کودک چگونه زبان باز می‌کند؟‌

نخستین کلمه ای که کودک به زبان می آورد چیست؟ گویا این همان کلمه ای است که با آن مادر خود را صدا می کند.

آفتاب: نخستین کلمه ای که کودک به زبان می آورد چیست؟ گویا این همان کلمه ای است که با آن مادر خود را صدا می کند. شاید گمان کنیم که یاد گرفتن کلمه «مامان» کاری ساده است؛ ولی در حقیقت فرایند پیچیده ای برای این یادگیری وجود دارد.

اکنون این فرایند را گام به گام از نظر می گذرانیم: وقتی که کودک پا به دنیا می گذارد، مغز وی همچون برگی سفید و ننوشته است؛ هیچ چیزی در آن وجود ندارد.

قسمت های مختلف مغز که حواس گوناگون را درک می کنند، هنوز چیزی دریافت نکرده اند. درست است که چشمان کودک باز است، ولی رشته اعصابی که چشم او را به مغز ارتباط می دهد، هنوز تکامل نیافته است؛ از این رو مغز وی نمی تواند چیزی را در خود ثبت کند.

پس از یکی دو ماه که این اعصاب رشد یافت، کودک قادر به دیدن مادرش می شود. بر اثر دیدن مکرر چیزی، مرکز حافظه برای مرئیات، در مغز کودک رشد می یابد.

برخوردهای مکرر وی با مادرش، پی در پی ادراک هایی برایش پدید می آورد؛ ادراک هایی که همه در همان مرکز ثبت می شوند. تازه در این مرحله است که کودک مادر خود را می شناسد. هنگامی که مادر متوجه این مرحله از رشد کودک خویش می شود، شروع به معرفی خود می کند؛ یعنی گاه و بی گاه به خود اشاره می کند و می گوید: «مادر» یا «مامان».

در آغاز، کودک قادر به شنیدن نیست؛ ولی هم چنان که اعصابش به تدریج رشد می یابد، به شنیدن هم توانا می شود. آن گاه بر اثر تکرار، مرکز حافظه برای مسموعات، در مغزش پیدا می شود و کم کم معنای کلمه «مادر» را درک می کند و مفهوم آن را خوب به ذهن می سپارد.

در این مرحله، مادر باید به فرزند خود حرف زدن بیاموزد؛ مثلا بر اثر تکرار کلمه «مادر» یک واقعه مهم برای کودک روی می دهد؛ یعنی میان تصویر مادر که در مرکز بینایی مغز وی نقش می بندد، با ادراک صدایی که از گفتن آن کلمه برخاسته و به مرکز شنوایی مغز وی راه یافته است، رابطه ای برقرار می شود. چنین رویدادی را تداعی می گویند. یعنی اکنون کودک نه تنها چهره مادر را باز می شناسد، بلکه وقتی او را می بیند به یاد کلمه «مادر» هم می افتد.

از این پس کودک شروع به تقلید از مادر خود می کند. کلمه «مادر» را بی آنکه بر زبان بیاورد، فعلا در ذهن خود جایگزین می سازد، و می کوشد تا رفته رفته آن را ادا نیز بکند.

بر اثر کوشش های مکرر، هربار که مادر خود را می بیند، عضله های صورتش را به حرکت درمی آورد و سرانجام این توانایی را در خود ایجاد می کند که بگوید: «مادر». اما مادر در چنین حالی چون می بیند که کودکش قادر به تکلم شده است، از شادی در پوست خود نمی گنجد.