رژیم غذایی دوران بارداری، چاق نشوید!

پرسش: ۳۳سال دارم کارمند بانک قد۱۵۷ و وزن ۶۳ کیلو ۲ماه است که باردارم و در این ۲ماه ۲کیلو وزنم زیاد شده لطفا رژیمی بدهید که زیاد چاق نشم.

پاسخ: معمولا در سه ماهه ی اول بارداری نیازی به افزایش وزن نیست. در این یک ماهه ی باقیمانده برای حفظ این وزن تان موارد زیر را رعایت نمایید:
1- روزانه 8- 6 لیوان آب بخورید.
۲- پیاده روی به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در روز به صورت آرام
3- محدود کردن مواد غذایی نا سالم مثل پفک، چیپس، نوشابه و ...
۴- بیش از نیاز بدنتان غذا نخورید تا کالری اضافی دریافت نکنید.
5- در تنظیم برنامه غذایى تان بکوشید تا مصرف میوه و سبزى هاى خام از قلم نیفتد.
۶- تا حد امکان در خوردن غذاهاى حاضری (FAST FOODS) خودداری کنید، مگر این که دیگر چاره اى نداشته باشید.
7- آهسته خوردن و جویدن کامل غذا را دست کم نگیرید
۸- توصیه هشتم خوردن تا رفع گرسنگى است، نه این که تا مى توانید شکم خود را پُر نمایید.
9- گرچه وقت خوردن صبحانه و ناهار و شام تا حدود زیادى مشخص است، اما در سایر ساعات نیز بهتر است غذا را با فواصل معین میل نمود.
۱۰- کارشناسان تغذیه معتقدند میزان چربى وارده به بدن از طریق غذا نباید بیش از یک سوم انرژى مورد نیاز بدن باشد، بنابراین ترجیحا مواد غذایى چربى دار را شناسایى کنید.
11-وقتى استرس دارید هرگز نخورید، اما بیاشامید. یک لیوان آب خنک ، فشار روانى را از شما دور خواهد کرد.
۱۲-از سالم بودن غذا در محیط هاى باز مطمئن شوید و این خود شاید تاکیدى باشد براى خوردن غذاى خانگى.
13-بکوشید انواع ویتامین مانند ویتامین های A و B و C و ... و مواد معدنى مانند کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم و ... را هر طور که شده روزانه به بدنتان برسانید. این مواد همیشه در دسترستان است؛ مانند آب، هویج، کلم، ماست، کشک، دوغ، هندوانه، تخمه کدو، سبزى هاى زرد و سبز، شلغم و ... .
۱۴- به هنگام سفر حتى به مدت یک روز، از غذاهاى مناسب سفر استفاده کنید. گاهى خوردن یک لقمه نان و پنیر و سبزى و یا گردو ، بسیار خوشمزه تر از غذاهاى رنگین و پرمایه است.
15- روزانه یک عدد اسیدفولیک بخورید.

روز اول:
صبحانه: ۴ کف دست(دقت کنید کف دست شامل انگشتان نمی شود.) نان(ترجیحا به ترتیب سنگک، بربری،تافتون) + ۳۰ گرم پنیر(اندازه یک قوطی کبریت) + ۲ عدد گردو
میان وعده صبح ساعت 10 : 2 عدد میوه مثل سیب و پرتقال
ناهار: حدود ۲۰ قاشق غذا خوری برنج( اگر بدون روغن دم بکشد و بعد ۱قاشق غذاخوری روغن مایع به آن اضافه گردد بهتر است.) + قسمت های کم چرب خورش حاوی ۳ تکه گوشت متوسط + سبزی و سالاد به میزان دلخواه( هر چه رنگین تر، بهتر.) برای تهیه سس سالاد ماست را با آبلیمو و یک قاشق مربا خوری روغن زیتون مخلوط نمایید؛ دقت کنید سس های مایونز بسیار چرب هستند.+ یک کاسه ماست
میان وعده عصر ساعت 4 : چای + 2 عدد خرما + 2 عدد بیسکویت ساده یا یک بستنی
شام: ۴ کف دست نان( اگر نان لواش بود ۱۲ کف دست) + نصف سینه مرغ به صورت کبابی یا آب پز + یک کاسه ماست کم چرب + سالاد و سبزی به اندازه دلخواه
قبل از خواب: یک لیوان شیر کم چرب + یک عدد خرما

روز دوم:
صبحانه: ۴ کف دست نان + ۱ عدد تخم مرغ آب پز + یک لیوان شیر+ ۱ قاشق مرباخوری عسل
میان وعده صبح: 2 عدد میوه
ناهار: حدود ۲۰ قاشق غذا خوری سبزی پلو( اگر بدون روغن دم بکشد و بعد ۲ قاشق مربا خوری روغن مایع به آن اضافه گردد بهتر است.) + یک تکه ماهی کبابی یا آب پزیا ۳ قاشق غذاخوری تن ماهی + سبزی و سالاد به میزان دلخواه( هر چه رنگین تر، بهتر.) برای تهیه سس سالاد ماست را با آبلیمو و یک قاشق مربا خوری روغن زیتون مخلوط نمایید؛ دقت کنید سس های مایونز بسیار چرب هستند.
میان وعده عصر: یک فنجان چای + 2 عدد بیسکویت ساده + 1 عدد خرما
شام: ۴ کف دست نان + ۳عدد کتلت کوچک + یک کاسه ماست کم چرب + سالاد و سبزی به اندازه دلخواه
قبل از خواب: یک لیوان شیر کم چرب + یک عدد خرما

روز سوم:
صبحانه: ۳ قاشق غذا خوری غلات آماده + یک فنجان شیر
میان وعده صبح : 2 عدد میوه مثل کیوی و سیب
ناهار: حدود ۲۰ قاشق غذا خوری برنج( اگر بدون روغن دم بکشد و بعد ۲ قاشق مربا خوری روغن مایع به آن اضافه گردد بهتر است.) + یک تکه متوسط کوکو سبزی + یک کاسه ماست
میان وعده عصر: یک فنجان چای + یک چهارم لیوان توت خشک
شام: ۴ کف دست نان + ۳ قاشق غذا خوری سالاد الویه + سالاد و سبزی به اندازه دلخواه
قبل از خواب: یک لیوان شیر کم چرب + یک عدد خرما

روز چهارم:
صبحانه: ۴ کف دست نان + ۳۰ گرم پنیر+ چای + ۱ قاشق مرباخوری عسل
میان وعده صبح : 2 عدد میوه متوسط یا 7 تا 8 عدد میوه های ریز
ناهار: حدود ۲۰ قاشق غذا خوری برنج(اگر بدون روغن دم بکشد و بعد ۲ قاشق مربا خوری روغن مایع به آن اضافه گردد بهتر است.) + نصف سیخ جوجه کباب + سالاد و سبزی به اندازه دلخواه
میان وعده عصر: یک فنجان چای + یک قاشق غذاخوری کشمش
شام: ۴ کف دست نان + سوپ کامل یک بشقاب + یک کاسه ماست
قبل از خواب: یک لیوان شیر کم چرب + یک عدد خرما

روز پنجم:
صبحانه: ۴ کف دست نان + ۱ عدد تخم مرغ آب پز + چای + ۱ قاشق مرباخوری عسل
میان وعده صبح : 2 قاشق غذاخوری آجیل
ناهار: حدود ۲۰ قاشق غذا خوری لوبیا پلو با گوشت چرخ کرده(اگر بدون روغن دم بکشد و بعد ۲ قاشق مربا خوری روغن مایع به آن اضافه گردد بهتر است.) + سالاد و سبزی به اندازه دلخواه + یک کاسه ماست
میان وعده عصر: یک فنجان چای + 2 عدد بیسکویت ساده
شام: ۳ کف دست نان + خوراک(یک عددهویج پخته + یک عدد سیب زمینی کوچک پخته + یک عدد کدوی پخته + ۳۰ گرم گوشت قرمز کم چرب یا مرغ) + سالاد حاوی ۲ لیوان سبزیجات خرد شده مثل کاهو، کلم، گوجه فرنگی، خیار + یک قاشق غذاخوری روغن زیتون + آبلیمو + یک کاسه ماست
قبل خواب: 1 لیوان شیر کم چرب + 1 عدد خرما

دو روز باقیمانده ی هفته را یا خودتان با توجه به غذاهای موجود در خانه تنظیم نمایید تا تنوع غذایی رعایت شود و یا این که برنامه را از روز اول شروع کنید.

هرم غذایی در دوران بارداری
مصرف غذای سالم و پرهیز از غذاهای ناسالم، یکی از مهم ترین مسائل در تغذیه مادران باردار می باشد، زیرا که جنین از غذاهای مادر استفاده می کند. پس در این دوران هر چه مادر غذاهای سالم مصرف کند، موجب رشد کامل جنین می گردد.

در زیر غذاهای مفید در این دوران و مقدار مورد نیاز تعریف شده است:

غلات
غلات منبع غنی کربوهیدرات و یکی از منابع انرژی بدن می باشند. همچنین غلات دارای فیبر، آهن، ویتامین B، عناصر معدنی و پروتئین هستند. غلات غنی شده نیز(مانند ماکارونی غنی شده و برشتوک صبحانه) منبع خوب اسید فولیک می باشد.
۶ تا ۹ واحد را به غلات اختصاص دهید.
هر واحد غلات شامل:
* نیم تا یک لیوان سریال یا غلات صبحانه آماده
* نیم لیوان برنج یا ماکارونی پخته شده
* ۱ برش نان
* 6 عدد بیسکویت (بهتر است با آرد گندم درست شده باشد)

میوه ها و سبزیجات
میوه ها و سبزیجات محتوی ویتامین و املاح لازم برای بدن می باشند. فیبر درون آنها به هضم مواد غذایی کمک می کند. ویتامین C در بسیاری از میوه جات و سبزیجات یافت می شود که به جذب آهن کمک می کند و همچنین باعث سلامت بافت های بدن مادر و جنین می گردد. سبزیجات برگ سبز حاوی ویتامین A ، آهن و فولات می باشند.
گروه سبزیجات ( تازه، یخ زده، کنسرو و خشک شده)
هویج، سیب زمینی شیرین، اسفناج، کدو، نارنج، کلم، شلغم، چغندر ، گوجه فرنگی ، فلفل.
گروه میوه جات ( تازه، یخ زده، کنسرو و خشک شده)
طالبی و گرمک، انبه، موز، آلو، پرتقال ، زردآلو ، گریپ فروت، آواکادو.
3 تا 4 واحد را به میوه ها و 4 واحد یا بیشتر را به سبزیجات اختصاص دهید.
هر واحد شامل:
* 1 عدد میوه
* نصف لیوان میوه تازه، کنسرو شده و یخ زده
* یک چهارم لیوان میوه خشک شده
* ۱ لیوان سبزیجات تازه
* نیم تا یک لیوان سبزیجات پخته شده
* نیم لیوان آب میوه یا سبزی
* 1 عدد کوچک سیب زمینی پخته شده

گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ و لوبیا
غذاهای این گروه دارای مقدار زیادی پروتئین، ویتامین B و آهن می باشند. پروتئین برای رشد جنین به خصوص در سه ماهه دوم و سوم بارداری لازم و ضروری می باشد.
منابع بسیار خوب پروتئین: گوشت قرمز بدون چربی، مرغ، ماهی، تن ماهی و تخم مرغ هستند. دیگر منابع آن حبوبات پخته (مانند نخود، سویا، لوبیای سفید و قرمز، عدس و نخود فرنگی) و آجیل و دانه ها (مانند تخمه آفتاب گردان، بادام، فندوق، بادام زمینی و کره بادام زمینی) می باشند.
از این گروه ۲ واحد یا بیشتر استفاده کنید.
هر واحد شامل:
* ۸۴-۶۰ گرم گوشت قرمز بدون چربی، مرغ و ماهی
* نصف لیوان لوبیای پخته شده
* ۱ عدد تخم مرغ
* یک سوم لیوان آجیل
* ۲ قاشق غذاخوری کره بادام زمینی
در طی دوران بارداری به علت تغییر در سوخت و ساز بدن و گردش خون، ممکن است خطر مسمومیت های غذایی زیاد شود. این مسمومیت بر جنین نیز اثر می گذارد.
برای جلوگیری از این مسمومیت، گوشت و مرغ را کاملا بپزید و از مصرف برگرها و سوسیس هایی که کاملا پخته نشده، پرهیز کنید.
غذا مقدار مصرف مقدار پروتئین
مرغ ۸۴ گرم سینه ۲۷.۵۷ گرم
ماهی 84 گرم سالمون 21.62 گرم
پنیر ۱ لیوان ۲۸ گرم
شیر 1 لیوان 8.26 گرم
کره بادام زمینی ۲ قاشق غذاخوری ۸.۰۳ گرم
تخم مرغ 1 عدد پخته 6.29 گرم
غذاهای دریایی
این غذاها منبع غنی از پروتئین، آهن و همین طور اسیدهای چرب امگا 3 می باشند. غذاهای دریایی برای رشد مغز جنین بسیار مفید هستند. محققان انگلیسی به این نتیجه رسیده اند، مادرانی که غذاهای دریایی مصرف نمی کنند، بعدها کودکشان توانایی کمتری در صحبت کردن دارد و دچار مشکلاتی در رفتار و ... خواهد شد.
البته همیشه باید مواد غذایی را(هر چند مفید باشد) در حد متعادل مصرف کرد. لذا مصرف زیاد غذاهای دریایی نیز می تواند بر روی سیستم اعصاب جنین اثر بدی داشته باشد، زیرا برخی از ماهی ها و سخت پوستان آبزی، دارای مقداری جیوه می باشند. یکی از این ماهی ها، کوسه ماهی می باشد. جیوه باعث نقایص مادرزادی می شود.
اما غذاهای دریایی که دارای مقدار کمتری جیوه می باشند، عبارتند از: میگو، ماهی سالمون و ماهی تن(ماهی تن بهتر است به مقدار 168 گرم مصرف شود.)
FDA( انجمن غذا و دارو ) پیشنهاد کرده است مادران باردار می توانند هفته ای ۳۳۵ گرم ماهی مصرف کنند.
برای جلوگیری از ورود باکتری یا ویروس به بدن، باید از خوردن ماهی خام پرهیز کنید و همچنین ماهی دودی را بسیار کم مصرف کنید.
روغن ماهی
دریافت روغن ماهی توسط مادر باردار، برای هماهنگی و عملکرد صحیح چشم کودک بسیار مهم است.

گروه لبنیات
مادران باردار و جنین برای محکم شدن استخوان ها و دندان ها به کلسیم نیاز دارند. همچنین کلسیم به شکل گیری صحیح عضلات و سیستم عصبی کمک می کند. لازم به ذکر است، اگر کلسیم به مقدار کافی در بدن مادر موجود نباشد، جنین کلسیم مورد نیاز خود را از استخوان های مادر بر می دارد.
منابع کلسیم: لبنیات، کلم پیچ، دانه ها، سالمون قوطی شده، ساردین، دانه های خردل، بروکلی، انجیر، آب تره فرنگی، جوی دو سر، آلو بخارا، مارچوبه، دانه کنجد، دانه سویا و جعفری.
۴ واحد یا بیشتر از این محصولات مصرف کنید.
هر واحد شامل:
* ۱ لیوان شیر بدون چربی
* 1 لیوان ماست
* ۵۶ گرم پنیر
غذا مقدار مصرف مقدار کلسیم
ماست ۵/۱ لیوان ۴۱۵ میلی گرم
شیر 1 لیوان 306 میلی گرم
پنیر ۴۲ گرم ۲۷۵ میلی گرم
آب پرتقال دو سوم لیوان 260-200 میلی گرم
سالمون ۸۴ گرم ۱۸۱ میلی گرم
اسفناج نصف لیوان پخته شده 120 میلی گرم
غلات آماده صبحانه ۱ لیوان ۱۰۰۰-۱۰۰ میلی گرم
کلسیم موجود در محصولات لبنی و شیر سویا به استخوان سازی در جنین کمک می کند. لبنیات همچنین دارای ویتامین های A، D و پروتئین می باشند.
لبنیات یکی از غذاهایی است که حتما باید در برنامه غذایی زنان باردار موجود باشد. باید توجه کنید که محصولات لبنی غیر پاستوریزه را مصرف نکنید. بعضی از پنیرها با وجودی که پاستوریزه هستند، توصیه می شود که خانم های باردار مصرف نکنند، مانند: پنیر فتا.
روزی یک عدد اسید فولیک بخورید.