دادن میوه به نوزادان، چه زمانی شروع کنیم؟

بچه ها هم باید روزانه ۲ تا ۵ واحد میوه دریافت کنند، چون این گروه غذایی بخشی از نیاز آن‌ها را به مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها تامین می‌کند. خوشبختانه چون اغلب میوه‌ها خوشرنگ و خوشمره هستند و طعم شیرین دارند، مورد علاقه اغلب بچه ها هستند. بنابراین به راحتی می‌توان با توجه به خواص ویتامینی، معدنی و نیازهای سنی کودک، آن‌ها را وارد برنامه غذایی آنها کرد اما نکته اینجاست که مصرف این گروه غذایی باید با رعایت اصولی همراه باشد تا برای آنهایی که سیستم گوارش حساسی دارند، مشکلی ایجاد نکند. دکتر سید ضیاءالدین مظهری درباره میزان مصرف، سن شروع، نحوه مصرف و نکات مهم در مورد میوه‌ها توصیه‌هایی دارد که با رعایت آن‌ها می‌توان با خیال راحت این گروه غذایی را در اختیار بچه ها قرار داد.

از چه زمانی به بچه‌ها میوه بدهیم؟
نوزادان از زمان تولد تا 6 ماهگی تنها نیاز به شیر مادر دارند. از 6 ماهگی و با آغاز تغذیه تکمیلی که نوع غذا خوردن نوزاد از حالت مایع به لعابی، پوره، پوره سفت و غذای سفره تغییر می‌کند، تغییرات تکاملی برای دریافت مواد‌غذایی در کودک ایجاد شده و بنابراین تنوع مصرف خوراکی‌ها هم شروع می‌شود اما این تنوع با مقدار کم یعنی یک قاشق مرباخوری شروع می‌شود و تا 12 قاشق مرباخوری می‌رسد تا بدن نوزاد آنزیم لازم برای هضم را داشته باشد. از آنجا که ممکن است نوزادان زمینه حساسیت به میوه داشته باشند، باید مصرف را با میوه‌هایی شروع کرد که زمینه ایجاد حساسیت ندارند. بهترین میوه‌‌ای که در چند هفته ابتدایی آغاز تغذیه تکمیلی می‌توان وارد برنامه غذایی کرد، آبمیوه رقیق است که به‌تدریج به غلظت آن افزوده می‌شود. در مورد سبزی‌ها هم بهتر است تغذیه با آب هویجی که با آب سیب مخلوط شده آغاز شود. به‌تدریج و با بزرگ شدن می‌توان میوه‌ها را به‌صورت پوره و بعد تکه‌های کوچک در روند افزایش جویدن و بلعیدن وارد برنامه غذایی نوزاد کرد. آخرین میوه‌ای که در این روند باید وارد برنامه شود، مرکبات است، زیرا مرکبات ممکن است حساسیت‌زا باشند. تنها انتخاب موجود در میان مرکبات آب لیمو شیرین است که میزان حساسیت‌زایی آن از دیگر انواع مرکبات کمتر است.


بچه‌ها چه موقع از روز میوه بخورند؟
بهترنی زمان برای خوردن میوه وقتی است که معده خالی باشد. علاوه بر این، بهترین زمان خوردن میوه در صبحانه است. اگر آب مرکبات هنگام صبح به بچه ها داده شود، موجب افزایش اشتها می‌شود. اگر هنگام صرف غذا میوه‌هایی که حاوی ویتامین C هستند، به‌صورت آبمیوه داده شوند، موجب افزایش آهن خون می‌شوند. به جز صبحانه، میان وعده‌ها بهترین زمان استفاده از میوه هستند. با توجه به این‌که کم‌خونی فقر آهن یکی از مشکلات تغذیه‌ای بچه ها است و یکی از دلایل اصلی آن استفاده از برنامه غذایی نادرست است، انتخاب میان‌وعده مناسب مانند انواع میوه همراه با خشکبار می‌تواند موجب افزایش آهن دریافتی شود. به خاطر داشته باشید که باید هنگام خوردن میوه در میان وعده به زمان صرف وعده اصلی دقت شود و دست کم 90 تا 120 دقیقه تا وعده اصلی فاصله داشته باشد. درمورد کودکانی که به کودکستان می‌روند، مصرف میوه‌هایی مانند سیب می‌تواند در جبران افت قند خون نیز بسیار مفید باشد. به این ترتیب به قدرت یادگیری آن‌ها کمک کرده و آن‌ها با نشاط بیشتری بازی می‌کنند.

میوه برای بچه های چاق ضرر دارد؟
سرعت رشد نوزاد در سال اول بسیار زیاد است و وزن یک بچه ی یک‌ساله تقریبا ۳ برابر وزن او هنگام تولد است. از سال سوم به بعد سرعت رشد، کند اما مداوم می‌شود به‌طوری که سالانه با توجه به دختر یا پسر بودن بین ۲ تا ۳ کیلوگرم به وزن و بین ۶ تا ۸ سانتی‌متر به قد کودک اضافه خواهد شد. به همین دلیل نیاز به غذا کمتر می‌شود اما مادران به اشتباه فکر می‌کنند، کودک دچار بی‌اشتهایی شده و با اصرار کودک را وادار به خوردن می‌کنند. این احتمال وجود دارد، وقتی آبمیوه یا میوه شیرین به کودک داده می‌شود، او آن را به‌صورت بافت چربی ذخیره کند. اگر‌چه دریافت ۲ واحد میوه در تغذیه روزانه کودک معادل ۱۲ کیلوکالری است، درحالی‌که یک شیرینی گل‌محمدی معادل ۱۵۰ کیلوکالری است. بنابراین توصیه می‌شود، در مورد کودکان چاق به جای منع مصرف میوه، خوراکی‌هایی مانند تنقلات، شیرینی‌ها و شکلات از برنامه غذایی کودک حذف شود.

پوست میوه‌ها را باید گرفت؟
پوست میوه، هم می‌تواند برخی مواد مغذی را به بدن کودک برساند و هم مواد سمپاشی شده را وارد بدن او کند. بنابراین برخی میوه‌ها که پوست‌شان حاوی فیبرهای نامحلول است، به‌دلیل نفاخ بودن و نیز به‌دلیل آن‌که کودکان نمی‌توانند آن‌ها را خوب بجوند، بهتر است پوست گرفته شوند. همچنین توصیه می‌شود، پوست میوه‌های وارداتی که حاوی مواد نگهدارنده هستند، گرفته شود. باتوجه به فصل گرما و امکان رشد عوامل بیماری‌زا در میوه‌ها نیز بهتر است میوه‌ها در این فصل تا حد امکان بدون پوست مصرف شوند.

روزی چقدر میوه بخورند؟
میزان مصرف میوه نه در میان بچه ها و نه در میان بزرگسالان واحد دقیقی ندارد. نوزاد در یک سالگی روزانه هزار کیلوکالری دریافت می‌کند و به ازای هر سال، ۱۰۰ کیلوکالری بر میزان دریافت انرژی‌اش افزوده می‌شود که ۵۰ تا ۶۰ درصد از این انرژی از طریق منابع قندی مرکب، ۱۵ تا ۲۰ درصد از طریق پروتئین‌ها و بقیه از طریق چربی‌ها باید تامین شود. بنابراین بخشی از قند دریافتی را می‌توان به‌صورت میوه به او داد که به ازای ۱۰۰ گرم میوه، ۱۵ گرم ماده قندی وجود دارد و در هرگرم قند هم ۴ کیلوکالری انرژی دارد. به هر حال مصرف میوه باید به حدی باشد که دچار مشکل نشود. نکته قابل اهمیت آن است که باید از دادن نوبرانه‌ها به بچه ها اجتناب کرد چون ممکن است سمپاشی آن‌ها درست انجام نشده باشد و ایجاد مسمومیت کند. از سوی دیگر، والدین می‌توانند برای ایجاد تنوع در خوردن میوه، آن‌ها را به‌صورت کوچک خرد کرده، به‌صورت سالاد میوه درآورده و با ریختن کمی آب لیمو، کشمش، دانه‌ها و مغزها یک میان وعده بسیار دلچسب تهیه کنند.

چه میوه‌هایی حساسیت‌زا هستند؟
حساسیت در اثر عوامل ژنتیک -که سیستم ایمنی بدن را دچار اختلال می‌کند- ایجاد می‌شود. در میان غذاهای مختلف حساسیت‌زا بخشی از میوه‌ها هم قرار دارند. برخی از این میوه‌ها عبارتند از: توت فرنگی، کیوی و‌ نارنگی. در مورد توت فرنگی به‌دلیل خلل و فرجی که در این میوه وجود دارد معمولا شست‌و‌شوی آن درست انجام نمی‌شود و به همین دلیل ممکن است علاوه بر ایجاد حساسیت، مسمومیت نیز ایجاد کند. بنابراین در مصرف این میوه برای نوزادان باید احتیاط کرد.

چطور میوه‌ها را بشوییم؟
برای شستن میوه‌ها باید آب تمیزی در اختیار داشته باشیم. پس از چند بار شستن با آب، باید میوه را با ماده ضدعفونی‌کننده مورد تایید وزارت بهداشت شست‌وشو داد. کافی است یک قاشق مرباخوری از محلول ضد‌عفونی را در ۱۰ لیتر آب مخلوط کرده و چند دقیقه‌ای صبر کنید، سپس میوه‌ها را بشویید. از آنجا که میوه‌های تابستانی اغلب با پوست خورده می‌شوند، لازم است در شست‌و‌شوی آن‌ها دقت کافی داشته باشید.

عطش بچه را با میوه برطرف نکنید!
با وجود آن‌که درصد زیادی از بدن بچه ها را آب تشکیل می‌دهد، ذخیره آب بدن‌شان کم است و با تعریق زیاد تابستانی و اسهال و استفراغ آب بدن‌شان از بین می‌رود و دچار کم آبی می‌شوند که درصورت برطرف نشدن، مشکلات زیادی را به‌وجود می‌آورد. بهترین راه رفع عطش، آب و مخلوط آبمیوه و آب است چون وقتی بدن به آب نیاز دارد، دادن موادی حاوی قند مثل میوه‌ها عطش را به‌خوبی برطرف نمی‌کند و تنها با خوردن آب می‌توان الکترولیت‌های از دست رفته از طریق تعریق را به دست آورد.