روش تشویق و تنبیه کودکان

فرزندان هنگام عصبانیت احساس می‌کنند که حقشان ضایع شده و والدین نسبت به آنها بی‌تفاوت بوده‌اند، در این شرایط حتی پرخاشگری می‌کنند.

روزنامه ایران: فرزندان هنگام عصبانیت احساس می کنند که حقشان ضایع شده و والدین نسبت به آنها بی تفاوت بوده اند، در این شرایط حتی پرخاشگری می کنند، اما والدین نباید این حرفها را به دل بگیرند و اصولاً ردشدن از کنار این رفتارها بهترین واکنش است.

تربیت فرزندان و اصولاً پدر و مادر بودن، وظیفه ای دشوار و حساس است. اگر فرزند شما در برابر ساده ترین درخواست ها و معمولی ترین حرفهای شما حاضرجوابی کرد، از سر لجبازی حرف نزد، با سر جواب منفی داد و شانه بالا انداخت، چه کار می کنید؟

وقتی خواسته های فرزندان با نظر و اقتدار والدین تعارض پیدا می کند، آنها احساس ناامیدی می کنند و استفاده از واژه هایی که دیگران را عصبانی یا ناراحت می کند، به بچه ها احساس غرور می دهد، اما با این حال نباید تمام رفتارهای گستاخانه آنها را، مبارزه طلبی تلقی کرد.

متخصصان علوم تربیتی معتقدند یکی از مؤثرترین راهها برای آموختن رفتار درست به فرزندان، تشویق آنها هنگامی است که مطابق نظر شما حرف می زنند یا عمل می کنند.

فرزندان هنگام عصبانیت احساس می کنند که حقشان ضایع شده و والدین نسبت به آنها بی تفاوت بوده اند، در این شرایط حتی پرخاشگری می کنند، اما والدین نباید این حرفها را به دل بگیرند و اصولاً ردشدن از کنار این رفتارها بهترین واکنش است.

سن نه گفتن!

سنین ۱۵ ماهگی به بعد، اصولاً مشهور به سن «نه گفتن» است و کودکان تا ۳ ۲ سالگی به نافرمانی و لجاجت متهم می شوند. درحالی که این رفتار نشان دهنده سیر تکاملی فرزندان و واکنش طبیعی برای کسب شخصیتی مستقل از والدین است.

البته در هنگام تلاش فرزندان برای رسیدن به استقلال در این سنین، آنها با محدودیت هایی در توانایی خود برای انجام بخشی از کارها روبه رو و درنتیجه دچار نوعی تضاد و تناقض می شوند که این مسأله نیز به نوبه خود کودکان را دچار اضطراب می کند.

دکتر الهام شیرازی، فوق تخصص روانپزشکی کودکان و نوجوانان می گوید: والدین اصولاً در سنین ۱۵ماهگی تا ۳ سالگی فرزندان، آنان را بدخلق و لجباز می خوانند. از این رو بهترین راهکار در این شرایط درگیرنشدن با کودکان و ساده گذشتن از کنار مسائل است.

تسلیم نشوید

وی با تأکید بر این که در این سنین نمی توان با تحلیل و منطق با فرزندان کنارآمد، می گوید: درصورت رفتار مناسب والدین در این شرایط، نوع برخوردهای کودکان نیز به مرور زمان تغییر می کند.

وی این که فرزندان خواسته هایی داشته و خواهان تسلیم والدین به انجام آنها هستند را مسأله ای عادی می داند و می گوید: اگر والدین تسلیم رفتارهایی چون پای کوبیدن فرزندان برای رسیدن به خواسته های خود شوند، بچه ها احساس می کنند راه رسیدن به هدف های شان از طریق همین رفتارهاست و در این صورت دیگر نمی توان از فرزندان در این مورد ایرادی گرفت.

دکتر شیرازی تأکید می کند: نباید بگذاریم فرزندان با لجاجت به خواسته خود برسند، در ضمن، مقابله با آنها نیز کار درستی نیست. در این شرایط بهترین عملکرد، بی محلی نسبت به رفتارهای لجوجانه فرزندان است. در این شرایط کج خلقی ها کاهش یافته و رفع می شود.

جریمه کودکان را با شکسته شدن خط قرمزها شروع کنید

فوق تخصص روانپزشکی کودکان و نوجوانان با بیان این که تنها باید نافرمانی هایی در حد جیغ و داد کودکان را نادیده گرفت، توضیح می دهد: اگر بچه ها از حد خود فراتر رفته و شروع به زدن، پرت کردن وسایل، توهین و دراصل شکستن خط قرمزها کردند، باید بدون توجه به سن، آنها را جریمه کرد.

وی در ادامه می گوید: در هنگام جریمه، باید فرزندانتان را درمحلی مشابه قرنطینه که تاریک و ترسناک نبوده و درعین حال امن باشد، به نحوی که با ماندن در آن محل، حوصله وی سررود، قرار دهیم و زمان ماندن در آن محل را هنگام قطع لجاجت، محاسبه کنیم.

البته بسیاری از والدین دراین شرایط به پزشکان شکایت می کنند که درهنگام تنبیه کودکان به این شیوه، آنها از محل بیرون آمده یا این که آن قدر جیغ و داد می کنند که والدین نگران آنها می شوند.اما روانپزشکان توصیه می کنند والدین در این شرایط باید در این محل را ببندند و به هیچ وجه نگران سروصدای زیاد آنها نشوند.

عده ای از والدین نیز در هنگام تنبیه فرزندان خود در شرایطی که از آنها ناراضی می شوند، با عذرخواهی فرزندان روبه رو می شوند و در این شرایط گاهی با عذرخواهی، از تنبیه آنها منصرف شده یا به تنبیه ادامه می دهند.

توصیه می شود جریمه فرزندان با گذشتن آنها از خط قرمزهای تعیین شده، باید حتماً صورت گیرد، حتی اگر فرزندان ازعمل خود معذرت خواهی کنند.

دکتر شیرازی در این باره می گوید: با عذرخواهی فرزندان می توان جریمه را کاهش داد، اما باید توجه داشت عذرخواهی کلامی کافی نیست، بلکه باید در قبال آن از فرزندان خواست برای جبران، کاری را انجام دهند.

تشویق ۳ تا ۵ برابر تذکر

وی در عین حال با اشاره به این موضوع که تشویق فرزندان باید همواره ۳ تا ۵ برابر تذکرهای منفی باشد، می گوید: بسیاری از لجبازی های فرزندان به این علت است که والدین در هنگام انجام رفتارهای مناسب، فرزندان خود را تشویق نمی کنند. آنها نیز تشخیص نمی دهند که رفتارمناسب چیست، بنابراین باید رضایت خود را در برابر رفتار صحیح فرزندانمان نشان دهیم.

جریمه دروغگویی دوبرابر است

اغلب پیش می آید که والدین متوجه دروغگویی فرزندان خود می شوند. البته به عقیده کارشناسان این حالت بسیارطبیعی است. دروغگویی فرزندان همواره به یک صورت نیست، گاهی آنها حرف هایی خلاف واقع می گویند و تخیلات خود را در قالب داستان سرایی غیرواقعی بیان می کنند.

گاهی نیز دروغگویی فرزندان برای سرگرم کردن والدین است. در هر دو مورد، والدین باید به خوبی به حرف فرزندانشان گوش دهند و حرفهای خلاف واقع آنها را به هرنحو اصلاح کنند.

دکتر شیرازی به این موضوع که گاهی فرزندان برای جلب رضایت والدین دروغ می گویند اشاره می کند و می گوید: گاهی والدین زمینه دروغگویی فرزندان خود را فراهم می کنند. در شرایطی که مطمئن هستیم فرزندمان کارخلافی انجام داده است، لزومی ندارد درآن مورد از وی سؤال کنیم تا او نیز به ما دروغ بگوید.

وی می افزاید: البته جریمه کودکان با دروغگویی باید ۲ برابر شود، هم به علت عمل خلاف انجام شده و هم به علت حرف های دروغ فرزندان.

هماهنگ عمل کنید

بسیاری از والدین نیز در هنگام واکنش به اعمال خلاف فرزندان خود، دچاراختلاف نظر می شوند و آن را درحضور فرزندان بروز می دهند.

دکتر شیرازی در این باره به ضرورت هماهنگ عمل کردن والدین در تربیت فرزندان تأکید می کند و می گوید: والدین نباید فرزندان را دراختلاف نظرهای خود در زمینه تربیت آنها دخالت دهند. دراین شرایط، هرکدام که طرف مخالف محسوب شود با واکنش فرزندان برای پناه گرفتن روبه رو خواهدشد. بنابراین باید بیطرفانه فقط نقش گزارشگر را در اتفاق روی داده ایفا کند.

برای تربیت صحیح فرزندان خود به یاد داشته باشید:

هماهنگ عمل کنند.

توجه لازم به رفتارهای مناسب فرزندان داشته باشند.

«بله» یا «نه» های خود را با اصرارهای کودک تغییر ندهند.

برای رفتارهای نامناسب حتماً جریمه را لحاظ کنند و قوانین خود را با اصرار کودک تغییرندهند.

قوانین تربیتی را برای فرزندان روشن کنند.

توقعات زیادی از فرزندان نداشته باشند.

تشویق را بیشتر از تنبیه لحاظ کنند.