۵۱۸۶۸
۳۰۷۸۷
۳۰۷۸۷
پ

سونوگرافی در بارداری، چه چیزهایی را نشان می‌دهد؟

هدف ما از سونوگرافی در هر ۳ دوره، دستیابی به اطلاعاتی درباره چگونگی رشد و نمو و سلامت جنین و تشخیص و انتخاب تدابیر درمانی مناسب است.

برای یک بارداری طبیعی بدون خطر، انجام ۳ سونوگرافی کافی و قابل‌قبول است. گاهی سونوگرافی‌های بیشتری به دلایل مختلف از قبیل سابقه ناهنجاری‌هایی در خانواده، سابقه سقط، ازدواج فامیلی، سن بالای ۳۵ سال مادر، عدم رشد مناسب جنین و سابقه گشاد بودن دهانه رحم نیاز است و پزشک با توجه به موقعیت بیمار آن را درخواست می‌کند. البته سونوگرافی‌های مکرر هیچ عارضه‌ای برای مادر باردار یا جنین ندارد.شاید برایتان جالب باشد بدانید پزشکان در سونوگرافی هر دور از بارداری در جستجوی چه هستند. گفت‌وگوی ما را با دکتر شهرام کاه‌کوهی، رادیولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این باره بخوانید
سونوگرافی در بارداری، چه چیزهایی را نشان می‌دهد؟
هدف مهمی که در سونوگرافی هر دوره از بارداری در جستجوی آن هستید چیست؟
هدف ما از سونوگرافی در هر ۳ دوره، دستیابی به اطلاعاتی درباره چگونگی رشد و نمو و سلامت جنین و تشخیص و انتخاب تدابیر درمانی مناسب است. اگر بارداری را به ۳ دوره ۳ ماهه تقسیم کنیم در سونوگرافی ۳ ماه اول چند مشخصه مهم باید مشاهده شوند
- قلب جنین مشاهده قلب جنین بسیار مهم است. ضربان قلب، زنده بودن جنین را نشان می‌دهد.
- تعداد جنین تعداد جنین داخل رحم باید گزارش شود.
- اعضای جنین تقریبا تا هفته ۱۰ بارداری همه اندام‌های جنین مثل دست، پا، چشم و مغز تشکیل شده‌اند ولی در سونوی اوایل بارداری ، فقط رشد جنین و جوانه زدن و تپش قلب را مشاهده می‌کنیم. در ۳ ماهه اول با مشاهده سونوگرافی می‌توانیم از کامل بودن مغز، طبیعی بودن سر، ستون فقرات و جدار قدامی شکم مطمئن ‌شویم.
- سن بارداری دانستن LMP (اولین روز آخرین قاعدگی) برای یک خانم باردار اهمیت زیادی دارد حتی اگر مادری دوره‌های منظم پریود داشته باشد و روز اول آخرین قاعدگی‌اش را بداند، حتما باید در ۳ ماهه اول یک سونوگرافی داشته باشد تا مطمئن شویم نطفه در چه تاریخی بسته شده است.اگرچه سونوگرافی وسیله دقیقی است اما سن بارداری را در ۳ ماهه اول، یک هفته؛ در ۳ ماهه دوم، ۲ هفته و در ۳ ماهه سوم، ۳ هفته کم یا زیاد نشان می‌دهد پس هر چه سن بارداری بالاتر می‌رود، دقت سونوگرافی برای تعیین دقیق سن بارداری کمتر می‌شود.

پس جنسیت جنین را چه موقع تشخیص می‌دهید؟
در ۳ ماهه دوم دستگاه تناسلی جنین نر و ماده در ابتدای تشکیل تقریبا شبیه هم هستند ولی برای اطمینان از پسر و دختر بودن بهترین زمان تشخیص برای جنین پسر، هفته ۱۵ بارداری و برای جنین دختر، هفته ۱۷ تا ۲۰ بارداری است.
در ۳ ماهه دوم چگونگی رشد جنین را هم می‌سنجیم. استاندارد سن بارداری با توجه به زمان اولین روز آخرین قاعدگی (LMP) تعیین می‌شود و تا هفته ۴۲ بارداری ادامه می‌یابد. بهترین زمان زایمان، از تاریخ ۳۸ هفتگی تا ۴۲ هفتگی است.
در ۳ ماهه دوم، سونوگرافی برای مشاهده چگونگی رشد جنین اهمیت دارد. در سونوگرافی، پزشک ۲ طرف شقیقه، محیط دور شکم، طول استخوان ران و محیط دور سر را اندازه می‌گیرد و براساس فاکتورهایی که دارد، یک عدد ضمنی به دست می‌آورد و با تطبیق LMP می‌تواند بگوید رشد جنین مناسب است یا نه.به عنوان مثال اگر سن بارداری ۳۳ هفته باشد ولی در سونوگرافی ۲۸ هفته را نشان دهد، با ۵ هفته عقب‌افتادگی رشد جنین روبرو هستیم.
سونوگرافی در بارداری، چه چیزهایی را نشان می‌دهد؟
چطور در اوایل بارداری ناهنجاری‌هایی مثل نشانگان داون را در سونوگرافی تشخیص می‌دهید؟
با اندازه‌گیری ضخامت پوست پس‌سر یا پشت گردن می‌توان ناهنجاری‌های کروموزومی مثل نشانگان داون و تریزومی را تشخیص داد. به‌طور معمول در این مدت زمان ضخامت پوست از ۰.۶ میلی‌متر شروع و تا ۲.۴ میلی‌متر ادامه می‌یابد ولی بیشتر از ۲ میلی‌متر غیرطبیعی است.
هر چه سن بارداری بالاتر می‌رود، قدرت تشخیص کمتر می‌شود، بنابراین بهتر است این اندازه‌گیری تا هفته ۱۵-۱۴ انجام شود. از آنجا که اعضای جنین تا هفته ۱۷-۱۶ بارداری تشکیل می‌شود. در ۳ ماهه دوم به‌راحتی می‌توانیم انگشتان دست، لب‌ها، کلیه‌ها، مثانه و معده پر از مایع و ستون‌فقرات را ببینیم. صورت نیز قابل‌مشاهده و توجه به استخوان‌ بینی، برای تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی بسیار موثر است.

آیا وزن جنین را هم می‌توان در سونوگرافی فهمید؟
بله، در ۳ ماه سوم بارداری می‌توانیم وزن‌گیری جنین را بسنجیم. از نظر علمی تا هفته ۲۰ بارداری وزن جنین اهمیت چندانی ندارد ولی بعد از هفته ۲۰ و در طول ۳ ماهه سوم، وزن آن به سرعت افزایش می‌یابد و بیشترین وزن‌گیری جنین مربوط به این دوره است، مثلا اگر در هفته ۲۸، جنین ۱۴۰۰ گرمی است و بارداری هم بدون مشکل پیش می‌رود، انتظار تولد نوزاد ۲۸۰۰ گرمی تا ۳۰۰۰ گرمی را داریم. معیار اندازه‌گیری وزن جنین در ایران براساس جدول‌های آمریکایی و اروپایی است. ما از روی این جدول‌ها ملاک را تا صدک ۱۰ درصد می‌پذیریم ولی زیر ۱۰ درصد را قبول نمی‌کنیم و اگر وزن جنین زیر این صدک قرار گرفت، حتما باید به دنبال علت باشیم.

گاهی درخواست سونوگرافی در سه ماهه سوم بیشتر می‌شود؛ چرا؟
چگونگی قرارگیری جنین در ۳ ماهه سوم برای تصمیم‌گیری نوع زایمان (طبیعی یا سزارین) اهمیت ویژه‌ای دارد. قرارگیری جنین می‌تواند به صورت سفالیک (سر داخل لگن)، بریچ (پاها داخل لگن)، صورت یا عرضی باشد.
چرخش جنین تا هفته ۲۰ و حداکثر تا هفته ۲۸ باید رخ دهد. در هفته ۲۸ بارداری، جنین بزرگ‌ است و چرخیدن به حول یک محور کاملا دشوار می‌شود ولی باز هم احتمال جابه‌جایی وجود دارد و هر تغییری به دلیل اینکه نوع زایمان را تعیین می‌کند مهم است. گاهی این سونوگرافی‌ها به دلیل اندازه‌گیری مقدار مایع آمنیوتیک انجام می‌شود.
گاهی هم برای تست بیوفیزیکال این سونوها درخواست می‌شوند ۵ فاکتور مهم در تست بیوفیزیکال بررسی می‌شود؛ حرکات تنفسی جنین، حرکات جنین، تست بدون استرس (NST)، تون جنین و حجم مایع آمنیوتیک. این تست که در مدت ۳۰ دقیقه انجام می‌شود، برای همه زنان باردار لازم نیست. نتایج آن معمولا از هفته ۳۰ بارداری به بعد قابل‌اعتماد است و زودتر از این زمان نباید درخواست شود.
سونوگرافی اول در اولین سونوگرافی، که از سطح شکم انجام می شود، قلب جنین رویت می شود. با سونوگرافی حول و حوش هفته پنج و نیم و حداکثر تا هفته هفت بارداری می توان قلب جنین را دید. در این هفته به وضوح صدای قلب جنین شنیده می شود. آنچه برای پزشک بیش از هر چیز دیگری مهم است اندازه گیری قد جنین از نوک سر تا پایین باسن است تا بتواند سن دقیق بارداری را اعلام کند. از نکات مهم دیگر این سونوگرافی، تشخیص بارداری در داخل رحم و عدم وجود بارداری خارج رحمی می باشد.
همچنین این سونوگرافی مشخص کننده ی جنین یک قلو، دوقلو و یا بیشتر است.
با سونوگرافی ترانس واژینال نیز می توان در هفته چهار و نیم بعد از اولین روز آخرین قاعدگی قلب جنین را پیدا کرد از فاصله نزدیک تری به قلب و رشد جنین نگاه کرد .
سونوگرافی در بارداری، چه چیزهایی را نشان می‌دهد؟
سونوگرافیNT انجام سونوگرافی NT به همراه آزمایش خونِ ناهنجاری های ژنتیکی، به عنوان تست های غربالگری سه ماه اول بارداری به حساب می آیند که از ابتدای هفته 11 تا انتهای هفته 13 بارداری انجام می‌شود. این تست شامل آزمایش خون و سونوگرافی است. دقت سونوگرافی، به تنهایی در تشخیص ناهنجاری های جنین حدود 75 درصد می باشد و اگر با آزمایش خون همراه شود، صحت آنها به 85 درصد می رسد.
این تست ترکیبی از سنجش 2 مارکر در خون مادر (PAPP-A و Free -βHCG) و بررسی سونوگرافیک (NB و NT) می باشد که جهت بررسی برخی از آنومالی ها مانند احتمال خطر سندرم داون، تریزومی21، 18 و تریزومی 13 انجام می‌شود. (تریزومی به معنای سه کروموزوم به جای دو کروموزوم طبیعی است) یعنی کروموزوم های شماره 13 و 18 و 21 جنین را از جهت سه تایی بودن که نوعی ناهنجاری است، بررسی می کنند.دو ماده‌ای که در خون مادر مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، در بارداری‌های جنین مبتلا به سندرم داون تمایل به خروج از مقادیر طبیعی دارند. در سونوگرافی که به آن ان تی یا (NT (Nuchal Translucency می‌گویند، ‌ مقدار مایع در پشت گردن جنین اندازه گیری می‌شود که در جنین‌های مبتلا به سندرم داون تمایل به افزایش دارد. فقدان استخوان بینی (NB) (Nasal Bone) نیز در بررسی سونوگرافیک می‌تواند مطرح کننده ابتلاء جنین به سندرم داون باشد.
سونوگرافی تعیین جنسیت و بررسی بهتر است بعد از هفته 16 نیز یک سونوگرافی برای تشخیص ناهنجاری های جنین انجام شود. چون رویت اندام های کوچک جنین در این زمان بهتر میسر است. در هفته های 16 تا 19 بارداری جنسیت، دست و پا، تعداد انگشتان، صورت، وضع لب ها، گوش، چشم، دیافراگم، ستون فقرات، کلیه ها، مثانه و معده پر از مایع و چهار حفره ای بودن قلب جنین بررسی می شود. البته انجام این سونوگرافی الزامی نیست.
نکته بعدی اندازه گیری عرض گردن است که اگر بالاتر یا مساوی با ۳ میلی لیتر باشد، پزشک آزمایش آمنیوسنتز (نمونه برداری از پرزهای جنینی شناور درون مایع آمنیون) تجویز می کند تا احتمال وجود هرگونه آنرمالی کروموزمی شناخته شود. در هفته بیست و دوم بارداری جنین از بالا تا پایین چک می شود. آنچه بیش از هر چیز دیگری مورد توجه پزشک است، مشاهده اندام های داخلی به ویژه قلب و سر است.
پزشک همچنین میزان رشد جنین و کیفیت تبادلات بین مادر و جنین به کمک بند ناف و جفت و مایع آمنیونی را هم چک می کند. در این هفته آنچه بر صفحه مانیتور مشخص می شود، جنینی است که مدام حرکت می کند و تمام اندام های او شکل گرفته است.
اکو کاردیوگرافی قلب جنین اگر خانواده ای یک کودک با ناهنجاری قلبی یا سایر ناهنجاری ها را دارند، باید این موضوع را به پزشک رادیولوژیست اطلاع دهند تا مادر به یک سونوگرافیست اکولوژیست مربوط به قلب ارجاع داده شود تا به شکل خیلی دقیق تری جنین بررسی شود.
آخرین سونوگرافی تا هفته 20 بارداری، وزن جنین اهمیتی ندارد، چون تا این هفته، وزن چندانی نمی گیرد. ولی بعد از سه ماهه دوم و در پی سه ماهه سوم، به خصوص نیمه دوم سه ماهه سوم زمان وزن گیری جنین است. سونوگرافی 28 هفته پایه، برای وزن جنین وجود دارد که از روی منحنی های استاندارد وزن ایده آل (با توجه به هفته) اندازه گیری می شود. دور سر، طول استخوان ران، بای پاریتال و دور شکم اندازه گرفته شده، روی منحنی قرار می گیرد و وزن جنین تخمین زده می شود.
اگر بعد از هفته سی ام بارداری، اندازه جنین از روی سونوگرافی و سن جنین از روی اولین روز آخرین قاعدگی تطابق نداشت و بیش از دو هفته تفاوت وجود داشت، این احتمال پیش می آید که رشد جنین کافی نبوده که در این حالت سونوگرافی باید خون رسانی به جنین را بسنجد و از نوع دیگری از سونوگرافی با نام کالر داپلر استفاده می شود.
سونوگرافی داپلر نتیجه گیری در مورد خون رسانی کافی به جنین با اندازه گیری معیارهایی مانند مقاومت جریان خون، حجم جریان خون جفت، مقاومت جریان مغز جنین در سونوگرافی داپلر انجام می شود. البته همان طور که گفته شد، این سونوگرافی قبل از هفته 28 هیچ ارزشی ندارد.در هفته ۳۲ بارداری بررسی اندام های مغزی طبیعی بودن رشد جنین اهمیت زیادی پیدا می کند. در این هفته جنین بزرگ شده و جای کمتری برای حرکت دارد. به همین دلیل آنچه در صفحه مانیتور مشاهده می شود، چندان قابل تشخیص از هم نیست چون اندام های جنین در هم جمع شده است.
پ

محتوای حمایت شده

محتوای حمایت شده

تبلیغات متنی

مشاوره ویدیویی

    • اخبار داغ
    • جدیدترین
    • پربیننده ترین
    • گوناگون
    • مطالب مرتبط

    برای ارسال نظر کلیک کنید

    لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.

    از ارسال دیدگاه های نامرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.

    لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.

    در غیر این صورت، «نی نی بان» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.