌که احساس گرسنگی نمی‌کند، میلی به خوردن غذا نداشته باشد. اصرار بیش از اندازه به کودک در زمانی که میل به خوردن غذا ندارد موجب می‌شود تا او برای نخوردن غذا لجبازی را پیشه کند و به این ترتیب برای خوردن غذا از خود مقاومت نشان دهد. بنابراین اگر وعده‌ غذایی کودک شما یک وعده پرحجم بوده یا کودک‌تان در میان‌وعده غذایی‌اش خوراکی پرکالری‌ای مصرف کرده احتمال آن‌که در وعده غذایی بعدی نسبت به خوردن غذا بی‌اشتها باشد زیاد است. بنابراین با اطمینان از این مسئله جای نگرانی وجود ندارد. با گذشت یکی دو ساعت او گرسنه می‌شود و از شما می‌خواهد تا برایش غذا آماده کنید.

به ظاهر غذا اهمیت دهید

تزئین ظرف غذای کودک یکی از مهمترین اصول تشویق او به خوردن غذاست. بسیاری از مادرانی که به دلیل مشغله کاری و حجم برنامه‌های روزانه‌شان فرصتی برای تزئین غذای کودکشان ندارند کم و بیش با بدغذایی کودک‌شان روبه‌رو هستند.

بنابراین سعی کنید دست کم در یکی دو وعده غذایی یا میان وعده کودک با کمک تزئین موادغذایی و خوراکی‌ها با رنگ‌ها و شکل‌های مورد توجه کودک او را سر شوق بیاورید تا به غذا توجه کند و برای خوردن غذا اشتهایش تحریک شود.

توصیه ما این است که از همان شیوه‌ای که برای سرو غذا برای پدر یا دیگر اعضای خانواده بهره می‌گیرید، برای کودک‌تان استفاده نکنید او برای خوردن غذا نیاز به زرق و برق و جلوه‌های شاد و کودکانه دارد که هر مادری با کمی تلاش و پرس و جو می‌تواند از پس آن بر بیاید.

آرامش خود را حفظ کنید

یکی از مهمترین نکته‌ها برای غلبه بر بدغذایی کودکان صبر و حوصله است. اگر چه مدارا کردن با کودکی که در هر وعده و میان‌وعده غذایی بی‌حوصلگی و بدپسندی دارد بسیار دشوار است اما باید صبور بود و با حفظ آرامش راه‌های مختلف را برای تشویق او به غذا خوردن بررسی کرد.

گاهی کوچکترین بداخلاقی، عصبانیت و نگاه سرزنش‌آمیزی می‌تواند کودک‌تان را بیشتر در مسیری که انتخاب کرده، مصمم کند و او را وادار به لجبازی بیشتری کند. بنابراین برای مقابله با بدغذایی کودکتان یک برنامه بلند مدت در نظر بگیرید. انتظار نداشته باشید که در مدت 3 تا 4 روز بدغذایی او را برطرف کنید.

سعی کنید مرحله به مرحله پیش بروید و به تغییرها و نشانه‌های کوچکی که در رفتار او بروز می‌کند، توجه کنید. نشانه‌هایی که می‌تواند بسیار دل‌گرم کننده باشد و انرژی شما را برای رسیدن به هدف نهایی‌تان چند برابر کند.

برای تهیه غذا از کودک‌تان کمک بگیرید

تهیه غذا با همراهی و همکاری کودک یکی دیگر از شیوه‌هایی است که بسیاری از کارشناسان از آن به عنوان راه‌حلی بزرگ برای افزایش اشتهای کودکان غذا یاد می‌کنند. اگر تصمیم دارید به شکل هدفمند برای برطرف کردن بدغذایی کودک‌تان اقدام کنید، سعی کنید در یکی از وعده‌های غذایی از او برای تهیه غذا کمک بگیرید. انتخاب غذا را به او بسپارید یا برای تهیه مواد اولیه او را همراه ببرید و از کمک او برای انتخاب مواد غذایی استفاده کنید. شکستن یا هم‌زدن تخم‌مرغ‌ها را به او بسپارید یا از او بخواهید در چیدن میز یا سفره به شما کمک کند و سبد نان یا سبزی را برای شما روی سفره بگذارد. همکاری بچه‌ها برای تهیه و تزئین غذا می‌تواند بهترین فرصت برای تشویق کودک غذا به خوردن یک وعده غذایی کامل باشد.

ترفندهایی طلایی برای مادران جوان

اگر کودک شما نیز برای خوردن شیر، سبزیجات و موادغذایی مفید و ضروری بدقلقی می‌کند و شما به سختی می‌توانید در وعده‌های غذایی او را تشویق به خوردن این گونه مواد غذایی کنید، بهتر است یکی از راه‌های زیر را تجربه کنید.

اگر کودکتان سبزی نمی خورد

سبزی‌ها را طعم‌دار کنید

برای بچه‌هایی که میل به خوردن سبزی یا میوه ندارند و حتی یک بار خوردن آن‌ها را تجربه نمی‌کنند نیز روش‌های جالبی وجود دارد که قطعا یکی از آن‌ها به کارتان می‌آید.

• سبزی‌هایی مثل کرفس و هویج از جمله سبزی‌هایی است که اغلب کودکتان نسبت به خوردن آن‌ها مقاومت می‌کنند. شاید بهتر باشد به جای هویج، آب آن را برای کودک‌تان آماده کنید و در صورتی که از این ۲ سبزی برای غذای کودک استفاده می‌کنید آن‌ها را با قطعات بزرگ و به گونه بپزید که ترد باشند و کودک بتواند آن‌ها را در دست بگیرد و بخورد.

• برای آن‌که طعم سبزی‌های پخته را برای کودک‌تان دلچسب کنید. مقداری ماست چکیده و کم‌چرب روی سبزی‌های پخته بریزد.

• سبزی‌های خام را می‌توانید با نان و پنیر و کمی گردو طعم‌دار کنید و با تزئین آن کودک را تشویق به خوردن آن کنید.

• برای کودکانی که تمایل به خوردن بعضی از میوه‌ها ندارند بهترین روش آن است که میوه را با مقداری خامه یا ماست‌های میوه‌ای خوش طعم و رنگی تزئین کنید و به این ترتیب او را به خوردن میوه علاقه‌مند کنید.

گوشت قل‌قلی را فراموش نکنید

اغلب بچه‌های بدغذا با خوردن گوشت به ویژه گوشت قرمز مشکل دارند. برای غلبه بر این عادت بد غذایی راهکارهای زیر موثر است:

• سعی کنید گوشت را به قطعات کوچک برش دهید تا به این ترتیب بهتر پخته شود و جوییدن و هضم آن برای کودکان راحت‌تر باشد.

• از آب گوشت و قلم برای تهیه برنج یا خوراکی‌های کودک استفاده کنید تا به این ترتیب کودک خود را از خواص غذایی گوشت بهرمند کنید.

• بهترین کار این است که از گوشت چرخ‌ کرده مخلوط شده با سبزی‌ها برای تهیه غذاهای کودکان استفاده کنید و به این ترتیب آن‌ها را برای خوردن غذا به هیجان در آورید.

• می‌توانید قطعات کوچک گوشت قرمز را با حبوباتی که یک شبانه‌روز آن‌ها را خیسانده‌اید، بپزید و در اصطلاح یک آبگوشت لذیذ اما کم آب تهیه کنید و پس از کوبیدن مخلوط گوشت و حبوبات، این مخلوط را با اندکی آب‌لیمو طعم‌دار کنید و به کودک بدهید.

اگر کودکتان شیر نمی‌خورد

لبنیات دیگر را جایگزین کنید

برخی از بچه‌ها تمایل چندانی به خوردن شیر ندارند و این مسئله موجب نگرانی پدر و مادرها می‌شود که نکند فرزندشان با نخوردن شیر مواد غذایی لازم را بدست نیاورد و این مسئله تاثیر منفی بر رشد او بگذارد. برای جبران این مسئله چند راهکار وجود دارد:

• می‌توانید در عین حال که تلاش می‌کنید شیر را به برنامه غذایی کودک‌تان اضافه کنید، در وعده‌های غذایی از دوغ یا ماست استفاده کنید و آن‌ها را به برنامه غذایی روزانه او اضافه کنید.

• با مقدار کم شروع کنید. از ته استکان شیر شروع کنید و سعی کنید در روزهای بعدی به مرور میزان آن را افزایش دهید. آن را به نصف برسانید و بعد یک استکان کامل شیر به او بدهید تا در نهایت بتوانید او را برای نوشیدن روزانه یک لیوان کامل شیر آماده کنید.

روانشناسان درباره بدغذایی کودکان چه می‌گویند

دکتر کتایون خوشابی روان‌پزشک کودک درباره بدغذایی کودکان و عوامل به وجود آورنده آن نکات مفیدی را به خوانندگان ارائه می‌کند.

بدغذایی و بدقلقی خصوصیت ذاتی برخی کودکان است.بدغذایی در برخی از بچه‌ها از 3 ماهگی نوزاد شیرخوار با نخوردن شیر مادر آغاز می‌شود و می‌تواند در فاصله زمانی 1/5 تا 5 /2 سالگی که کودک سنین لجبازی را پیشرو دارد ادامه پیدا کند. در این حالت او از خوردن غذا پرهیز می‌کند و دردسرهایی را برای خانواده‌اش به وجود می‌آورد.

بدغذایی کودک در صورتی که مستمر باشد او را در گروه کودکان دشوار یا کودکان بدقلق طبقه‌بندی می‌کند و بدغذایی یکی از ویژگی‌های ذاتی‌شان است. این بچه‌ها معمولا غیرقابل پیش‌بینی هستند، غذای کمی می‌خورند و غالبا بی‌اشتها هستند.

بچه‌هایی که این ویژگی‌ را دارند معمولا نمی‌توانند برنامه غذایی منظمی داشته باشند. در مقابل این گروه از بچه‌ها بچه‌های راحتی هستند و ممکن است گه‌گاه نسبت به خوردن غذا بی‌اشتها باشند، اما به طور معمول در آن‌ها کم‌اشتهایی یا بی‌اشتهایی مشاهده نمی‌شود.

کودک بدغذا در مهد کودک پراشتها می‌شود

حضور کودکان بدغذا در مهدکودک‌ها و جمع هم‌سن و سالانشان موجب می‌شود اشتهای آن‌ها تحریک شود و با الگوبرداری از رفتارهای بچه‌های دیگر میل بیشتری به خوردن غذا پیدا کنند. بنابراین در صورتی که کودکی به مهد‌کودک می‌رود شاید بهتر باشد که وعده غذای اصلی خود را در جمع هم‌کلاسی‌هایش بخورد تا به این ترتیب بتواند دست کم در یک وعده غذایی با اشتهای بیشتر و به طور کامل غذای خود را بخورد.

بدون شک قرار گرفتن در جمع هم‌سالان یا خوردن وعده غذایی در کنار خواهر و برادر کودک بدغذا و تشویق آن‌ها به خوردن غذا می‌تواند تاثیر مثبتی بر شیوه غذا خوردن و حجم غذایی که مصرف می‌کنند، داشته باشد.

بی‌اشتهایی ناشی از افسردگی

اگر چه احتمال ابتلا به بی‌اشتهایی ناشی از افسردگی و اضطراب در نوزادان و خردسالان بسیار اندک است، اما این احتمال برای نوجوانان و کودکانی که قابلیت تمیز دادن مسائل را دارند، وجود دارد. گاهی ممکن است کودکی به دلیل عوامل بیرونی و مشکلاتی که در خانواده یا اطرافش وجود دارد نسبت به خوردن غذا بی‌اشتها باشد و میلی به غذا از خود نشان ندهد. در این زمینه هوشیاری والدین کمک می‌کند تا این مورد را شناسایی و برای درمان آن از مشاوره یک روانشناس یا روانپزشک بهره بگیرند.

این نکات را جدی بگیرید

خانواده‌ها با رعایت نکاتی ساده به هنگام صرف وعده‌های غذایی می‌توانند به بهبود وضعیت کودک بدغذای خود کمک کنند و تاثیر مثبتی بر اشتهای او بگذارند.

• حتما ساعت غذاخوردن در وعده‌های غذایی اصلی صبحانه، ناهار و شام را برای اعضا خانواده به طور مشخص برنامه‌ریزی کنید.

• محل غذا خوردن اعضای خانواده به ویژه کودکان بسیار مهم است. آن‌ها باید در محیط آرام و صمیمی برای خوردن غذا آماده شوند.

• تمامی اعضای خانواده دست‌کم یک وعده غذایی مانند شام را در کنار هم باشند و با اشتهای زیاد و شادی در کنار هم غذا بخورند. بدون شک خانواده الگوی رفتاری مناسبی برای بهبود اشتهای کودک بدغذاست.

• هرگز کودک را به خاطر نخوردن غذا یا به هدر دادن زحمت مادر سرزنش یا دعوا نکنید.

متخصصان تغذیه چه می‌گویند

دکتر محمد هاشمی، متخصص تغذیه بر این باور است که ذائقه نوجوانان و بزرگسالان از دوران نوزادی و شیرخوارگی شکل می‌گیرد. او در این باره نکات مفیدی را به خوانندگان ارائه می‌کند.

ذائقه افراد امری اکتسابی است و از دوران بعد از شیرخوارگی که کودک غذای کمکی دریافت می‌کند، شکل می‌گیرد. در شکل‌گیری ذائقه هر فرد خانواده به ویژه مادر او نقشی موثر دارند. تغذیه کودک اصول خاصی دارد که باید در آن مصرف مواد مقوی، انرژی‌زا و مواد مغذی توامان وجود داشته باشد.

موادی که وجود همه آن‌ها برای رشد و ساخت‌و ساز مناسب جسمی کودک بسیار مناسب است. در حقیقت ذائقه هر فرد نوجوان و بزرگسال و تمایلی که به مصرف خوراکی ها دارد به شیوه تغذیه و نوع ذائقه او در دوران کودکی بازمی‌گردد.

در صورتی که مادر در دوران کودکی بچه را با غذاها و طعم‌های مختلف آشنا کند به این ترتیب می‌تواند تاثیر مناسبی در کیفیت غذاهایی که فرد در آینده به مصرف آن‌ها تمایل پیدا می‌کند، داشته باشد.

مادرها هوشیار باشند

اگر مادران به این بهانه که کودک آن‌ها بدغذا و بدقلق است او را تشویق به خوردن غذاهای چرب و ناسالم نکنند نمی‌توانند امیدوار باشند که در آینده فرزندشان ذائقه سالمی را خواهد داشت. مادران باید هوشیار باشند که غذاها و خوراکی‌های چرب و ناسالم می‌تواند منشا چاقی فرزندشان در آینده باشد.

خوراکی‌های ناسالمی که معمولا برای کودک خوش‌طعم‌تر و خوش‌مزه‌تر است. وقتی کودک بتواند میان غذای ناسالم و سالم یکی را برای خوردن انتخاب کند و آزادی عمل داشته باشد مشخص است که سراغ غذای چرب و ناسالم می‌رود. بنابراین این وظیفه مادر است که این مسئله را مدیریت کند و با محدود کردن کودک و جایگزین کردن غذاهای سالم با ترفندهای مختلف کودک را علاقه‌مند به مصرف غذاهای سلامت کند.

خوراکی‌های پرکالری و چرب؛ ممنوع

خوراکی‌های پرچرب مانند اغلب غذاهایی که در فست‌فودها تهیه و آماده می‌شود کالری زیادی دارد و می‌تواند در حجم کم، انرژی زیاد و قابل توجهی را به کودک ‌دهد. به این ترتیب کودک با مصرف مقدار کمی از این غذاها احساس سیری زودرس می‌کند.

بنابراین باید مراقب بود و مصرف این غذاها را محدود کرد و به کودک اجازه نداد تا در میان وعده‌هایش به سراغ این نوع از خوراکی‌ها برود چرا که مصرف این خوراکی‌ها اشتهای کودک را برای خوردن غذای اصلی او که سرشار از مواد مفید و لازم برای رشد اوست، کاهش می‌دهد. از طرفی باید مراقب باشیم که در وعده‌های اصلی غذای کودک حتما پروتئین به ویژه پروتئین ماهی و گوشت سفید و کربوهیدرات‌ها وجود داشته باشد.

انواع ‌میوه‌ها، سبزی‌ها و مغزها نیز به دلیل این‌که مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیاز برای رشد جسمی و هوشمی کودک را فراهم می‌کند نباید هرگز از سبد غذای روزانه و اصلی بچه‌ها حذف شود و حتما باید مصرف فست‌فودها و غذاهای چرب و حاضری محدود به یک تا 2 بار در هفته شود.

بچه‌ها چه بخورند و چه نخورند

با مطالعه این جدول می‌توانید از مفیدترین و مضرترین خوراکی‌ها و مواد غذایی برای کودکان آگاهی پیدا کنید.