آیا کم کاری تیروئید باعث نازایی می شود؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: دو ساله ازدواج کردم. ۲۶ سالمه و همسرم ۳۳ساله هستن. یک سال جلوگیری با کاندوم داشتم، بعد از هفت ماه به دکتر زنان مراجعه کردم برای بارداری و گفتن رحمم زخمه و عفونت داره که شش ماه با کرم و شیاف درمان کردم، کاملا بهبود نیافت و لیزر کردن دکتر و از دی ماه ۹۳ بهم اجازه دادن برای بارداری اقدام کنم، ولی بعد از شش ماه حامله نشدم تا دو ماه پیش دکتر زنان رو عوض کردم و فهمیدم کم کاری تیروئید دارم. الان دارم قرص لووکسین و متفورمین می خورم و مشکل تخمک گذاری هم دارم ولی پریودهام منظم است. همسرم هم کم کاری نطفه دارد. آیا با درمان تیروئیدم مشکل تخمک گذاری برطرف می شود؟

پاسخ دکتر مریم سید جعفری، متخصص زنان و زایمان:
کم کاری تیروئید نمی تواند دلیل نازایی باشد، اما درمان آن در مراحل بعدی برای حفظ سلامت جنین ضروری است. برای مشکل تنبلی تخمدان باید به پزشک متخصص مراجعه شود و تحت نظر پزشک شروع به مصرف دارو کنید.

درمان مشکل همسر شما یعنی کم کاری نطفه در اولویت قرار دارد و باید به متخصص اورولوژیست مراجعه کنند، شاید دلیل باردار نشدن شما، مشکل همسرتان باشد که این رفع این مشکل کمی صبوری می طلبد.

مطالب مهم درباره کم کاری تیروئید و نازایی

کم کاری تیروئید وضعیتی است که در آن غده تیروئید ضعیف عمل میکند و ممکن است در بارداری هم رخ دهد. متاسفانه بسیاری از علائم کم کاری تیروئید با علائم بارداری مانند خستگی، افزایش وزن و قاعدگی غیرطبیعی همپوشانی پیدا کرده و غیرقابل تشخیص و درمان میشود.
علاوه بر این، خطر ابتلا به کم کاری تیروئید با افزایش سن بالا میرود و این در زنانی که در سنین بالاتر باردار میشوند، بیشتر دیده میشود. بهتر است با خطراتی که کاهش هورمونهای تیروئید میتواند برای مادر و جنین در دوران بارداری به همراه داشته باشد، بیشتر آشنا شوید.

کم کاری تیروئید و بارداری
زمانی که یک خانم باردار است بدن او نیاز به مقدار کافی هورمون تیروئید برای حمایت از جنین و رشد نیازهای متابولیک او دارد. غده تیروئید سالم به طور طبیعی نیاز به افزایش هورمون تیروئید دارد. اگر خانمی مشکل هاشیموتو یا اشکال در سطح هورمون تیروئید داشته باشد، ممکن است در این دوران دچار مشکل شود.
بیشتر زنانی که کم کاری تیروئید در بارداری دارند ممکن است علائم خفیفی را تجربه کنند اما به هر حال بدون تشخیص ماندن کم کاری تیروئید میتواند وضعیت بارداری را بحرانی کند.
درمان با مقدار کافی هورمون تیروئید میتواند خطر عوارض کم کاری تیروئید مانند زایمان زودرس، پره اکلامپسی، سقط جنین، خونریزی پس از زایمان و کم خونی را جبران کند.

عوارض کم کاری تیروئید در بارداری
خانمی که کم ‌کاری تیروئید دارد می‌تواند باردار شود، اما باید تحت نظر پزشک باشد تا دوز هورمون‌های تیروئیدی، TSH، T۳ و T۴ در حد متعادل نگه داشته شوند. حتی بهتر است میزان هورمون‌های تیروئیدی از زمانی که خانم اقدام به بارداری را آغاز می‌کند کمی بالاتر از حد نرمال باشد تا شانس باردار شدن افزایش یابد.
در صورتی که خانمی دچار کم ‌کاری تیروئید باشد و بدون درمان اقدام به بارداری کند، شانس باردار شدنش بسیار پایین است و حتی اگر باردار شود احتمال سقط جنین بسیار بالاست.
لازم است از ماه اول بارداری خانم مبتلا به کم کاری تیروئید ماهانه آزمایش TSH، T۳ و T۴ انجام دهد، زیرا بدن در دوران بارداری (هم برای مادر هم جنین) به میزان بیشتری از هورمون‌های تیروئیدی نیاز دارد و کاهش و فقدان این هورمون‌ها نه تنها سبب خستگی شدید مادر می‌شود، بلکه بر رشد جنین هم اثر منفی خواهد گذاشت.
درمان‌های مربوط به کم کاری تیروئید اثر منفی بر جنین نمی‌گذارد و لازم است در تمام طول بارداری ادامه یابد و مرتباً آزمایش خون انجام شود.
بعد از زایمان میزان هورمون‌های تیروئیدی به حد طبیعی خود باز می‌گردند. از این پس می‌توان میزان مصرف لووتیروکسین را کاهش داد و دوز دارویی قبل از بارداری را مصرف کرد.
اگر خانمی شیر می‌‌دهد میزان هورمونی که مصرف می‌شود به اندازه دوران بارداری است و باید به مصرف لووتیروکسین ادامه داد.

علائم کم کاری تیروئید چیست؟
کم کاری تیروئید یک بیماری شایع است که در صورتی که علائم خفیف داشته باشد، ناشناخته میماند. کم کاری تیروئید به این معناست که تیروئید ضعیف عمل میکند و تولید هورمونهای تیروئید کاهش پیدا میکند. علائم کم کاری تیروئید بسیار ظریف و تدریجی است و ممکن است با علائم افسردگی اشتباه گرفته شود.
موارد زیر از شایع‌ترین نشانه های کم کاری تیروئید است. هر چند از فردی به فرد دیگر ممکن است متفاوت باشد:

• صورت خشن
• خستگی
• عدم تحمل سرما
• صدای خشن
• بیان آهسته
• پلکهای افتاده
• چهره پف آلود و متورم
• افزایش وزن
• یبوست
• کم پشتی مو و خشکی آن
• پوست ضخیم
• سندرم تونل کارپال
• ضربان قلب آهسته
• گرفتگی عضلات
• گیجی
• افزایش خونریزی قاعدگی

علائم کم کاری تیروئید ممکن است شبیه سایر شرایط و مشکلات پزشکی باشد و به همین دلیل برای تشخیص درست باید حتما به پزشک مراجعه شود.

کم کاری تیروئید چه تاثیری بر جنین دارد؟
در طول ماههای اول بارداری جنین از هورمونهای تیروئید مادر تغذیه میکند. هورمونهای تیروئید نقش مهمی در رشد طبیعی مغز و رشد کلی جنین دارند. محرومیت از این هورمونهای حیاتی به دلیل کم کاری تیروئید مادر میتواند اثرات ویران کننده ای بر جنین دارد.

درمان کم کاری تیروئید در بارداری
به محض آنکه کم کاری تیروئید تشخیص داده شد، ممکن است هورمون درمانی تیروئید برای مادر انجام شود. دوز هورمون درمانی که جایگزین میشود بستگی به سطح هورمون تیروئید فرد دارد. این درمان ایمن است و برای مادر و جنین حیاتی است.
زمانی که جنین به دنیا آمد باید آزمایش سطح هورمون تیروئید برای اون انجام شود. سطح TSH ممکن است یک تا دو هفته بعد از تجویز دوز مورد نیاز، بررسی شود تا اطمینان حاصل شود هورمون تیروئید در محدوده طبیعی قرار دارد. زمانی که میزان TSH کاهش می‌یابد بررسیهای مکرر در حین بارداری ضروری است.
هیچ تفاوتی بین درمان کم کاری تیروئید در زمان بارداری و غیربارداری وجود ندارد. لووتیروکسین سدیم برای بارداری کاملا بی خطر است. این دارو به مقداری تجویز میشود که بتواند جبران کم کاری هورمون تیروئید را بکند.
بنابراین در نهایت سطح TSH در محدوده طبیعی قرار میگیرد. پزشک احتمالا توصیه میکند داروی تیروئید یک ساعت قبل از غذا یا دست کم چهار ساعت بعد از مصرف مولتی ویتامین حاوی آهن و مکمل کلسیم مصرف شود زیرا ممکن است مانع جذب هورمون تیروئید شود.

کاهش عوارض کم کاری تیروئید در بارداری
پزشکان به منظور کاهش اثرات کم کاری تیروئید در بارداری توصیه هایی دارند:

• تمام خانمهایی که قصد بارداری دارند باید پیش از بارداری از لحاظ هورمون تیروئید بررسی شوند.
• تمام زنانی که گواتر دارند، میزان بالایی از آنتی بادی تیروئید دارند، سابقه خانوادگی بیماری تیروئید دارند یا علائم کم کاری تیروئید را نشان میدهند، باید مورد بررسی و تشخیص قرار بگیرند.
• در خانمهایی که در مرز بیماری تیروئید قرار دارند و آنتی بادی مثبت دارند باید درمان با دوز پایین هورمونهای تیروئید در بارداری انجام شود.
• برخی بررسی ها نشان میدهد که مکمل سلنیوم میتواند در زنانی که سطح آنتی بادی بالایی دارند موثر باشد.
• خانمهایی که پیش از بارداری تحت هورمون درمانی تیروئید قرار داشتند باید در دوران بارداری مورد بررسی قرار گرفته و میزان دارویشان تا 50 درصد افزایش یابد. این افزایش احتمالا در سه ماهه اول بارداری بیشتر است.دوز مصرف دارو در دوران بارداری مدام تغییر میکند و باید از طریق آزمایش خون بررسی شود. هرچه بارداری رو به جلو میرود میزان مصرف دارو بیشتر میشود.

عوارض پرکاری تیروئید در بارداری
وقتی خانمی به بیماری تیروئید مبتلاست و می‌خواهد باردار شود باید درباره آثار و عوارض بیماری و درمان‌های احتمالی که باید روی جنین صورت پذیرد اطلاعات کسب کند.
بانوانی که تحت IVF قرار می گیرند، اگر دچار اختلالات غده تیروئید هستند به‌خصوص اگر مبتلا به پرکاری تیروئید باشند، باید اقدام خود را متوقف کنند. زیرا بارداری زمانی امکان‌پذیر است که میزان هورمون‌های غده تیروئید ثابت باشد.
در صورت پرکار بودن غده تیروئید به طور کل باردار شدن ممنوع است، زیرا درمان‌ آن شامل متوقف کردن تولید هورمون‌های غده تیروئید است و نبود این هورمون‌ها روی جنین اثر منفی می‌گذارد و می‌تواند باعث بروز نقص‌های جدی در آن شود.
حتی گاهی ممکن است غده تیروئید جنین وارد فاز استراحت شود و در نتیجه کودک به کم کاری مادرزادی تیروئید مبتلا می‌شود.
در پرکاری خفیف تیروئید از آنجا که درمان‌ها طولانی مدت نیست، اجازه بارداری داده می‌شود. از آنجاییکه در دوران بارداری بدن مادر به میزان بالاتری از هورمون‌های نیاز دارد، بنابراین پُر کاری خفیف تیروئید مسئله چندان مهمی نیست و نیاز به درمان ندارد.
وقتی جنین از این هورمون استفاده کند، میزان هورمون‌ها به حد طبیعی می‌رسد و می‌توان درمان‌ها را متوقف کرد، اما توصیه کلی بر این است که با وجود این بیماری و در طول درمان و حتی به محض پایان درمان در شرایطی که احتمال عود بیماری وجود دارد، از بارداری پرهیز شود.
بهتر است بین اتمام درمان و باردار شدن حداقل ۸ تا ۱۰ ماه فاصله باشد تا از بهبود اطمینان حاصل شود. اما اگر در شرایطی خانمی ناخواسته باردار شد، باید شکل درمان‌ها عوض شود و نوعی دیگری از درمان مثلاً (PTU) انتخاب شود که به جنین آسیب کمتری برساند.