استراحت مطلق در دوران بارداری یعنی چه؟

بدون شک خبر مثبت بارداری برای خانم‌هایی که در انتظار مادر شدن هستند، بی‌نهایت خوشحال‌کننده است و درست از لحظه‌ای که این خبر اعلام می‌شود زندگی فرد دستخوش تغییرات زیادی خواهد شد؛ از تغییر نوع تغذیه گرفته تا فعالیت‌های بدنی، سبک زندگی و... البته به گفته متخصصان، بیشتر خانم‌های باردار می‌توانند در دوران بارداری فعالیت‌های روزمره‌شان را داشته باشند؛ اما بعضی‌ها به توصیه پزشک مجبورند مدتی از دوران بارداری‌شان را استراحت کنند و حتی برخی مواقع استراحت مطلق می‌شوند. حالا سوال اینجاست که در چه شرایطی به خانم باردار استراحت داده می‌شود؟ فرد در این دوران باید چه مواردی را رعایت کند؟

این‌که پزشکان به خانم‌های باردار توصیه می‌کنند در خانه استراحت کنند دلایل متفاوتی دارد. گاهی اوقات ابتلا به بیماری خاصی باعث می‌شود پزشک به خانم باردار توصیه کند استراحت بیشتری داشته باشد و گاهی خونریزی، جفت سرراهی یا پایین بودن جفت، علت اصلی این توصیه است.

دکتر آزیتا صفارزاده، جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید: سابقه سقط‌ های مکرر، بارداری چندقلویی، مشکلات رحمی و البته پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی) از موارد شایعی است که به استراحت خانم باردار در خانه منجر می‌شود؛ اختلالی که در ۵ تا ۸ درصد خانم‌های باردار و معمولا بعد از هفته ۳۷ حاملگی ایجاد می‌شود و شایع‌ترین علائم آن هم فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار است. باید بدانید هر چه پره‌اکلامپسی شدیدتر باشد و زودتر اتفاق بیفتد، خطر آن برای مادر و جنین هم بیشتر خواهد بود، چون نه‌تنها خطر زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند به مرگ مادر و جنین منتهی شود؛ در حالی که با مراقبت‌های مناسب، مشکلی متوجه مادر و نوزاد نخواهد بود. همچنین استراحت خانم باردار وقتی فشار خون بالاست، باعث می‌شود اعضای حیاتی بدن مثل قلب و کلیه عملکرد بهتری داشته باشند و مادر کمتر دچار گرگرفتگی و تکرر ادرار شود.

چند نوع استراحت داریم؟
دکتر صفارزاده با بیان این که استراحت دوران بارداری انواع مختلفی دارد، اضافه می‌کند: گاهی به خانم باردار توصیه می‌شود رفتن به باشگاه و ورزش کردن را کنار بگذارد و یک زندگی عادی داشته باشد. در این صورت لازم است فقط مقداری از تحرک روزانه‌‌اش را کاهش دهد و استراحتش را بیشتر کند. بعضی مواقع فقط بلندکردن اجسام سنگین و کارهای سخت خانه برای او ممنوعیت دارد. گاهی روابط زناشویی در دوران بارداری ممنوع است و... همه این موارد به شرایط خانم باردار، خطرات موجود و تشخیص پزشک بستگی دارد که برای حفظ سلامت مادر و جنین باید جدی گرفته شود. البته این همه ماجرا نیست، چون برخی خانم‌های باردار با توصیه استراحت مطلق از سوی پزشک‌شان مواجه می‌شوند یعنی این که باید بیشترین ساعات شبانه‌روز را روی کاناپه یا تخت استراحت کنند، دراز بکشند، فقط از توالت فرنگی استفاده کنند و هیچ فعالیتی نداشته باشند‌. از طرفی برای بعضی خانم‌ها توصیه‌ها جدی‌تر است. به این معنی که قسمتی از دوران بارداری را در بیمارستان بستری می‌شوند و تحت مراقبت‌های شبانه‌روزی قرار می‌گیرند، چون فشار رحم از روی رگی که خون را از قسمت پایین بدن به قلب می‌رساند، برداشته می‌شود و شرایط مادر و جنین پایدارتر خواهد شد.

هر چند مواردی مثل استراحت مطلق ممکن است در دوران بارداری برای خانم‌ها اتفاق بیفتد، اما نباید بیش از حد نگران باشید، چون به گفته دکتر صفارزاده این شرایط نه‌تنها برای همه رخ نمی‌دهد بلکه از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

استراحت بارداری و یبوست
یبوست یکی از شایع‌ترین مشکلات دوران بارداری است که به دلیل تغییرات هورمونی، تغییر سبک غذایی، مصرف مکمل آهن که اتفاقا در این دوران ضروری است، تغییر فیزیک بدنی و... بروز می‌کند. به عنوان مثال، جنین در طول دوران رشد فضایی از شکم را اشغال کند که این موضوع باعث فشرده و متراکم شدن عضوهای دیگر می‌شود. این تراکم با فشار روی دستگاه گوارش حرکات طبیعی اعضای گوارشی را دچار اختلال می‌کند و یکی از عوامل مهم بروز یبوست به‌ویژه در ماه‌های آخر بارداری است. به گفته دکتر صفارزاده، خانم‌هایی که با توصیه استراحت از سوی پزشک‌شان مواجه می‌شوند به واسطه بی‌تحرکی، بیشتر با این مشکل مواجه‌اند.

در این میان راهکارهایی وجود دارد که به کمک آنها می‌توان مشکل یبوست را کم کرد، چون درد ناشی از این عارضه واقعا آزاردهنده است و مشکلات دوران بارداری را چند برابر می‌کند. اولین نکته، پیشگیری است. خانم‌های باردار برای پیشگیری و حتی درمان یبوست می‌توانند مواد غذایی پر فیبر مثل غذاهای حاوی سبوس، غلات و حبوبات، انواع سبزیجات به‌ویژه لوبیا سبز، ذرت، کاهو، اسفناج، چغندر و انواع و اقسام میوه را در رژیم غذایی‌شان بگنجانند، روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشند و از خوردن خوراکی‌هایی که باعث یبوست می‌شود، خودداری کنند.

پیشگیری از خطر زایمان زودرس
به گفته دکتر صفارزاده، بعضی مواقع دهانه رحم زودتر از موعد باز می‌شود، در حالی که جنین هنوز به رشد کافی نرسیده است و فقط با استراحت مطلق می‌توان جلوی زایمان زودرس را گرفت. به عبارتی، فشار زیاد به دهانه رحم، باعث سقط یا زایمان زودرس، پارگی کیسه آب یا خونریزی واژن می‌شود. در این موارد استراحت کردن مادر و نداشتن تحرک با کاهش فشار جنین به دهانه رحم، بهبود جریان خون جفت و افزایش دریافت مواد مغذی و اکسیژن به جنین را به همراه دارد؛ به‌ویژه در بارداری‌هایی که نارسایی جفت تشخیص داده شده است یا جنین رشد کافی ندارد.