کم خونی قبل از بارداری و روش های درمان آن

فقر آهن در بدن موجب کم خونی میشود. فقر آهن یا کم خونی در زنانی که چرخه ماهانه خود را می‌گذرانند معمولا شایع است. زمانی که تصمیم به باردار شدن می‌گیرید باید سطح آهن بدن به منظور جلوگیری از عوارض آتی بررسی شود. سطح آهن از طریق آزمایش‌های مختلف بررسی می‌شود. میزان آهن باید تا قبل از بارداری به میزان طبیعی برسد. این کار را میتوان با یک رژیم غذایی سالم به راحتی انجام داد. به عبارت ساده‌تر کم خونی به فقر آهن مربوط می‌شود. زمانی که شما تصمیم به باردار شدن می‌گیرید باید مطمئن شوید که بدن‌تان آهن لازم و کافی برای رشد جنین را دارد. حتی اگر مادر مقدار کافی آهن نداشته باشد جنین آهن مورد نیازش را دریافت می‌کند و به این ترتیب ذخایر آهن مادر کاملا تخلیه می‌شود. به همین دلیل مادر ملزم به تامین مواد مغذی ضروری به منظور حفظ سلامت خود است. در ادامه بیشتر درباره کم خونی قبل از بارداری صحبت خواهیم کرد.
در این مقاله می‌خوانید:

• اهمیت تعادل آهن بدن در دوران بارداری
• علائم و نشانه های کم خونی
• کم خونی چطور بارداری را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
• کم خونی قبل از بارداری چطور تشخیص داده می‌شود؟
• روش های درمان کم خونی قبل از بارداری 
• نکات تغذیه‌ای برای مقابله با کم خونی قبل از بارداری
• وقتی کم خونی داریم می توانیم باردار شویم؟
• آیا قرص آهن می تواند باروری را افزایش دهد؟

بیشتر بخوانید: علت کم خونی و فقر آهن در زنان

اهمیت تعادل آهن بدن در دوران بارداری

تحقیقات نشان داده است جنین از زمانی که در هفته بیستم قرار میگیرد شروع به استفاده از ذخایر مادر میکند. بنابراین در صورت کمبود آهن مادر دچار کم خونی میشود. تحت شرایط زیر آهن مادر حتما باید بررسی شود:
• اگر برنامه‌ریزی برای بارداری سریع دارد.
• اگر اقدام به بارداری چندقلویی کرده‌ است.
• محتوای آهن رژیم غذایی کم بوده و ویتامین لازم نیز به صورت منظم دریافت نمی‌شود.
• مادر در جذب مواد معدنی ضروری دچار اختلال است.
• مادر مستعد قاعدگی‌های سنگینی است.
• داروهای ضدتشنج استفاده می‌کند.
• عادت به سیگار کشیدن دارد.
درشرایط فوق به راحتی این امکان وجود دارد که 18 تا 27 گرم آهن روزانه در تقویم بارداری مادر ثبت شود. تازه وضعیت زمانی پیچیده‌تر میشود که زن نتواند به مصرف مقادیر کافی از ویتامین B12 و اسید فولیک نیز دست یابد. این نیاز زمانی پررنگ‌تر میشود که زن دچار قاعدگی سنگین یا کم خونی داسی شکل هم باشد.

علائم و نشانه های کم خونی

کم خونی یک اختلال خونی شایع است که میلیون ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد. زمانی رخ می دهد که کمبود گلبول های قرمز یا هموگلوبین وجود داشته باشد. درک علائم و نشانه های کم خونی برای تشخیص زودهنگام و درمان سریع قبل از بارداری بسیار مهم است.

• خستگی و ضعف: یکی از شایع ترین علائم کم خونی، خستگی و ضعف مداوم است. از آنجایی که گلبول های قرمز مسئول رساندن اکسیژن به بافت های بدن هستند، کاهش تعداد یا عملکرد آنها می تواند منجر به احساس خستگی و بی حالی شود.
• رنگ پریدگی پوست: افراد مبتلا به کم خونی اغلب پوست رنگ پریده یا کم رنگی به ویژه در صورت، لب ها و پوشش داخلی پلک های پایینی دارند. این رنگ پریدگی ناشی از کاهش جریان خون و اکسیژن رسانی به پوست است.
• تنگی نفس: کم خونی می تواند باعث تنگی نفس به ویژه در هنگام فعالیت بدنی شود. در موارد شدید، حتی فعالیت خفیف مانند راه رفتن در مسافت‌های کوتاه می‌تواند افراد را دچار تنگی نفس کند.
• سرگیجه و سبکی سر: کاهش اکسیژن رسانی به مغز می تواند منجر به سرگیجه و سبکی سر شود. این علامت ممکن است با احساس چرخش یا سرگیجه نیز همراه باشد.
• سردی دست ها و پاها: گردش خون ضعیف به دلیل کاهش ظرفیت حمل اکسیژن می تواند منجر به سردی دست ها و پاها حتی در محیط های گرم شود. افراد مبتلا به کم خونی ممکن است متوجه شوند که اندام هایشان سردتر از حد معمول است.
• ضربان قلب سریع یا نامنظم: قلب ممکن است کاهش سطح اکسیژن را با ضربان سریع یا نامنظم جبران کند که در نهایت باعث ضربان قلب سریع یا نامنظم می‌شود.
• سردرد: کم خونی می تواند باعث سردرد شود که ممکن است شدت آن از خفیف تا شدید متغیر باشد. این سردردها اغلب به صورت سردرد ضربان دار توصیف می شوند و ممکن است با علائم دیگری مانند سرگیجه یا خستگی همراه باشند.
• میل به مواد غیر مغذی (پیکا): در موارد نادر، افراد مبتلا به کم خونی ممکن است هوس مواد غیر غذایی مانند یخ، خاک رس یا خاک را تجربه کنند. این پدیده که به عنوان پیکا شناخته می شود، می تواند نشان دهنده کمبود مواد مغذی اساسی از جمله کم خونی فقر آهن باشد.

پیشنهاد ویژه نی نی بان:  فواید یائسگی، پیش به سوی زندگی بهتر

کم خونی چطور بارداری را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

کم خونی قبل از بارداری نه تنها بر سلامت مادر تأثیر می گذارد بلکه بر روند بارداری و سلامت جنین در حال رشد نیز موثر است. در این بخش از رابطه بین کم خونی پیش از بارداری و تاثیر آن بر حاملگی، بیشتر صحبت خواهیم کرد.

افزایش خطر عوارض مادرزادی

زنان مبتلا به کم خونی در معرض خطر بیشتری برای تجربه عوارض در دوران بارداری هستند. کم خونی می تواند مسائل رایج مرتبط با بارداری مانند خستگی، ضعف و حساسیت به عفونت ها را تشدید کند. علاوه بر این، ممکن است به شرایطی مانند پره اکلامپسی، دیابت بارداری و خونریزی پس از زایمان کمک کرده و سلامت مادر را تهدید کند.

احتمال بیشتر محدودیت رشد جنین

سطح کافی آهن مادر برای رشد و تکامل جنین ضروری است. کم خونی قبل از بارداری می تواند اکسیژن رسانی به جنین را مختل کند و منجر به محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) یا وزن کم هنگام تولد شود. نوزادانی که از مادران مبتلا به کم خونی درمان نشده متولد می شوند ممکن است با افزایش خطر تاخیر رشد، اختلالات شناختی و سایر عوارض سلامتی در آینده مواجه شوند.

افزایش خطر زایمان زودرس

کم خونی با افزایش خطر زایمان زودرس مرتبط است که به عنوان زایمان قبل از هفته ۳۷ بارداری تعریف می شود. زایمان زودرس می تواند منجر به عوارض مختلف نوزادی از جمله سندرم دیسترس تنفسی، مشکلات تغذیه و مشکلات سلامتی طولانی مدت شود.

اختلال در رساندن اکسیژن به جفت

کم خونی ظرفیت حمل اکسیژن خون را کاهش می دهد که می تواند اکسیژن رسانی به جفت را به خطر بیندازد. جفت نقش مهمی در تامین مواد مغذی و اکسیژن برای جنین در حال رشد دارد. اکسیژن رسانی ناکافی به دلیل کم خونی مادر می تواند عملکرد جفت را مختل کند و منجر به ناراحتی جنین، هیپوکسی داخل رحمی و عوارضی مانند مرده زایی شود.

افزایش خطر مرگ و میر مادران

موارد شدید کم خونی قبل از بارداری ممکن است خطر مرگ و میر مادران را افزایش دهد، به ویژه در مناطقی که دسترسی محدودی به منابع مراقبت های بهداشتی دارند. مرگ مادران مرتبط با کم خونی اغلب به عوارضی مانند خونریزی شدید، عفونت یا نارسایی اندام نسبت داده می شود.

تأثیر بر ذخایر آهن نوزادان

نوزادانی که از مادران مبتلا به کم خونی قبل از بارداری متولد می شوند، ممکن است در بدو تولد ذخایر آهن را کاهش دهند و در دوران نوزادی مستعد ابتلا به کم خونی فقر آهن باشند.

پیامدهای رشدی بلند مدت

اثرات کم خونی قبل از بارداری بر رشد جنین فراتر از دوره نوزادی است. تحقیقات نشان می دهد که کم خونی مادر قبل و در دوران بارداری ممکن است بر نتایج رشد عصبی کودکان از جمله عملکرد شناختی، رفتار و پیشرفت تحصیلی تأثیر بگذارد.

مطالب پیشنهادی: کم خونی شدید در بانوان را چگونه درمان کنیم؟

کم خونی قبل از بارداری چطور تشخیص داده می‌شود؟

اول از همه این مهم است که محتوای آهن موجود در رژیم غذایی به اندازه کافی باشد. اما به طور کلی کم خونی توسط روش‌های زیر تست می‌شود:

• شمارش خون یا سطح هموگلوبین بررسی می‌شود. این بررسی می‌تواند شامل تعداد گلبول‌های قرمز خون و هماتوکریت نیز باشد.

• سطح سرم فولات

• سطح سرم فریتین

• سطح سرم آهن

• لام خون محیطی

روش های درمان کم خونی قبل از بارداری

خوشبختانه چندین روش موثر برای درمان کم خونی قبل از بارداری در دسترس است که تضمین می کند زنان با سطح کافی آهن و سلامت کلی وارد بارداری می شوند.

• مصرف مکمل آهن: مکمل آهن سنگ بنای درمان کم خونی است، به ویژه برای کم خونی فقر آهن که شایع ترین نوع کم خونی در سراسر جهان است. زنانی که قصد باردار شدن دارند باید قبل از بارداری مصرف مکمل‌های آهن را برای پر کردن ذخایر آهن و بهینه‌سازی سطح هموگلوبین شروع کنند.
• اصلاحات غذایی: رژیم غذایی غنی از آهن برای پیشگیری و مدیریت کم خونی ضروری است. قبل از بارداری، زنان می توانند غذاهای غنی از آهن از جمله گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، لوبیا، عدس، توفو، اسفناج، غلات غنی شده و میوه های خشک را در رژیم غذایی خود بگنجانند.
• درمان علل زمینه ای: کم خونی قبل از بارداری ممکن است ناشی از شرایط پزشکی زمینه ای مانند خونریزی گوارشی، التهاب مزمن یا برخی اختلالات ژنتیکی باشد. قبل از بارداری، شناسایی و رفع علل زمینه‌ای که به کم خونی کمک می‌کند، ضروری است.
• مدیریت خونریزی قاعدگی: از دست دادن خون قاعدگی یکی از علل شایع کم خونی فقر آهن در زنان در سنین باروری است. قبل از بارداری، مدیریت خونریزی شدید قاعدگی از طریق داروهای ضد بارداری هورمونی، داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) یا سایر مداخلات پزشکی می تواند به جلوگیری از کاهش آهن کمک کند.

نکات تغذیه‌ای برای مقابله با کم خونی قبل از بارداری

راه‌های ساده‌ای وجود دارد که از طریق آنها می‌توانید اطمینان حاصل کنید بدن به میزان کافی آهن دریافت می‌کند. قبل از برنامه ریزی بارداری شما باید به رژیم غذایی‌ منظم‌تان توجه داشته باشید. فقط کافی است اطمینان حاصل کنید رژیم غذایی شما حاوی موارد زیر است:
• گوشت قرمز
• تخم مرغ
• کبد
• سبزی‌های برگ سبز مانند اسفناج و کلم بروکلی
• میوه‌های خشک مانند زردآلو، آلو، کشمش
• لوبیا
• غلات و حبوبات متنوع همراه با ماکارونی و نان
با وجود همه مواد غذایی ذکر شده بهتر است درباره دریافت میزان کافی آهن با پزشک مشورت کنید.

بیشتر بخوانید: کم خونی ناشی از فقر آهن چیست و چگونه درمان می شود؟

وقتی کم خونی داریم می توانیم باردار شویم؟

داشتن کم خونی لزوما مانع باردار شدن افراد نمی شود. با این حال، پرداختن به کم خونی و مدیریت آن قبل از شکل گیری لقاح برای بهینه سازی نتایج بارداری مهم است. کم خونی می تواند باروری را تحت تاثیر قرار دهد و خطر عوارض دوران بارداری از جمله زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و مسائل مربوط به سلامت مادر را افزایش دهد.

آیا قرص آهن می تواند باروری را افزایش دهد؟

در حالی که مکمل آهن برای رفع کم خونی فقر آهن ضروری است، شواهد محدودی وجود دارد که نشان می دهد مصرف قرص آهن می تواند به طور مستقیم باروری را در افراد بدون کم خونی زمینه ای افزایش دهد. با این حال، حفظ سطح کافی آهن برای سلامت کلی باروری بسیار مهم است و ممکن است به طور غیرمستقیم از باروری با ارتقاء عملکرد بهینه قاعدگی و تعادل هورمونی حمایت کند.

پیشنهاد ویژه نی نی بان:  قهوه با مغز چه میکند؟ فِرِش و شاداب

کلام آخر

درمان کم خونی قبل از بارداری شامل یک رویکرد چند وجهی است که به علل زمینه‌ای می‌پردازد، ذخایر آهن را دوباره پر می‌کند و سلامت و رفاه کلی را ارتقا می‌دهد. زنان می توانند با اجرای روش های درمانی موثر مانند مصرف مکمل آهن، اصلاح رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی، وضعیت آهن خود را بهینه کرده و خطر عوارض دوران بارداری را کاهش دهند. مشاوره با یک پزشک قبل از لقاح امکان ارزیابی شخصی و مدیریت کم خونی را فراهم می کند و زمینه را برای بارداری سالم و نتایج مثبت مادر و جنین ایجاد خواهد کرد.